Þjóðviljinn - 16.06.1974, Blaðsíða 12

Þjóðviljinn - 16.06.1974, Blaðsíða 12
12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. jiínl 1974 Sunnudagur 16. júni 1974 ÞJÓÐVItJINN — StÐA 13 „HÖFUM Þingvallabærinn og gamla kirkjan. Menn eru ekki á eitt sáttir um viöbygginguna. Undirritaftur er þó sammála Gils Guðmundssyni um það, að þær tvær burstir, sem bætt var við, séu til prýði og dragi siöur en svo nokkuð frá kirkjunni. (rl). Nýbyggingin við Valhöll séð frá Þingvallabænum. Hætt er við að þessi viðbygging verði til að seinka þvl.að byggingar hverfi af þessum stað. DAGSTUND Á ÞINGVÖLLUM meö GilsGuömundssynialþingismanni Við lögðum af stað úr Reykja- vík klukkan 14 sl. mánudag og tókum stefnuna austur yfir Mos- fellsheiði. Við stýrið var Gils Guðmundsson, alþingismaður, einn af þrem Þingvallanefndar- mönnum, en við hlið hans i fram- sætinu sat undirritaður, með skrifblokk á hnjánum og penna i hendi. Sól skein i heiði og útlit gott i austurátt þar sem áfanga- staðurinn, Þingvellir, er . Gils hafði fallist á það, að gerast fylgdarmaður blaðamanns einn dagpart og fræða hann og les- endur Þjóðviljans um leið, um þær framkvæmdir sem nú fara fram á Þingvöllum og einnig það sem er á döfinni varðandi þennan helgasta stað þjóðarinnar. Þingvallanefnd er kosin af Alþingi, og er hún samkvæmt lögum skipuðþrem mönnum. Auk Gils eru i nefndinni þeir Eysteinn Jónsson, sem er formaður, og Steinþór Gestsson. Eysteinn mun nú láta af störfum, þar sem hann hefur hætt þingmennsku, og sagði Gils aö þar yrði skarð fyrir skildi, þar sem Eysteinn hefði unniö verk sitt af stakri alúö og dugnaði. Sú Þingvallanefnd sem nú starfar var kosin i maimánuði 1972. Gils segist vera sannfærður um það, að undir forsæti Eysteins hafi nefndin haldið fleiri fundi á þessum tima, heldur en allar þingvallanefndir undanfarin 15 til 20 ár samanlagt, ef undan er skilin nefnd sú sem Gisli Jónsson veitti forystu, en hann hefði verið annar dugnaðarforkurinn til. Allar framkvæmdir innan Þjóðgarðsins eru háðar samþykki Þingvallanefndar, segir Gils, en min skoðun er sú, að málefni þjóðgarðsins eigi að vera i höndum Náttúruverndarráðs, eins og málefni annarra þjóð- garða. Hinsvegar tel ég, að sjálf þinghelgin eigi að vera undir umsjá Þingvallanefndar. Það er lika min skoðun og margra annarra, að gera eigi allt svæðið umhverfis Þingvallavatn að þjóð- garði og sýnist mér það reyndar eðlileg þróun. Skundum á Þingvöll... En svo minnst sé á sumar- bústaðina, sem mörgum eru þyrnir i augum, þá markaði Þing- vallanefnd nýja stefnu i þeim málum á fundi sem hún hélt á sl. sumri, eða nánar til tekið þann 10. júli, er hún gerði svohljóðandi samþykkt: ,,I framhaldi af samkeppni þeirri,sem fram hefur farið um framtiðarskipulag Þingvalla- svæðisins, ályktar Þingvalla- nefnd að sumarbústaðir eigi ekki að vera á svæðinu vestan Gjá- bakka og Arnarfells. Skuli þvi ekki reisa nýja sumarbústaði á þvi svæði og vinna að þvi, að þeir, sem búiö er að reisa, veröi fluttir á brott. Nefndin telur að vinna beri einnig að þvi, að sumarbústaðir verði fluttir úr Hallinum og stefnt þannig að þvi, að sumarbústaöir verði ekki I Þjóðgarðinum.” En hvað um tillögusam- keppnina, verður einhver af tillögunum notuð, eða höfð til hliðsjónar um framtiðarskipulag Þingvallasvæðisins? Vafalaust verður höfð hliðsjón af ýmsum þeim atriðum sem fram komu i tillögunum, en allt er þetta mál á umræðustigi ennþá. Hinsvegar hefur verið sett á laggirnar samstarfsnefnd þar sem fulitrúar eru frá ýmsum samtökum heima og heiman. Þessi nefnd hefur tvisvar komið saman, en i henni eru u.