Vísbending - 07.04.2000, Blaðsíða 4

Athugasemd
Ritstjóm Vísbendingar var send eftir-
farandi athugasemd við grein Þórólfs
Matthíassonar, „Framleiðniþróun í
íslenskum fiskveiðum “, sem birtist í
11. tbl. árið 2000.
V_______________________________J
/
IV ísbendingu hinn 17. mars 2000 skrifar
Þórólfur Matthíasson grein, sem
nefnist Framleiðniþróun í íslenskum
fiskveiðum, þar sem hann fjallar um
nýlega skýrslu um þetta efni, sem starfs-
hópur á vegum sjávarútvegsráðu-
neytisins skilaði af sér í lok sl. árs.
Starfshóp þennan skipuðu Ragnar
Árnason, formaður, Benedikt Valsson
og Ásgeir Daníelsson. Starfsfólk Hag-
fræðistofnunar Háskóla Islands, þar á
meðal undirritaður, sá um að taka saman
efni í skýrsluna og skrifa hana.
í grein Þórólfs er tekið fram, að
Ragnar sé formaður Hagfræðistofnunar
og ýjað að þvr að þess vegna hafi annar-
legir hagsmunir ráðið ferðinni við
skýrsluskrifin. Síðarí greininni erfjallað
um þá mælikvarða, sem notaðir voru til
að mæla framleiðni, og gefið í skyn að
einkennilegt sé að framleiðnin mælist
misjöfn eftir því hvaða mælikvarðar eru
notaðir. Loks er rætt um græna þjóð-
hagsreikninga og sett fram dæmi um
hvernig rétt hefði verið að meta
framleiðni.
Af lestri greinarinnar virðist sem
höfundur hennar skilji ekki framleiðni-
^I
(Framhald af síðu 1)
kerfis- og reglubreytingar, umframfram-
boð fjármagns og jafnvel fjárhagsleg
nauðhyggja. Allt hefur þetta leitt til þess
að losað hefur verið um þá pattstöðu
sem bankakerfi landa hafa verið í og
hefur leyst úr læðingi nýja samkeppnis-
krafta. Mikilvægasti krafturinn er að
opnað hefur verið fyrir inngöngu nýrra
fyrirtækja bæði vegna þess að landa-
mærahindranir hafa verið traðkaðar
niður og vegna þess að tæknin hefur
gert nýjum aðilum auðveldara um vik að
komast inn á markaðinn. Netið er þar
stærsti þátturinn og lágmarkar þörfina
fyrir sérstök útibú sem eru verulegur
baggi á bankastarfsemi. Reyndar má
segja að markaðurinn hafi opnast upp
á gátt því að það er fátt sem hindrar
hefðbundin fyrirtæki með trausta stöðu,
eins og t.d. Eimskip eða tryggingar-
félögin hér á landi, í því að fara inn á
fjármálamarkaðinn. Allt þetta leiðir til
aukinnar samkeppni og minni arðsemi
fjármálafyrirtækja sem, eins og oft vill
verða, ýtir undir sameiningar.
ísland í alþjóðasamhengi
Sameining Landsbankans og
Búnaðarbankans er í takti við þá
þróun sem átt hefur sér stað erlendis og
hugtakið til fulls né átti sig á þeim
mælikvörðum sem notaðir eru til að meta
framleiðnibreytingar. Þaðertil aðmynda
ekkert óeðlilegt þótt framleiðni fjármuna
falli á sama tíma og heildarþáttafram-
leiðni vaxi, einfaldlega vegna þess að
framleiðni annarra þátta getur hafa verið
að aukast mikið. Þetta er lykillinn að því
að fyrirtæki skipta út einum framleiðslu-
þætti fyrir annan. Með þríþátta-
framleiðni er reynt að taka tillit til þess
að þrír framleiðsluþættir eru notaðir við
fiskveiðar; vinnuafl, fjármunir og
fiskistofnarnir. Ef gengið er hratt á
stofnana á tilteknum tímapunkti getur
sú ofveiði vissulega leitt til framleiðni-
aukningar í afar stuttan tfma. Til lengri
tíma litið mun hins vegar framleiðnin
falla vegna þess að afli á sóknareiningu
verður minni þegar stofnarnir eru minni.
Lokakafli greinarinnar um grænu
þjóðhagsreikningana er óskýr og engan
veginn ljóst hvað höfundur er að fara.
Hingað til hefur Vísbending verið
talið all vandað blað og greinar í því
hafa oftsinnis vakið athygli. Það er von
mín og vissa að Vísbending geti haldið
þeirri stöðu sinni á markaðnum, en slíkt
verður þó hvorki gert með því að leyfa
birtingu greina með ómerkilegum að-
dráttunum né greina er byggja á mis-
skilningi og ótraustum fræðilegum
grunni.
