Þjóðviljinn - 10.05.1986, Blaðsíða 13

Anna Kristín Kristjánsdóttirsem Kerl-
ing tvö með eina sálina í höndunum.
Hugleikur
Látum
áhugablæinn
njóta sín
Áhugaleikhúsið
Hugleikur frumsýnir
Sálirjónanna
Áhugaleikfélagið Hugleikur
frumsýndi í gær nýtt íslenskt
ieikrit, Sálir Jónanna, á Galdra-
loftinu, Hafnarstræti 9, og er
þetta þriðja verkefni hópsins.
Leikstjóri er Bjarni Ingvarsson.
Hugleikur vakti athygli í vetur
með Skugga-Björgu, sem var ný
leikgerð af Skugga-Sveini Matt-
híasar, og Þjóðviljinn spurði Ing-
ibjörgu Hjartardóttur, einn þrig-
gja höfunda, hvort hér væri á
sama hátt ný leikgerð af Gullna
hliðinu - en svo er ekki. Þær Ingi-
björg, Sigrún Óskarsdóttir og
Unnur Guttormsdóttir byggja þó
á sömu þjóðsögunni og Davíð
Stefánsson, sögunni um sálina
hans Jóns rníns, en nú eru Jón-
arnir orðnir fjórir, og fjórfjöld
ferð með sálirnar til fyrirheitna
landsins. Leikurinn gerist í ís-
lenskri fortíð „en við og við detta
þó dropar úr nútímanum niðrí
Ieikinn" segir Ingibjörg: „Og
þetta er harmleikur, það kemst
ekki nema ein sál á réttan leiðar-
enda“.
Leikarar í Sálunum eru 16, og
hópurinn sem stendur að Hugleik
eru á öllum aldri, úr öllum stétt-
um, reyndar óvenju mikið af
eldra fólki miðað við önnur á-
hugaleikhús, „þannig að við þurf-
um ekki að leika uppfyrir okk-
ur“. En hvernig gengur áhuga-
mönnum í miðbæ Reykjavíkur
þar sem atvinnumenn ráða ríkj-
um í gamalgrónum leikhúsum og
ýmsum hliðarhópum?
- Við erum að gera tilraun,
segir Ingibjörg, - við vitum að ef
áhugaleikhús á að geta unnið sér
sess innanum atvinnumennina
verður það að vera öðruvísi, -
vera áhugaleikhús þarsem áhuga-
blærinn er látinn njóta sín, fersk-
leikinn og leikgleðin, - og það
verður að bjóða fram annað efni
en atvinnuleikhúsin. Þetta er sér-
staða okkar hér í bænum miðað
við hópa á landsbyggðinni, okkur
dettur ekki í hug að setja upp
verk sem við vitum að atvinnu-
leikhúsin geta gert miklu betur.
- Þessi tilraun hefur hingað til
gengið vel, - við sýndum Skugga-
Björgu tíu sinnum í vetur, en við
erum ekki síður að þessu okkar
sjálfra vegna, til þess að hafa
þennan vettvang: virkja leik-
áhugann ekki bara sem njótend-
ur heldur líka sem þátttakendur.
-m
MENNING
/ fótspor
Monets
Nína Gautadóttir á gangi Kjarvalsstaða
Nína Gautadóttir sýnir um
þessar mundir rúmlega 40 mál-
verk á eystri gangi Kjarvalsstaða.
Þetta er að ég held fyrsta mál-
verkasýning Nínu hér á landi, en
hún hefur oft sýnt vefnaðar-
myndir og er þekkt fyrir volduga
hnýtingu og grófgerða áferð í
teppum sínum.
Hvað það er sem fær Nínu til að
söðla um og taka upp pensil og liti
er mér ekki fullkunnugt, en vera
má að dvöl hennar í Mið-Afríku,
fyrst Niger og síðan Kamerún,
eigi einhvern þátt í kúvending-
unni. Víst er að teppi Nínu voru
yfirleitt laus við litaspil, en mál-
verk hennar nú eru dæmigerðar
Iitasinfóníur í ljóðrænum
abstraktstíl.
Tengslin við vefmyndirnar eru
samt sem áður áberandi. Nína
vefur bókstaflega litinn á strigann
og smyr þykkt blæbrigðaríkum
litasamsetningum á flötinn af
miklu öryggi og hrífandi krafti.
Hver litur er lagður yfir annan og
kroppar Nína gjarnan í yfirborð-
ið til að draga fram undirtóna og
enn flóknari litbrigði. Útkoman
er stundum impressionísk, en
stundum expressionísk, allt eftir
því hver heildaráhrifin verða og
litaval.
