Tíminn - 07.01.1968, Blaðsíða 10

10

TÍMINN
SUNNUDAGUR 7. janúar 1968.
Út eru komnar þrjár æsispennandi
njósnasögur um bandaríska njósnar-
ann Nick Carter, og hafa þær ^egar
náð geysimiklum vinsældum hér á
landi og annars staSar.
Nick Carter hefur hvarvetna tekið
við af James Bond, eftir að lan
Fleming lézt. — Verð aðeins kr. 75,-
U G L U - ÚTGÁFAN
Sími 38740.
I
Guðmundur Asmundsson
bóndi, Efra -Apavatni
Guðmundur var sonur Ásmund
ar bónda, á Neðra-Apavatni.Ei-
rík&sonar bónda á Gjábakka,
Grímssonar á Nesjavöllum, Þor-
leifssonar sama stað, Jónssonar
frá Norðurkoti. Móðir Guðmuml-
ar, kona Ásmundar, var Guðrún
Jónsdóttir, bónda í Slftgarkoti,
Kristjánssoinar sama stað, en
Kristján var sá, er lánaði Jónasi
Hallgrímssyni reiðhest sinn,
Baldur í hina frægu Skjalðbreið-
arferð. (sbr. „Vel á götu ber mig
Baldur“.)
Kona Guðmundar Ásmundsson
ar var Jónína Kristín Þorsteins-
dóttir. Faðir hennar Þorsteinn
JónssOn, Collin ,bjó í Úthlíð í
Biskupstungum, þar er Jónína
fædd. Þorsteinn og móðir Magn-
úsar Jónssonar, próf., voru sömu
ættar og náiskyld. Móðir hennar var
Arnheiður Magnúsdóttir, Rang-
æingur að ætt, systir Böðvars heit
ins Magnússonar, hreppstjóra á
Laugarvatni. Foreldrar Jónínu
fluttu að Eyvindartungu í Laug-
ardal. Ásmundur Eiríksson bjó
fyrst í Eyvindartungu, þar er
Guðmundur fæddur, en þegar
hann var ungur drengur fluttu
foreldrar hans að Neðra-Apavatni
SPENNANDI NJÓSNASOGUR
Auglýsið í Tímanum
þar ólzt hann upp ásamt sjö
systkinum sínum, bræðurnir voru
fimm, systurnar þrjár. Meðal syist
kina Guðmundar, eru Grímur
bóndi á Neðra-Apavatni og Guð-
iaugur einnig þar og Eiríkur hjá
syni sinum og tengdadóttur í Ás-
garði í Grímsnesi og frú Svan-
borg á Laugarvatni.
Látin eru auk Guðmundar,
Kristj'án bóndi í Útey í Laugar-
dal, Guðrún og Sesselja. þær voru
báðar búsettar á Eyrarbakka.
Guðmundur og Jónína giftust
1914 og hófu búskap í samlbýli
við föður hennar í Eyviindar-
tungu. Eftir þriggja ára búskap
í Byvindartungu fluttu ungu hjón
in að Bfra-Apavatni, vesturbæ.
Þess er vert að geta, að þegar
þau Jónína og Guðmundur fluttu,
fylgdi þeim Þorsteimn faðir henn-
ar, þá farinn að heilsu, og þrjú
systkini Jón'ínu ófermd. Allir
kunnugir vita að oftast var margt
um manninn á þessu heimili, eink
um börn, þau undu sér þar vel.
Bf segja ætti satt og rétt frá
barnaheimilinu f Vesturbænum á
Bfra-Apavatni, yrði sú lýsing með
ólíkindum.
Dæmi voru til, að vandalaus
börn peituðu með öllu að fara
heim til sín að haustinu eftir
sumarvistina hjá frú Jónínu. Lífs
starf þeirra hjónanna á Apavatni,
sem hér er minnzt látinna, var
vissulega meira en það að ala
upp sjn eigin sjö börn. Mörg þess
ara barna sýndu þeim síðar vin-
áttu og trygglyndi.
Guðmundur var séríega farsæll
bóndi. Þrátt fyrir miikla ómegð
búnaðist þeim hjónum mjög ve!.
Þau lögðu aðaláherzlu á að rækta
tún og að auka búið, en gerðu
minna að því "ð festa fé í hús-
um. Þetta hafa jafnan reynzt ó-
svikin búhyggihdi þegar ekki er
hægt að veita sér og sínum allt,
sem þarf. Meðan barnahópurinn
var að alast upp beindu þessi
hjón hugum sínum fremur að því
að fá góðan arð af búi sinu en
að skapa þægindi umfram það,
að ölium liði sómasamlega. Börn-
in höfðu ekki einungis allsnægt-j
ir heima fyrir heldur voru flest!