Með vinsemd og virðingu,
Sveinn Agnarsson
Hagfræðistofnun Háskóla íslands
myndi fela í sér ótvíræða hagræðingu
sem nást myndi með því að leggja niður
útibú. Pólitíska vandamálið, sem jafnan
stendur í vegi fyrir bankasamrunum í
Evrópu, er að fækkun starfsfólks er
yfirleitt nauðsynleg. Það er hins vegar
þjóðfélagslegur sársauki sem mun
aðeins aukast eftir því sem það er dregið
á langinn.
Nýi bankinn, Islandsbanki - FBA
hf., hefur ekki þessa augljósu hagræð-
ingarmöguleika en skilvirknin á að felast
í auknum tækifærum, ekki hvað síst á
erlendri grundu. Alþjóðavæðing hljóm-
ar oftast vel en er hins vegar ekki einföld
í framkvæmd og það er erfitt að sjá að
þessi nýi banki hafi eitthvað umfram
aðra banka á alþjóðavellinum upp á að
bjóða, nema kannski krónuna. Tæki-
færin í fjármálageiranum eru hins vegar
mörg og efnilegt starfsfólk í hinum nýja
banka er alveg samkeppnishæft við
starfsfólk erlendra banka og frumleiki
og dugnaður þjóðarsálarinnar getur
jafnvel fleytt honum langt. Ekki má
heldur gleyma því að með því að búa til
stærri einingu og kræsilegri er hugsan-
legt að einhver erlendur banki vilji taka
hann yfir. Þá græða hluthafamir.
Heimildir: OECD, ECB, Wright Investors' Service, VÞÍ,
Economist, Financial Times, ársreikningar fjármálafyrirtækja.
ISBENDING
Aðrir sálmar
\_____________________________________/
Úlfur,úlfur, úlf... N
Vísitala tæknifyrirtækja, Nasdaq, í
Bandaríkjunum hefur tekið dýfuna.
Hækkun vísitölunnar frá áramótum var
næstum þurrkuð út á einni nóttu fyrir
skömmu. Dómur í máli bandaríska
ríkisins gegn Microsoft hefur verið
nefndur sem ástæðan. Það er hins vegar
erfitt að sjá hvers vegna dómurinn hefði
átt að hafa mikil áhrif á verð hlutabréfa
í Microsoft þar sem hann hefði átt að
vera flestum ljós og enn erfiðara er að
skilja af hverju hann ætti að hafa áhrif á
önnur tæknifyrirtæki í Bandaríkjunum,
hvað þá á íslandi. Flestir eru reyndar
löngu hættir að reyna að sjá einhveija
skynsemi út úr hreyfingum á markað-
inum enda hafa kannanir manna eins og
Roberts Shillers sýnt að rök fjárfesta
fyrir kaupum og sölu takmarkast oftast
við „verðið er að hækka“ eða „...lækka“.
Þess vegna vilja sveiflur markaðarins
oft vera meiri en eðlilegt ætti að teljast
á skilvirkum markaði sem endurspeglar
allar opinberar upplýsingar.
Shiller þessi hefur í nýrri bók sinni,
Irrational Exuberance, þar sem hann
fjallar um „skynsemi" markaðarins,
einnig líkt tæknimarkaðinum við Ponzi-
svikamyllu sem hefur orðið til af eins
konar tilviljun. Ponzi-svikamylla gengur
út á að koma upp með viðskiptahug-
mynd sem erfitt er að meta en getur
hugsanlega náð ótrúlegum hagnaði, fá
nægilega marga og mikilsverða fjárfesta
til þess að vekja athygli annarra og því
næst fá aðra og fleiri fjárfesta til þess að
fjármagna greiðslur til fyrri fjárfesta og
þannig koll af kolli. Upphaflegir fjárfestar
græða en þeir sem lenda í þeirri stöðu að
enginn vill halda leiknum áfram sitjaeftir
með sárt ennið. Mikill straumur nýrra
fyrirtækja inn á hlutabréfamarkaði sem
hafa lítið annað en mjög framsýnar
viðskiptahugmyndir í farteskinu undir-
strikar þetta.
Shiller bendir á það í bók sinni að
fyrr en seinna muni verð á hlutabréfum
í tæknifyrirtækjum lækka. Þetta er í sjálfu
sér ekkert nýtt, rnenn hafa bent á þetta
um langt skeið en nú hefur nóbels-
verðlaunahafinn Franco Modigliani
einnig stigið á stokk og lýst yfir að hrun
markaðarins sé óumflýjanlegt. Hver
verður svo síðastur til að hrópa: Úlfur?
V
ÁRitstjórn: Eyþór (var Jónsson ritstjóri
ábyrgðarmaður, Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Talnakönnun hf., Borgartúni 23,
105 Reykjavík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4