Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1965, Blaðsíða 2

Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1965, Blaðsíða 2
rsv 'ipI Lmv ndJ Lyndon B. Johnson Banda- ríkjaforseti á það til að •taka stórt upp í sig, og það gerðist m.a. tveimur vikum fyrir forseta- kosningarnar í haust, þegar hann ávarpaði lítinn hóp manna í Hvíta húsinu. Þá komst hann svo að orði: „Fyrir hundrað árum útrýmdi Lincoln þrælahaldi í þessu landi. Við eigum nútíma-Lincoln frá Illi- nois-fylki, sem hefur það markmið að úrýma fátæk'cinni í þessu landi.“ Tilefnið var hátíðleg athöfn, þar sem Sargent Shriver var settur inn í embætti sem forstjóri hinnar nýju stjórnarskrifstofu sem berst gegn fátækt og skorti í Bandaríkjunum. Þetta embætci er nýtt af nálinni og hefur verið mjög umdeilt. Sumir, og þeirra á meðal er Johnson forseti, telja það eitthvert merkilegasta skrefið í át't til efnahagslegs rétt- lætis, sem stigið hefur verið í sögu Bandaríkjanna. Aðrir skopast að því, segja það vera hálfgerðan jóla- sveinaleik eða kosningabrellu. Til eru einnig þeir, sem eru sammála markmiðum Shrivers, en hafa litla trú á árangrlnum, vegna þess að Bandaríkjaþing muni aldrei veita nægilegt fjármagn til hins gífurlega mikla átaks. S argent Shriver er ljóst, að hann hefur takmarkað fjármagn til umráða og margs konar aðra tálma á leið sinni að markinu, en hann er einn þeirra manna, sem hafa tröllatrú á sjálfum sér og sinum góða má'stað, enda má segja að reynsla síðustu ára hafi verið honum hliðholl. Hann hefur nefnilega undan- farin fjögur ár verið forstjóri hinna frægu friðarsveita, sem Bandaríkja- menn hafa sent til um 50 vanþróaðra landa, og gagnstætt öllum hrakspóm hefur starf hans á þeim vettvangi borið mikinn og góðan ávöxt. Johnson forseti hefur mikiar mætur á Shriver og hefur frá upphafi stutt hann dyggilega. í fyrra sendi hann t.d. Shriver sem sérstakan fu’ltrúa sinn til Jerúsalem með bréf til páfans. sem þá var í opinbsrri Leimsökn í ninni helgu borg. Hann hefur einnig gert hann að ráðgjafa sínum í sambandi við alls- herjarendurskoðun á aðstoð Bandaríkj- anna við önnur ríki. Fyrir nokkrum ár- um var Shriver ekki tekinn sérlega al- varlega í Washington; hann ’var bara myndarlegur og duglegur mágur Kennedy-bræðranna. í kosningabaráttu Johns F. Kennedys árið 1960 gætti áhrifa Shrivers ekki verulega fyrr en undir lokin, eftir að hann hafði taiið mág sinn á að hringja til eiginkonu negraleiðtogans dr. Mar- tins Luthers Kings, sem hafði verið fangelsaður í Georgíu-fylki. Aðstoðar- maður Shrivers, Harris L. Wofford yngri, gaf honum hugmyndina að upp- örvunarsímtali við frú King. Shriver var þá staddur í Chicago, en Kennedy ið gert ráð fyrir, að ársdvöl hvers sjálfboðaliða erlendLs mundi kosta 9000 dollara — og meðalkostnaður hefur reynzt vera 9079 dollarar. Hann hefur ósvikinn áhuga á hvað hlutirnir kosta. Hann minnir jafnvel á sparsama þing- menn, þegar hann segir frá því, hvernig hann tók fyrir þann sið eftirlitsmanna fr ðarsveitanna að koma við í Róm á leiðinni heim frá Austurlöndum. mt rátt fyrir smitandi eldmóð skír- skotar Shriver einnig til raunsærri og kaldlyndari manna, af því hann hefur lika yfirbragð hins jarðbundna kaup- sýslumanns, sem veit hvað hann er að gera og sannfærir aðra um það. Hann er enn ákaflega myndarlegur og spengi- legur, þó hann sé orðinn 49 ára gam- all, en hann er rétt að byrja að hærast. Hvað mundi það þá helzt vera, sem gerði Shriver sjálfkjörinn til forustu mesta innanríkisævintýris Johnson3 forseta, baráttunnar gegn fátæktinni? Meðal hins fyrsta ber að nefna naest- um ástríðufullan áhuga á félagslegu réttlæti og jafnræði. Glöggur kunnáttu- maður í Washington segir, að Shriver eigi það sammerkt við mág sinn, Ro- bert Kennedy, að hann sé gæddur „eig- inleikum trúboðans — þeir trúa að bandariski draumurinn gæti rætzt, að fátækt fólk eigi að fá nóg að borða, og að blökkumenn eigi að hafa sín réttindú Þetta er stjórnmálum algerlega óvið- komandi.