þeirra tvo vetur í heimavist LaugJ
arvatnsskóla og luku héraðsskóla-j
prófi. Sfðar fóru sum þoirra { sér j
fræðinám ýmist áður en þau fóru'
að heiman eða síðar og þá á eig- j
in spýtur.
Apavatnsbæirnir standa
skammt frá vatninu og er Apa-
vatn meðal beztu veiðivatna.
Vissulega gaf silungurinn björg í
bú og eftir því sem árin liðu
inokkrar tekjur umfram neyzlu
heima. En rétt er að benda á
það, að fyrr meir var veiðiskap-
urinn ekki látinn tefja fyrir öðr-
um heimilisverkum. Hin algenga
regla var sú, að húsbóndinn kæmi
heim með veiðina um fótaferð.
Þessa aukaviinnu lagði Guðmund-
ur á sig svo lengi sem með
þurfti, en þau ár voru mörg. Veið
in var líka mikill lífgjafi ekki
sízt á barnmörgu heimili. Sá mað-
ur, sem hér er minnzt, taldi enga
fyrirhöfn í þágu konu og barna
ofrausn. Systkinin sögðu mér, að
faðir þeirra hefði að lokinni veiði
ferð jafnan sótt kýrnar, áður en
hann vakti þau, þannig drýgði
þamn til muna svefntima barna
sinna.
Þau lofuðu mjög hugulsemi föð
ur síns og nærgætni. Þó að börn-
um væri ætluð mikil vinna, vari
það þó fyrst og fremst faðirinn,
sem aldrei hlífði sér sjálfur.
Guðmundur Ásmuindsson var
að ýmsu leyti sérkennilegur mað-
ur. Að ytra útliti var hann vart
meðalmaður að stærð, en svaraði
sér vel, hann var þéttur á velli
og þéttur í lund. Hann var að upp-
lagi gæddur miklu fjöri, léttur á
fæti, harðskeyttur tiil vinmu og ár-
vakur. Hann var hneigður fyrir
íþróttir og spretthlaupari í bezta
lagi og vann fyrstu verðlaun í
100 m. hlaupi á fyrsta móti íþrótta
sarmband'sins „Skarphéðinn“ árið
1911. Þetta var eina mótið, sem
hamn sótti sem fþróttamaður. Er-
fitt var í þá daga að æfa fþrótt-
ir til sveita, því gamni urðu marg
ir að sneyða hjá. Námsdvöl Guð-
mundar á Hvíárbakka býst ég við
að hafi verið eina tækifærið, sem
hann naut sem nemandi í fþrótt-
um og án efa hefir sú kennsla
verið af skornum skammti. Guð-
mundur var vel glöggur á fjár-
muni og gætti þeirra af hinni
mestu nákvæmni. Hann var skil-
vís í bezta lagi og ýkvörðunum
hans mátti treysta. í fyrstu var
ekki úr miklu að spila, en síðar
náðu þau góðum efmahag. Verð-
ur þar ekki á milli séð hvort hjón
anna á stærri hlut að þeirri nið-
urstöðu. Það, sem um þetta atriði
var sagt, á að vísu við fjölda
bændaihjóna.
Flest þeirra, sem hófu búskap í
sveit í byrjun þessarar aldar
höfðu bjartsýni að leiðarljósi, en
aðeins voniina um að verða bjarg-
álna.
Bæði voru hjónin bókhneigð,
ljóðels'k og söngvin. Þau kunnu
mikið af Ijóðurn og lögum, en
vininan gekk fyrir bóklestri. Guð-
mundur lék það, sem fáir gerðu,
hann dreif sig frá búi og börn-
um á námskeið í Reykjavík og
lærði á harmónium hjá ísólfi
Pálssyni. Eftir það var hann org-
anisti í Mosfellskirkju um tvo
aratugi og stundaði þá list af
mikilli kostgæfmi. Var langt að
sækja og alla tíð var hesturinn
hans förunautur og jafnan farið
utan alfaravegar. Á vetrum lögðu
þeir félagar, maður og hestur,
leið sína yfir ísilagt Apavatn, oft
vökótt. Þetta voru hættuferðir,
en Guðmundur var gætinn og góð
ur ferðamaður, útsjónarsamur á
ferðalagi sem öðru, er hann gerði.