þ.b. 20 manns. A fundina hafa m.a. komið þeir sem verðlaun hlutu i samkeppninni og hafa þeir út- skýrt tillögur sinar. Með þessu er hugmyndin að ná sem viðtækustu samkomulagi um skipulagsmál alls svæðisins. Hliöstæðu þessa fyrirkomulags má t.d. finna i Mývatnssveit, en um þá ágætu sveit var á siðasta þingi sett stór- merk löggjöf, sem stefnir I friðunarátt. En nú þjóta sumarbústaðirnir upp eins og gorkúlur við vatnið, t.d. I Miðfellslandi? Já, óneitanlega má finna margt að störfum Þingvallanefndar á undanförnum árum og áratugum, en hvergi er ástandið þó verra hérna við Þingvallavatn en þar sem einkaframtakið hefur fengið að vera algerlega sjálfrátt. Atakanlegasta dæmið má finna i Miðfellslandi, en engu er likara, en sumarhúsunum þar hafi verið fleygt af hendi og dreift i skipu- lagsleysi um svæðið. Hestamenn, nýjar leiðir, vegamót... En hvað getur Þingvallanefnd gert i málinu? Þingvallanefnd var stofnuð að frumkvæði Jónasar frá Hriflu, eins og margt annað. Nefndin var sett á laggirnar árið 1929, og um leið voru Þingvellir gerðir að frið- helgum stað. Fyrir nokkrum árum var þetta friðhelga svæði stækkað. Þingvelli er hægt að nýta mun betur fyrir almenning en nú er gert. Tii dæmis með þvi að fjarlægja þá sumarbústaði sem standa i sjálfri þinghelginni, leggja göngubrautir meðfram vatninu og fjarlægja þær girðingar sem liggja um sumar- bústaðina og allt niður að vatninu. Nýi Gjábakkavegurinn opnar lika skemmtilega leið upp i gegnum hraunið, þar sem Hrauntún stóð og önnur býli, en þeirra má enn sjá merki, þar sem grænar túnskákirnar eru i hraun- inu. Hvað um mótsstað hestamanna að Skógarhólum? Ég sé ekki að mót þeirra hafi spillt nokkru og ekki ástæðu til að amast við þeim, að svo komnu máli. En ég vænti þess, að ekki verði haldin of mörg mót á Skógarhólum, né of stór. Þegar við ökum niður á vellina er þar mikið um framkvæmdir. Vegagerðarmenn eru þar mest áberandi. Verið er að bera ofan i veginn nýja, sem liggur norðan Almannagjár, og einnig streyma bilar hlaðnir möl upp i hraunið Þar ægir saman ótrúlegum fjöida sundurleitra bygginga, hvað lit og lag snertir. eftir nýja Gjábakkaveginum. Innan þinghelginnar er búið að oliumalarbera vegina að mestu leyti, og er það mikil bót. Gils segir að sú ráðstöfun sé eitt af þvi sem Þingvallanefnd hafi tekist aö fá fjárveitingu til. A vegamót- unum, þar sem vegurinn kemur frá Reykjavik um Mosfellsheiði og skiptist til þriggja átta, þ.e.a.s. Uxahryggja, Gjá- bakka og Þingvalla, er risið hús, þar sem hreinlætisaðstaða verður fyrir ferðafólk, svo og margs- konar önnur þjónusta. Húsinu hefur verið valinn góður staður þarna á krossgötum, þar sem tjaldstæðin eru stutt frá. Trúnaðarmenn o.f I. Við spyrjum Gils um starfsemi þjóðhátiðarnefndar og umsvif hennar á Þingvöllum, vegna væntanlegrar þjóðhátiðar. Gils segir að þjóðhátiðarnefnd hafi haft samráð við Þingvallanefnd um allar framkvæmdir á staðnum. Einnig segir hann, að Þingvallanefnd hafi valið sér trúnaðarmenn á ýmsum sviðum, sem dæmi mætti nefna Eyþór Einarsson, grasafræðing, i sambandi viö gróðurvernd á staðnum, vegna hátiðarhalda. Gils segir einnig, að þjóðgarðs- vörður sé starfsmaður nefndar- innar og hafi hann m.a. unnið að þvi að girða fyrir spjöll i sam- bandi við hátiðarhöld á Þingvöll- um. Sigurður ólason er lögfræðilegur ráðunautur nefndarinnar, i sambandi við réttarfarsleg mál sem upp kunna að koma. Gils getur þess einnig, að Þingvallanefnd hafi leitað eftir og haft ágæta samvinnu við for- svarsmenn vegamála, i þvi skyni að koma i veg fyrir