“ Áhugi Shrivers á félagsmálum hefur vafalaust glæðzt af hans eigin baráttu i æsku. Hann er kominn af göfugri a;tt í Maryland, sem var bæði auðug og virt. En faðir hans, Robert Sargent Shriver eldri, missti eigur sínar í kreppunni miklu 1929, og sonurmn varð að brjótast til mennta á eigin spýtur. Hann lauk lögfræðiprófi við Yale-háskóia og stundaði námið á styrkjum og með því að vinna í frí- stundum. Fjárhagsáhyggjum hans var lokið, þegar hann hóf að vinna hjá Joseph P. Kennedy árið 1946 sem aðstoðarfor- stjóri hins geysistóra sölufyrirtæl-.is „Merchandise Mart“ í Chicago. Sex ár- um síðar gekk hann að eiga dóttur yfir- boðara síns. En það breytti ekki af- stöðu hans til félagslegs réttlætis. f Chicago var hann óþreytandi forstöðu- maður og fjáröflunarmaður fyrir ýmiss konar mennta- og góðgerðafyrirtæki. í fimm ár var hann forseti fræðsiu- ráðs Chicago-borgar, þar sem h" n varð að glíma við geigvænleg vanua- mál kynþáttahaturs og fátaektar. S argent Shriver er rómversk- kaþólskrar trúar eins og tengdafóik hans og tekur trú sína alvarlega. Hann les trúarlega heimspeki —í kappi og er af sumum talinn óvenjulega vel let>inn leikmaður í kaþólskri trúfræði. í r£. ju sem hann hélt á kaþólskri ráðstelnu árið 1958 gerði hann grein fyrir . stöðu sinni til trúarbragða og þjóðfé- lagsmála með svofelldum orðum: „Eini ósvikni aðallinn í þessum heimi eða þeim næsta er aðall þeirra k .a og kvenna sem hafa helgað líf sitt réU- læti og kærleika. Þessar kristnu dyggð- Eramhald á bls. 13. f'i'aniAV .slj.; Sigias Jonsson. Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vieur. Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Auglýsingar: Arm Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti S. Sími 2248Ó. Utgefandi: H.t. Arvakur Reykjavílc. SARGENT SHRiVER i móteli á O’Hare-flugvellinum. Shriv- er ók þegar í stað út til hans. beið þar til aliir aðrir ráðgjafar forsetaefnis- ins höfðu dregið sig í hlé og taldi síðan Kennedy á að hringja þegar í stað. A. m.k. einn reyndur ráðgjafi Kennedys sagði þegar hann heyrði um símtalið: „I»ú ert búinn að missa Suðurríkin". En veðrið sem gert var út af símtalinu í blöðunum tryggði Kennedy mikilvægt fylgi meðal blökkumanna, og Eisen- hower forseti var þeirrar skoðunar, að símtalið hefði ráðið úrslitum í forseta- kosningunum. S törf Shrivers í friðarsveitunum hafa geibreytt hugmyndum manna í Washington um þennan myndarlega mág Kennedy-bræðranna. í fyrstu virt- ist hugmyndin um friðarsveitirnar mik- ils til of hástemmd og hættuleg, skoð- uð með augum hinna „raunsæju" þing- manna. Nú er hins vegar svo komið, að friðarsveitirnar eru eitt af eftir- lætisfyrirtækj um Bandarikjaþings — ekki sízt vegna þess að engin hneyksl- ismál hafa komið upp í sambandi við þær. Shriver fær þakkirnar fyrir þetta, enda er hann maðurinn sem skapaði og mótaði þessa merkilegu nýju til- raun. Þegar sveitirnar tóku til starfa 1961 voru þær einungis einn liður í