Nína samsamar sigaðnáttúr-
unni, enda heita flestar mynd-
irnar í höfuðið á skepnum þeim
sem ráða ríkjum. í sumum mynd-
unum virðist fyrirmyndin vera ís-
lensk náttúra, en í öðrum eru á-
hrif Afríku sterkari. Þá er hinn
impressioníski þáttur ótvíræður í
fjölmörgum myndum sem gerðar
eru í anda Monets, einkum
vatnaliljumynda hans. Þessar
myndir eru eins konar virðingar-
vottur (hommage) og draga mjög
dám af hinum risastóru vatna-
liljusyrpum Monets í kjallara
Appelsínugeymslunnar (l’Or-
angerie) gegn Impressionista-
safninu í París.
Myndir Nínu skortir þó alla
dýpt og íhygli sem einkenna svo
mjög svanasöng Monets, enda
eru þær ekki sprottnar milliliða-
laust af athugun náttúrunnar. En
þær eru skemmtilegar tilvitnanir,
byggðar á fölskvalausri aðdáun á
meistara blæbrigðanna og sem
slíkar koma þær sýningargestum
á sporið varðandi inntakið í sýn-
ingunni. Það er nefnilega eilífð-
arvandamál myndlistarinnar
hvernig túlka beri stöðuga grósku
sjálfrar náttúrunnar; framvind-
una sem nemur hvergi staðar svo
listamaðurinn fái tækifæri til að
átta sig á henni.
Nína virðist hafa áttað sig á
kjarnanum í Monet og endimörk-
um impressionismans. Hún
skilur það sem máli skiptir varð-
andi listamanninn; nefnilega það
að Monet var alltaf að túlka hina
hegelísku díalektík eins og hún
birtist í náttúrunni. Fyrir vikið
varð hann að fórna myndefninu,
þrengja sjónarhorn sitt og blása
út þá smáveröld sem hann beindi
kröftum sínum að.
Og Nína dregur sínar ályktanir
af meistaranum og brúkar til að
ná ásýnd hreyfiafls náttúrunnar. í
bestu verkunum tekst henni vel
til og maður finnur fyrir vatni og
vindum sem næða um fjöll og
dali. En stundum er eins og litirn-
ir fari úr böndum og þá falla töfr-
arnir. Þrátt fyrir það er heildin
góð og hressileg og þar með hefur
Nínu tekist enn einu sinni að
koma okkur á óvart.
Fíflafleytan
Sjónvarpsmynd um Louisu Matthíasdóttur
Ekki kunni ég að meta það
fyrirtæki sem birtist mér á skján-
um á miðvikudaginn undir
heitinu „Kvöldstund með Louisu
Matthíasdóttur". Ég er heldur
ekki í vafa um að það voru fleiri
sem létu sér fátt um finnast. Eða
hvers vegna halda menn að lista-
konan sjálf hafi setið hnarreist og
tignarleg frammi fyrir sjónvarps-
vélunum án þess að mæla orð af
vörum?
Ég lái henni ekki að hún skyldi
kjósa þögnina fremur en ýta
undir þau loddarabrögð sem höfð
voru í frammi til að lyfta henni á
stall, helst að láta hana fljúga upp
til himna eins og heilaga Teresu
forðum. Louisa virðist vera
vönduð manneskja og sem lista-
maður er hún varkár og hlédræg.
Hún á því betra skilið en þennan
dilettantaflokk sem gerði enda-
lausar tilraunir til að bjaga og
brengla sannleikann um list
hennar. Sjálf veit hún bersýni-
lega hvar hún stendur og þ.a.l.
þarf hún enga munnræpu sem
meðmæli með verkum sínum.
Að vísu undanskil ég kollega
minn Aðalstein Ingólfsson. Hann
sagði fátt og ekkert áberandi
heimskulegt, enda var ekki miklu
púðri eytt í hann. Ef til vill hefur
hann eícki þótt nógu Ieiðitamur.
Eins fyrirgef ég Matthíasi Jo-
hannessen þennan endalausa
spuna sem tók lungann úr mynd-
inni. Þótt allt hans bróderí segði
manni hreint ekki neitt, sannaði
það eitt að Matthías er drengur
góður og frændrækinn. Hann
vildi m.ö.o. ekki liggja á liði sínu
til að gera veg uppáhaldsfrænku
sinnar sem mestan.
Hins vegar ollu Ameríkukan-
arnir mér verulegum vonbrigð-
um. En hér sannast e.t.v. það
sem mér hefur oft verið sagt; að
svo langt gangi Bandaríkjamenn í
kurteisi sinni að stundum leggi
þeir gáfnafar sitt að veði fyrir
10. maí ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
hana. A.m.k. var ekki mikið að
græða á orðsnilli Hiltons Kram-
ers, þótt hann reyndi mikið til að
staðsetja Louisu einhvers staðar
hinum listræna Ólympstindi.