spjöll vegna vegagerðar innan þjóðgarðsins og endurgerðar þeirra vega sem fyrir eru. Einnig getur Gils ánægjulegs samstarfs við embætti húsameistara rikisins. Stakkaskipti Við rennum I hlað á Þingvalla- bænum, sem óneitanlega hefur tekið miklum stakkaskiptum. Tveim burstum hefur verið bætt við þær þrjár sem fyrir voru. Breytingin hefur óneitanlega tekist vel, þar sem bærinn sam- svarar sér betur hvað varðar breidd og hæð. Um þetta eru þó skiptar skoðanir, og verður hver að dæma fyrir sig. Frá hlaðinu rennum við augum yfir Oxará i áttina til Valhallar, sem einnig hefur tekið gagn- gerum útlitsbreytingum. Mikil risbygging hefur verið reist við norðurhlið hótelsins, og eru sjö „kvistir” sem núa I norður. Gils segir að það eina sem réttlæti þessa byggingu sé það, að þeir skúrar, sem áður stóðu þarna norðanvið og áttu að heita mannabústaðir, hafi verið fjar- lægðir. Hinsvegar segist Gils vera á móti hótelbyggingu á þessum stað og segist vonast til, að stefnt verði að þvi , að fjar- lægja Valhöll. Einnig er hann á móti þvi, að hótelrekstur á Þing- völlum sé I höndum einkaaðila. Hringur Jónasar.... Við ákveðum að aka þann fræga Þingvallahring þeirra Jónasar og fjölskyldu. Og hafi lesandinn farið þennan „hring” á undanförnum árum, getur hann séð ýmsar breytingar. Það er til dæmis eftirtektarvert hversu merkingar ýmiskonar eru skýrar orðnar, svo sem bifreiðastæða, tjaldstæða o.s.frv. En þegar komið er framhjá Miðfelli, blasir óhugnaðurinn við. Þar hefur risið upp heil borg sumarbústaða, og er þröngt setinn bekkurinn. Þar ægir saman ótrúlegum fjölda sundur- leitra bygginga, hvað lit og lag snertir. Verður þvi ekki með orðum lýst hvert lýti er að þessum „byggingum ” . Vart getur hjá þvi farið, að maður velti þvi fyrir sér við að sjá ófögnuðinn, hvert gildi eigendur eða ibúar þessara húsa sjá i þvi að hverfa úr þéttbýli og þægindum borgarinnar, i þéttbýli og þægindaskort þessa staðar, þó að óneitanlega sé umhverfið fagurt. Mengun frá sumarbústöðum En hvað um mengun frá þessum gifurlega fjölda sumar- bústaða við Þingvallavatn? Jú, það er vitað mál, að mengun er mikil frá sumar- bústöðunum við Þingvallavatn, segir Gils. Og væntnalega verður i sumar hafist handa um rann- sóknir i vatninu og öllu lifkerfi þess, hliðstæðar þeim rann- sóknum sem fram hafa farið i Mývatni undanfarin ár og ennþá er unnið að. Hvað varðar sorp frá þessum sumarbústöðum, þá hefur verið kannað hvort ekki sé hægt að ná samkomulagi við nálægustu kauptún, varðandi sorphreinsun, en i ráði er að reisa sameiginlega sorpeyðingarstöð fyrir kauptúnin austan fjalls. Og áfram höldum við Þing- vallahringinn. Þegar komið er að Alftavatni verður fyrir okkur svipuð sjón og hjá Miðfelli, nema hvað sumarbústaðahverfið hér er byggt i mishæðóttara landslagi og gróðursælla. Þessvegna er þetta þorp ekki i eins æpandi ósam- ræmi við landslagið og „Veiði- lundur ”. Eftirsjáað Eysteini A heimleiðinni spyrjum við Gils hvort honum hafi vel likað setan i Þingvallanefnd. Hann svarar þvi til, að vissulega sé það áhugavert að starfa i nefnd sem þessari. Og hann hrósar samstarfsmönnum sínum i nefndinni fyrir áhuga þeirra og ósérhlifni. En hann itrekar það, að hann sjái mjög eftir Eysteini Jónssyni úr nefndinni, en getur þess um leið, að sem betur fer muni Eysteinn halda áfram störfum i Náttúru- verndarráði, en þar er hann for- maður. Að lokum vill undirritaður þakka Gils Guðmundssyni fyrir samfylgdina og þær upplýsingar sem hér er reynt að setja á þrykk. r.e. VIÐ GENGIÐ

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.