Morgunblaðið - 12.12.2004, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 2004 27
Smáralind • sími 553 6622 • www.hjortur.is
Brúðkaup • Pökkun • Merking
í þágu þjóðarinnar og komandi tíma.
Hér er ritgerð um þetta efni frá árinu
1895 eftir Sigurð Pálsson sem síðar
varð bóndi.
Hvers vegna er það skylda hvers
manns að elska ættjörð sína og í
hverju er hin sanna ættjarðarást
fólgin? (1895)
Hver maður, sem kominn er til vits
og ára ætti að elska fósturjörð sína og
stuðla að því af öllu megni að framfarir
hennar yrðu sem mestar. Hann hlýtur
að bera elsku til þess lands, sem hann
er fæddur í ef hann horfir til bernsku-
stunda sinna og allra þeirra gleðitíma,
er hann naut er hann var ungur. Hann
verður að kannast við með sjálfum
sjer hversu margs góðs hann hafi orð-
ið aðnjótandi, og þótt síðar hafi eitt-
hvað það komið fyrir hann, sem hon-
um í einhverju hefur fundist vera
mótdrægt, þá má hann alls eigi hata
fósturjörð sína fyrir það, því margar
orsakir hafa getað verið til þess, sem
hann sjálfur ef til vill hefði getað af-
stýrt, ef hann hefði haft nóga fyrir-
hyggju.
Ættjörðin hefur fóstrað hann, veitt
honum uppeldi eptir því, sem hún
frekast gat. Hann á henni að þakka
allar sínar gleðistundir, auðæfi, met-
orð og heiður, sem hann öðlast. Þegar
ættjörðin leggur þannig allt sitt fram,
er hún hefur til að bera, þá ætti það
líka aptur á móti að vera skylda hvers
manns að bera umhyggju fyrir velferð
hennar og vinna að því að hagur henn-
ar í öllum greinum tæki sem mestum
framförum. Að þessu hafa líka hinir
mestu ættjarðarlandsvinir allra þjóða
stuðlað, frá því fyrstu sögur fara af og
munu ávallt gera.
Vjer sjáum að ýmsar þjóðhetjur
hafa af helgri ættjarðarást ofrað sjer
og mönnum sínum. Sem betur fer eru
allflestir þannig gerðir, en samt eru
þeir til, sem ef allt fellur þeim eigi vel
heima á fósturjörð sinni, leita ham-
ingjunnar í öðrum löndum og reyna þá
opt að kasta skugga á sína gömlu ætt-
jörð, eigna henni það, sem hún verð-
skuldar eigi, og reyna til að draga úr
áliti hennar, sem mest hjá öðrum þjóð-
um. Þeir menn, sem þannig eru gerðir,
mega sannarlega kallast landráða-
menn, þeir hugsa ekkert um þær
skyldur, sem þeim ber að sýna fóst-
urjörð sinni. Opt er það að þessir
menn gera þetta í ágóða skyni t.d.
einsog vesturfaratúlkarnir, sem hjer
hafa gengið um sem grenjandi ljón til
þess að fá fólk til Ameríku. Þeir hafa
beitt ýmsum brögðum til þess að tæla
fólk, fegrað fyrir því sæluna þar vestra
og reynt til að minnka föðurlandsást
hvers eins með því að útmála hve aumt
væri hjer heima, harðstjórn, eldgos,
hafís, en þar eilíf sæla. Þessir menn, er
þannig hafa breitt eða breita við ætt-
jörð sína, þeir hafa sannarlega enga
ættjarðarást.
Ættjörðin hlýtur að fella harmatár
yfir þessum mönnum og segja: „Þið
synir mínir, sem jeg hef fóstrað og
frætt, og veitt allt það gott er jeg á í
skauti mínu, þið getið orðið til þess að
gera mjer það mein sem í ykkar valdi
stendur.“ Vjer álitum það skyldu vora
að elska þá, sem okkur standa næstir,
svo sem foreldra og ættmenn, og þá
menn, er vjer höfum eitthvað gott af
þegið, hvað eigum vjer þá að gera við
ættjörð vora, sem er vor sameiginleg
móðir? Hver og einn hlýtur að játa að
honum beri að elska hana, sakir þess
mörgu gæða sem hún veitir honum.
Hin sanna ættjarðarást er í því fólgin
að vjer reynum til að verða dugandi
menn í þjóðfjelagi voru, leggumst allir
á eitt til þess að efla hag og velgengi
hennar hver hendin má eigi vera upp á
móti annari. Ef vjer lítum til hins al-
kunna þjóðskörungs vors, Jóns Sig-
urðssonar, sem með sanni var kallaður
„Sómi Íslands, sverð þess og skjöld-
ur“, þá sjáum vjer að hjá honum kom
fram hin sanna ættjarðarást, hann
varði öllu lífi sínu til þess að fá því vel-
ferðarmáli landsins, sem öllum lá þá á
hjarta, framgegnt; af því hafði hann
engan hagnað; það var aðeins ættjarð-
arástin, sem knúði hann til þess.
Ef vjer Íslendingar ættum marga
hans líka, þá mundi landi voru vera
fyrir höndum mikil og glæsileg fram-
tíð.
Sigurður Pálsson
Fjósið, skólahúsið og bókhlaðan árið 1894.
Landsins útvöldu synir – Ritgerðir
skólapilta Lærða skólans í íslenskum
stíl 1846–1904 er tekin saman af
Braga Þorgrími Ólafssyni. Bókin er 7.
sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar
og kemur út hjá Háskólaútgáfunni.
Hún er 365 bls.

 

     

 


  
   



 


 
 


   

   


 

! 
  




 !  



  ! 

!""#$ "%& &' "''(#&#)"%&&
" &*"''#+#"#&)&&",&
#%-&))#"+,#&+&&%   &' !""#$ "%+ #.  /% & 
"##.&"& "
! !
!##$%$$$
  
 
&
01 &# !""#$ "&"#
23/#/4&/ 
"5/#