Steininn tók úr þegar á skján-
um birtist maður sem ég man
ekki hvað hét, en virtist vera for-
stjóri einhverrar stofnunar sem
ég kann ekki að nefna. í æði
minnti hann sterklega á hinu
frægu teikningu Picassos af vit-
firringnum og í orði á mann sem
hefur misst alla stjórn á tungunni.
Saga hans um það hvernig hann
hafði alltaf langað til að standa í
sporum Geirþrúðar Stein („Oh,
gee, if only I’d been in Paris in the
ol’ days“), hefði getað verið
hjartnæm ef hún hefði verið
smekklegri. En bæði erað Louisa
er ekki Picasso og hitt að þótt
aumingjans maðurinn hefði látið
framkvæma á sér kynskipti og
hnúðla sér í tímavél aftur til Par-
ísar aldamótanna, hefði hann
aldrei getað uppgötvað nokkurn
skapaðan hlut.
Það sem á eftir fór var slíkur
vaðall að við lá að mann flökraði.
Fyrir manninum virtist ekkert í
sýningarsölum New York-borgar
fimmeyringsvirði, utan Louisa og
maður hennar Leland Bell. Við
hliðina á þeim var Wilhelm de
Kooning, einn mikilhæfasti lista-
Lovísa Matthíasdóttir.
maður eftirstríðsáranna, einskis
nýt tískubóla. Hafi farið um Lou-
isu, þennan fyrrverandi nemanda
meistara Hoffmanns, kollega de
Koonings, þá hlýtur það að hafa
verið að loknu þessu endemis-
bulli. Enda herpti listakonan
saman varirnar og pírði augun í
þögulli reisn sinni. Samt var sem
maður gæti lesið hugsanir henn-
ar: „Á hvers lags fíflafleytu er ég
eiginlega lent?“ HBR
Enn af II Trovatore
og mannvali f óperunni
Atvikin vildu svo vera láta, að
hólfvolgur óperuvinur úr nokkr-
um fjarska slæddist fyrir hönd
blaðsins inn á sýningu á II Trovat-
ore, sem hefur unnið sér hið besta
lof eins og blaðalesendur vita.
Beint tilefni var það, að sl. mið-
vikudagskvöld voru þær söng-
konur báðar fjarri sviði, sem ver-
ið hafa aðaltúlkendur tveggja
mikilla kvenhlutverka, þeirra
Leonóru sem elskar mikið og síg-
aunakonunnar Azucenu, sem
bæði elskar og hatar.
Það skal tekið fram, að undir-
ritaður hefur ekki heyrt þær Ólöf
Kolbrúnu Harðardóttur og Sig-
ríði Ellu Magnúsdóttur fara með
þessi hlutverk tvö. Hann þarf því
ekki að velkjast í samanburðar-
vanda.
Elísabet F Eiríksdóttir gerði
margt einkar fallega í hlutverki
Leónóru, en skorti þó framan af
öryggi, á þeirri sýningu sem hér
er um getið að minnsta kosti,
eitthvað vantaði stundum á styrk
og fylgni, ekki síst þegar staðið er
í ýmsum stórræðum á sviðinu. En
í seinni hlutanum hafði Elísabet
mjög sótt í sig veðrið og fór með
góðan sigur í túlkun sinni á von
og angist og ást Leónóru í þeim
fræga fjórða þætti, sem mér hefur
jafnan fundist einhver besta
málsvörn fyrir óperulist og gott
að vitna til hvenær sem illgjarnir
menn hafa upp sitt svartagalls-
raus.
Hrönn Hafliðadóttir söng hlut-
verk sígaunakonunnar og er þar
skemmst frá að segja að hún féll
afar vel að tilætlunarsemi um
„músíkdrama". Hún var í söng og
leik einstaklega vel virk, jafnvíg á
þá ógn og skelfingu sem frá segir í
upprifjuninni í „Þeir leiddu hana
í fjötrum" og angurværa ljóð-
rænu í dauðans návist í lokaat-
riðinu: „Við munum snúa aftur til
fjallanna okkar...“
Þetta áttu ekki að vera annað
en nokkrir fátæklegir leikmanns-
þankar. Og má sú niðurstaða
fylgja, að frammistaða þeirra
Hrannar og Elísabetar sé prýði-
leg og ánægjuleg staðfesting á
furðu styrkri stöðu óperunnar
hér og nú, á því að það er veruleg
breidd í þeim liðskosti sem hún
ræður yfir. -ÁB