Alþýðublaðið - 25.08.1974, Blaðsíða 1

SUNNUDAGS
I
LEIÐARINN
ISLENSK MYNDLIST
í1100 ÁR
Á þjóðhátiöarárinu hafa ekki
aðeins verið haldnar hátiðir og
efnt til mannfagnaðar viðs veg-
ar um land' Efnt hefur verið til
margs konar varanlegra fram-
kvæmda og tekin stórmerk á-
kvörðun til verndunar og bóta á
landinu. Merk rit verða gefin út
ár árinu, svo sem ljósprentun á
Landnámuhandritum. En jafn-
framt hefur verið efnt til margs
konar sýninga. Hér verður sér-
-staklega getið sýningar þeirra,
sem verið hefur á Kjarvalsstöð-
um og senn verður lokið, en það
er kynning á islenskri myndlist i
1100 ár. Er hér um að ræða ein-
hverja merkustu listsýningu,
sem stofnað hefur verið til á Is-
landi.
Þeir menn, sem hófu hér
landnám fyrir 1100 árum, eru
frægir að mörgu og góðu, mann-
dómi, dirfsku, höföingsskap. En
það er minna kunnugt en skyldi,
að hinir bestu meðal þeirra voru
menntaðir menn á sins tima
visu og miklir listunnendur.
Einn meginkostur sýningarinn-
ar á Kjarvalsstööum er sá, að
hún gerir þeim, sem hana skoða
af athygli, þetta ljóst. A sýning-
unni er t.d. kvenskart frá land-
námsöld, tvær kúptar nælur,
þriblaðanæla, hálsband með 52
tölum, hringprjónn, armbaugur
og beltisspöng úr bronsi með
dýrshausum, allt miklar ger-
semar. Þegar hlutir þessir
fundust 1956, lét dr. Kristján
Eldjárn svo um mælt, að ekkert
væri þvi til fyrirstöðu, aö eig-
andi þessara skartgripa hafi
komið út hingað i hópi lands-
námsmanna.
Þá er á sýningunni mikið
listaverk, mannsmynd úr
bronsi, sem talin er sýna guðinn
Þór, þar sem hann situr og styð-
ur hamarinn Mjölni fram á hné
sér. Ennfremur er á sýningunni
eftirmynd af Valþjófsstaða-
hurðinni, mesta myndskurðar-
verki Islendinga frá fyrri öld-
um. Er talið, að upphaflega hafi
á henni verið þrir kringlóttir
skurðreitir. A efri myndreitnum
á huröinni, eins og hún fannst,
er sýnd saga um riddara, sem
bjargar ljóni úr drekaklóm.
Riddarinn riður að drekanum,
rekur hann i gegn og bjargar
þannig ljóninu, sem hann hafði
hremmt, en ungar drekans
horfa á úr hellismunna. Riddar-
inn riður heim að unnu afreki,
en ljónið fylgir honum. Þá er
sýnt, er ljónið liggur á gröf lif-
gjafa sins, syrgjandi og að
dauða komið. 1 neðri hringreitn-
um eru sýndir fjórir drekar,
fléttaðir saman af mikilli list.
Bita þeir i sporð sér, en klærnar
vita inn að miðju. Hér er um fá-
gætt listaverk að ræða.
Á sýningunni eru fjölmörg
listaverk i gotneskum stil frá
lokum 13. aldar til siðaskipta.
Má t.d. nefna næstum fjögurra
meta langan rekkjurefil, sem i
eru saumaöir 13 sporbaugar
með bibliumyndum, bæði úr
gamla og nýja testamentinu, og
litmynd af vigslu heilags
Nikulásar, þar sem hann krýpur
fyrir altari, en hjá honum
standa tveir alskrýddir biskup-
ar og krúnurakaður munkur.
Hin gamla myndlistarhefð
varðveittist, þótt aldir liðu og
mjög syrti i álinn fyrir Islend-
ingum i veraldlegum efnum. Á
sýningunni eru mörg ágæt lista-
verk frá siðaskiptum til loka 17.
aldar. Siðar eða á 18. og 19. öld
hafa barokkstill og rókokóstill
áhrif, en siðan sést, að ný is-
lensk málaralist tekur að mót-
ast á 19. öld. Eru á sýningunni
myndir eftir t.d. Sæmund
Magnússon Hólm, Helga Sig-
urösson, Benedikt Gröndal og
Sigurð Guðmundsson.
Að sjálfsögðu er siöan islensk
myndlist á þessari öld kynnt
rækilega, og hefur liklega ekki
áður sést á einum staö jafnfjöl-
breytt og glæsilegt úrval ai
verkum þeirra afbragðs mál-
ara, sem Islendingar hafa eign-
astá öldinni. Það er ánægjulegl
að unnt skuli að segja á 1100 ára
afmæli Islandsbyggðar, að is-
lensk nútimamyndlist sé heims-
list, sem standi á ellefu alda
gömlum grundvelli.
GÞG
Sunnudagur 25. ágúst 19/4 - 159. tbl. 55. árg.