Þeir bræður, bændur í Laugardal,
Kristján í Útey, vitur maður og
fróður og Guðmundur litu jafn-
an inm til mín þegar þeir voru
á ferð. Mér v^ir það óblandin á-
nægja hve oft Guðmundur ræddi
við mig um sín hugðarefni og
vandamál, einnig var hanm gam-
ansamur og greindur maður. Vel-
kominn var hann til okkar og vel-
komin vorum við á hans heimili
og fjölskyldu hans, það leyndi
sér ckki. Báðum var þeim Apa-
vatnshjónum gestrisni í hlóð bor-
in og greiðasemi.
Guðmundur var orðheppinn og
unun hafði hann af rökræðum,
en gætti stillimgar þó að skiptar
væru skoðanir. í svipmóti hans
gætti bæði einurðar og góðvilja.
Hann gat verið harður í horn að
taka ef honum fannst rangsleitni
beitt, em jafnan lét hamn það
kyrrt liggja, sem hann taldi sér
óviðk'omanjdi.
Jónína, kona Guðmundar, var
mikilhæf húsfreyja, einörð en gæt
in, vinur vina sinna, trygglynd
sæmdarkona og öllum góð. Þetta
reyndi ég og mínir í ríkum mæli.
Á Apavatni var tvíbýli. í austur
bænum bjó Helgi Guðmundsson,
fróður maður og skemmtilegur,
með konu sinmi Sigríði Jónsdóttur,
ásamt tveim sonum og fóstursyni.
Mér hefir verið sagt, að samfoýl
ið hafi fyrr og síðar verið hið
bezta. greiðasemi á báðar hend
ur þegar með þurfti. Hef ég heyrt
orð falla á þessa lund frá irtí
um aðiium. Eftir 41 árs sæmdar
búskap á fögrum sveitasetrum
fluttu þau Jónína og Guðmundur
til Reykjavíkur. Þau keyptu sér
þar iþúð, en átta árum síðar 20.
des. 1963, lézt Jónína. Frú Aðal
þjörg Hiaráldsdóttir ritáði um
hana ■ minningargreih. Nokkru
síðar fékk Guðmundur sér vist á
Hrafnistu að eígin ósk og ákvörð
un, þó að ekki stæði á börnúm
hans að hafa föður sinn hjá sér
og veita honum hina beztu að.
hiynniingu. Á Hrafnistu leið hon
um vel svo sem verið gat og tjáði
sig ánægða þar, enda heimsóttu
börnin hann til skiptis daglega
að heita mátti.
Börn þeirra Jónínu og Guð
mundar og makar eru: Jóhanna
Kristín, gift Snorra Laxdal
slökkviliðsmanni, hann er Skag-
firðingur. Þau eiga tvo syni og
eina dóttur. Þorsteinn Collin, bif-
reiðastjóri, giftur Elínu Björns-
dóttur úr Vestaannaeyjum, þau
eiga tvo syni. Ásmundur, vöruaf-
greiðslumaður, giftur Jóhönnu
Þorkelsdóttur úr Borgarnesi, þau
eiga tvo syni og tvær dætur.
Arnheiður Li’lja, gift Geir A.
Björnssyni, raMrkjameistara,
hann er Vatnsdælingur. þau eiga
tvær dætur og tvo syni. Ágúst
Karl, slökkviliðsmaður, giftur Ást
ríði Hafliðadóttur úr Reykjavík,
þau eiga þrjár dætur og einn son.
Valur, rafvirki, giftur Þórdísi
Skaptadóttur, Davíðssonar, hún
er fædd í Noregi, móðir hennar,
kona Skapta, er norsk. Þau eiga
tvo syni og tvær dætur. Magnús,
sjómaður, giftur Jóhönny Guð-
mundsdóttur, hún er Reykjavík-
ingur. — Þau eiga einn son.
— Barnabörn þeirra Jónínu
og Guðmundar er þannig 22 og
harnabarnahörnin eru þegar
fimm. Allt er þetta fólk þekkt
að myndarskap, heiðarleika og frá
bærri reglusemi, eftirsótt fólk.
Guðmundur Ásmundsson veikt-
ist af lungnabólgu, hann gerði
sér vel Ijóst til hvers myndi
draga. Hann sagðist vera sáttur
við allt og alla. þakklátur fyrir
lífið og kvaðst engu kvíða. Ha.nn
verður jarðsettur á morgun kl.
13.30 frá kapellunni í Fossvogi
og lagður við hlið konu sinnar.
sem þar hvílir.
Við vinir Guðmundar Ásmunds-
sonar og konu hans minnumst
þeirra með vinarhug og virðingu.
Riarni Bjarnason.