ei’lendri aðstoðaráætlun Bandaríkjanna. Allir sem einhverju réðu — utanríkisráðu- neytið, starfsmenn Hvíta hússins, fjár- veitingaskrifstofan — vildu hafa þessa tilhögun, allir nema Shriver og John- son varaforseti. Af reynslu sinni af svipuðum stofnunum á stjórnarárum Roosevelts vissi Johnson, að friðarsveit- irnar yrðu að vera óháðar, ef nokkur árangur ætti að nást af viðleitni þeirra. Meðan Shriver var erlendis, skarst Jahnson í leikinn og fékk Kennedy forseta til að veita friðarsveitunum fuilt sjálfstæði. Náin vinátta þeirra Johnsons og Shrivers hófst um þetta leyti. Afleiðingin af hinni nýju tilhögun var auðvitað sú, að Shriver varð að reka friðarsveitirnar án aðstoðar frá Hvíta húsinu, en það gerði hann sér ekki ijóst í fy. slu. Hann bað um að- stoð við að hafa áhrif á þingmennina í Washington, en þegar ekkert gerðist nefndi hann það við konu sína, Eunice, systur Kennedys forseta. Eunice kynnti sér málin í kyrrþey, og fékk að vita, að nú yrði Shriver að róa einn á báti. Það var um þetta leyti sem Shriver tók upp þá venj u að snæða morgun- verð á Capitol Hill (í þinginu) og pré- dika boðskap friðarsveitanna fyrir þing- mönnum. Bar sú áróðursherferð meiri og betri árangur en dæmi eru til um þess háttar viðleitni á bak við tjöldin, og henni er í rauninni alls ekki lokið ennþá. Sjálfur kemst Shriver svo að orði: „Friðarsveitirnar eiga þrjú mik- il kjördæmi: banaarísku þjóðina, þjóð- ii móttökulandanna og Bandaríkjaþing. Þess vegna ferðast ég um Bandaríkin, um löndin handan hafsins og um Capi- tol Hill.“ Shriver hefur ferðazt til yfir 40 þeirra landa, sem veitt hafa friðar- sveitunum viðtöku, og u>m flest ríki Bandaríkjanna. Á þeim fjórum árum, sem hann hefur gegnt starfi sínu, hef- ui hann verið að heiman nálega hálft annað ár. I áróðurherferð sinni meðal bandarískra borgara hefur Shriver frá mörgu að segja úr fjölbreytilegri reynslu sinni. Honum hefur einkum orðið ágengt meðal háskólastúdenta sem smitast af eldmóði hans og hug- sjónaglóð. „Friðarsveitirnar eru að breyta þeirri hugmynd, að Bandaríkja- menn hafi ekki áhuga á öðru en pen- ingum,“ segir hann. Hann segir söguna af bandariska sjálfboðaliðanum sem starfaði í fátækrahverfi í Lima, höfuð- borg Perú, og var kosinn í hverfisráðið. „Það er þar sem við eigum að vinna kosningar," segir hann með áherzlu, og stúdentarnir ljósta upp fagnaðarópi. Hann leggur áherzlu á algert af- skiptaleysi friðarsveitanna af kynþátt- um og trúarbrögðum — skýrir frá hvernig aðvaranir gegn því að senda blökkuimenn til Afríku eða mótmælend- ur til kaþólskra landa voru virtar að vettugi. Hann segir frá harminum sem greip um sig í lítilli borg í Colombíu, þegar tveir bandarískir sjálfboðaliðar fórust í flugslysi. „Annar þeirra var baptisti og hinn gyðingur — og þetta var í einu þeirra kaþólsku landa, þang- að sem ekki þótti ráðlegt að senda mótmælendur eða gyðinga.“ Hann vitnar líka í sellósnillinginn heims- fræga, Pablo Casals, sem hefur látið svo ummælt, að friðarsveitirnar séu frá- hvarf frá vélamenningunni til mennskra v'erðmætra. Allt þetta eiga stúdentarnir gott með að skilja. En viðhorf Shrivers einkennast ekki bara af hugsjónglóð og tröllatrú á fórnarlund mannsins. Hann er líka raun saer og glöggur fjármálamaður og skipu- leggjari. Hann segir hreykinn frá því, að í upphaflegri áætlun hans hafi ver- 2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS- 9. tbl. 1965.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.