Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1985, Blaðsíða 10
Úr fórum Kjarrals.
rjett breyttu formi frá því sem áöur
var...
Fólk, sem hefði ráð á að breyta bæn-
um sínum svona, myndi þekkja sjálft
sifí öðruvísi á eftir, og allt líf þess fólks
og allar hugsanir myndu verða öðruvísi
— slíkt fólk myndi skapa sjer nýjan
himin og nýja jörð — á fleiri ótrúlegum
stórvirkjum, og óþekkjanlegar borgir
myndu rísa upp fyrir nútímafólki."
Þarna er ekki hugsað smátt. Menn
geta svo reynt að gera sér í hugarlund
hvernig Austurvöllur og nágrenni hefði
litið út ef einhver borgarstjórinn hefði
haft döngun í sér til þess að gera hug-
myndir Kjarvals að veruleika. Þær
minna einna helst á teikningar Guðjóns
Samúelssonar af háskólaborg þeirri sem
hann vildi reisa á Skólavörðuholtinu...
Eins og getið var um í upphafi er
skráning verka Kjarvals heldur ófull-
komin enn sem komið er. Kjarval var
ótrúlega örlátur maður og gaf málverk
á báðar hendur ef honum bauð svo við
að horfa. Eru til margar sögur um slík-
ar gjafir Kjarvals og nægir hér að vísa
Kjarvalsstöðum í haust eru hins vegar
svo til eingöngu myndir úr einkaeign og
hefur því verið unnið mikið starf Við að
fara í heimahús, skoða myndir og ljós-
mynda þær. Að þessu verður án efa búið
lengi.
Sýningin á Kjarvalsstöðum verður
hin vandaðasta og má gera ráð fyrir að
margir hlakki til að endurnýja kynni sín
af meistaranum ellegar kynnast honum
í fyrsta sinn. Það má líka alltaf finna á
honum nýjar hliðar; hann var aldrei all-
ur þar sem hann var séður. Enn skal hér
vitnað til Kjarvalskvers. Þar segir Jó-
hannes Kjarval á einum stað:
„... Það er svo mikill vandi að vera
manneskja, það hefur alltaf verið erfitt
fyrir mig. Ég er alltaf annars staðar en
fólk heldur að ég sé, en það er sjónin og
náttúran sem vilja að ég búi til mynd-
ir...“
til Kveðjuorða Matthíasar Johannessen
í Kjarvalskverinu. En fyrir vikið eru
upplýsingar um mörg verka hans af
skornum skammti og sjálfur fjöldi
þeirra óviss. Enn minna er vitað um
teikningar, skissur og ýmislegt krot sem
Kjarval framleiddi ógrynnin öll af.
Hann mátti vart setjast niður án þess
að vera farinn að teikna og þá á hvern
þann pappír sem hendi var næstur.
Sumt af þessu kroti þykir vitaskuld
heldur lítilfjörlegt en annað harla
merkilegt. Og því vilja menn gjarnan
vita sem allra mest um allt sem meist-
arinn snerti á.
í sambandi við Kjarvalssýninguna nú
í haust hefur verið gerð gangskör að því
að skrá málverk Kjarvals. Það hefur
Iengi verið illilega vanrækt þó vissulega
hafi þegar verið unnið mikið starf. Það
var árið 1959 sem Menntamálaráð ís-
lands samþykkti einróma á fundi sínum
að láta gera skrá yfir öll málverk Jó-
hannesar Kjarvals og yrði þar tilgreind
stærð verkanna, gerð þeirra, heiti, ár,
eigendur og sitthvað fleira til gagns og
gamans. Jafnframt yrðu teknar ljós-
myndir af öllum verkunum í fullum lit-
um. Þetta hefur enn ekki verið gert svo
fullnægjandi geti talist. Á sýningunni á