Íslendingaþættir Tímans - 16.02.1978, Blaðsíða 1

ISLENDINGil MTTIR
Fimmtudagur 16: febrúar 1978 Jic tbl. TÍMANS
Hannes Pálsson
frá Undirfelli
F. 18. apr. 1898
d. 15. jan. 1978
Á sjöunda áratug aldarinnar sem
leiö bar svo viö sem oftar á þeim
árum, aö hópur riöandi fólks kom
sunnan yfir fjöll snemmsumars og
stefndi niöur Blöndudal. Þetta var
ungt fólk af Suöurlandi og Suöurnesj-
um aö leita i kaupavinnu noröur i
HUnaþing. Fólkiö reiö i hlaö á Guö-
laugsstööum og fékk svaladrykk. Hús-
móöirin Elin Arnórsdóttir frá Gunn-
steinsstööum, stóö i bæjardyrum og
ræddi við fólkið. Hún sá i hópnum
myndarlega stúlku og vék sér að
henni, spuröi hvort hún væri ráöin. Svo
var ekki enda kom kaupafólkið aö
sunnan oft óráöiö noröur. Þessi stúlka
hét Halldóra Pálsdóttir frá Hvassa-
hrauni á Vatnsleysuströnd. Elln spuröi
Halldóru hvort hún væri ekki fáanleg
til þess aö ráöast til sin kaupakona, og
varö þaö aö ráöi. önnur útgáfa
sögunnar segir, aö Elln hafi spurt
Hannes son sinn, hvort hann vildi ekki
vera svo góður aö taka konuefniö sitt
af baki.
Halldóra Pálsdóttir fór ekki suður
um haustið og giftist Hannesi Guö-
mundssyni á Guölaugsstööum., Þau
bjuggu þar lengi viö rausn og prýöi. Af
þeim er kominn hinn merkasti ætt-
bálkur I Húnaþingi. Synir þeirra voru
Guömundur Hannesson prófessor og
Páll bóndi á Guðlaugsstööum. Og börn
hans og Guðrúnar Björnsdóttur Ey-
steinssonar, eru alkunnugt mann-
dómsfólk á okkar tið og hefur ekki að-
eins sett reisnarsvip á héraö sitt, held-
ur einnig tekiö virkan þátt í málum
lands og þjóðar.
Eitt barna þeirra Guðlaugsstaða-
hjóna var Hannes Pálsson frá Undir-
feUi sem borinn er til grafar I dag.
Hannes fæddist á Eiösstööum I
Blöndudal 18. apr. 1898, en þar bjuggu
foreldrar hans fyrstu búskaparár en
1907 fluttist fjölskyldan í ættaróðaliö,
Guölaugsstaöi og þarólstHannes upp.
Hann var snemma dugmikill og
áræðinn eins og hann átti ættir til, og
fór i gagnfræðaskólann á Akureyri
1914 og siöan Samvinnuskólann 1918.
Raunar hafði hann ráögert aö fara
langskólaleiö meö stuöningi Guö-
mundar fööurbróður sins en sjúkleiki
og aörar ástæöur skákuöu honum ann-
aö sem raunar var meira I samræmi
viögeröhansog áhugamál. Hann var i
hópi fyrstu nemenda Jónasar frá
Hriflu, mótaðist mjög af kynnum viö
hann og mat hann mikils, þótt hann
ætti ekki fulla samleiö meö honum i
skoöunu'm siðar á ævi.
Þegar heim kom eftir skólavist,
gekk Hannes I félagsmálabaráttu hér-
aðs síns hvorki veill né hálfur. Sam-
vinnuhreyfingin varaö festa þar rætur
og Hannes átti mikinn hlut aö þvi aö
efla kaupfélagsskapinn I héraöinu og
dró aldrei af séri þeirri baráttu alla þá
stund sem hann var heima I Húna-
þingi. Hann var atkvæðamikill i ung-
mennafélögum og búnaðarfélögum og
raunar hverju þvi héraösmáli sem
hann taldi horfa til heilla, enda hlóöust
áhann margvisleg trúnaöarstörf fyrir
sveit og sýslu þegar eftir tvitugsaldur.
Hann gekk i Framsóknarflokkinn ung-
ur aö árum og mátti meö sanni kallast
brjóstvikingur hans I héraöinu i ára-
tugi og fór orö af vasklegri baráttu
hans þar viða um land.
Árið 1924 kvæntist Hannes Hólmfriði
Jónsdóttur, Hannessonar á Undirfelli,
systur Hannesar Jónssonar alþingis-
manns, konu mikillar gerðar. Þau
bjuggu siðan á Undirfelli i Vatnsdal
um tvo áratugi og eignuðust mann-
vænleg börn, sem aö hefur kveðið á
siöustu árum sem ööru þessu ættfólki
En þau hjón báru ekki gæfú til ævi-
langra samvista, og Hannes fluttist
brott frá Undirfelli um miðjan aldur
og settist aö i Reykjavik.
Undirfell er vildarjörö I miðjum
Vatnsdal, einhverjum fegursta reit
þessa lands. Hannes bjóþar myndar-
búi og tók jafnframt virkan þátt i stór-
brotnu félags- og mannlifi sveitarinn-
ar sem raunar er löngu landsfrægt.
Um hann stóð jafnan styrr, þvi aö
hann var ekki ætíð hlifisamur þegar i
hraöbakka sló — og þar sló i marga
harða brýnuna. En það er til marks
um gerö Hannesar og þeirra Vatns-
dælinga og annarra Húnvetning, sém
viöhann kljáöustaö hann kom ókalinn
á hjarta úr þeim leik og eignaöist fleiri
þessara fangbræöra sinna aö vinum en
óvinum.
Hannes Pálsson var i áratugi
buröarás i stjórnmálabaráttu Fram-
sóknarflokksins heima i héraöi sinu og
stóö jafanþar, sem haröast varbarizt,
ósérhlifnari, óeigingjarnari og félags-
lyndari en flestir aörir menn. Hann
var hvaö eftir annaö i framboöi fyrir
flokk sinnog átti jafnan viö haröfenga
og mikilhæfa andstæöinga. Þaö mun-
aöi ekki ætiö mörgum atkvæöum, að
hann næöi kosningu. Og yfir viöureign-
inni I Húnaþingi var ætiö sá svipur, aö
eftir var tekiö meö forvitni um allt
land.
Hannes Pálsson var flestum hrein-
skilnari og kröfuharöari um þjónustu
við hugsjónir og hann haföi ekki geö til
þeirra hálfyrða og tviskinnungs, sem
oft riöur baggamuninn um kjörfylgi.