Tíminn - 23.03.1977, Blaðsíða 13

Tíminn - 23.03.1977, Blaðsíða 13
12 Ilillili Mi&vikudagur 23. marz 1977 Mi&vikudagur 23. marz 1977 13 Listasafn Islands (málverk eftir Jóhannes Kjarval) Jón Arason og synir hans, heitir þessi Kjarvalsmynd Þrjár meiriháttar málverka- sýningar voru opnaöar um sl&- ustu helgi. Kjarvalssýning meö rúmleg fimmtiu myndum, Baltasaropnaði á Kjarvalsstöö- um i vestursal og Sigriöur Bjömsdóttir opnaöi sýningu á verkum sinum i Norræna-hús- inu. Kjarvalssýningin Kjarvalssýningin 1977 veröur aö telja meiri háttar viöburö, þvi fæstar þessara mynda hafa áöur komiö fyrir almennings sjónir. Góöir menn, einstakling- ar hafa tekiö þær ofan af vegg heima hjá sér og lánaö þær til sýningarinnar, og er þetta dæmalaust örlæti, og þaö sama hafa nokkrar stofnanir gert, en örfáar myndirnar eru í eigu borgarinnar. Borgarstjórinn I Reykjavik ritar ávarp, sem birt er i sýn- ingarskrá og þar segir m.a. þetta: „Frá þvi aö Kjarvalsstaöir tóku til starfa áriö 1973, hafa veriö haldnar i húsinu nokkrar sýningar á myndum Jóhannes- ar S. Kjarvals, enda aö þvi stefnt, aö eystri salur hússins skyldi sérstaklega ætlaöur til sýninga á verkum hans. Stund- um hefur þó salurinn veriö tek- inn til annarra sýninga þannig, aö sýningar á myndum Kjar- vals hafa ekki veriö óslitiö hér I húsinu. Nú er opnuö hér ný sýning á myndum Kjarvals. Safnaö hef- ur veriö saman myndum, sem allar eru i einkaeign, aö undan- teknum tveim stærstu myndun- um, sem eru eign borgarinnar. Fæstar þessar myndir hafa áö- ur verið sýndar opinberlega á sýningu, og þvi er mikill fengur aö þvi, aö borgarbúar og aftrir, sem hingaö eiga leiö sina, fái tækifæri til aö kynnast þeim. Myndirnar spanna yfir langt timabil. Sú elzta er frá árinu 1917,ensúyngstafráárinu 1968, en það ár fór Kjarval á sjúkra- hús og átti þaöan ekki aftur- kvæmt. Málaði hann ekkert eft- ir þaö. Aö visu eru allmiklar eyöur i sýningunni, þ.e. ákveðin tlmabil vantar, en tilgangurinn er fyrst og fremst aö kynna sýnishorn af hinni ótrúlega fjöl- breyttu list Kjarvals. Fræöilegt yfirlit yfir hin einstöku timabil I listferli Kjarvals veröur aö biöa betri tima.” Þaö skal strax tekiö fram, aö hér er um framúrskarandi góöa sýningu aö ræða og fjölbreytta. Þarna er aö sjá bæði frægar myndir og eins myndir, sem enginn vissi aö væru til. Nýjar hliöar hafa komið i ljós á lifs- verki meistarans, sem var þó stórbrotinn fyrir. Einkum eru þaö eldri myndimar sem koma skemmtilega fyrir sjónir og má t.d. nefna mynd af Jóni Ara- syni og sonum hans, en sú mynd var máluö árið 1921. Myndimar völdu þeir Alfreö Guðmundsson, forstööumaöur Kjarvalsstaöa og listamennim- ir Jóhannes Jóhannesson og Guðmundur Benediktsson. Baltasar Baltasar sýnir finímtiu mál- verk aö þessu sinni og 40 teikn- ingar úr myndasafni Guöna Jóns Guöbjartssonar af ölíum ábúendum GrImsneshreR)s, en þær myndir voru teiknaöar á árunum 1965-1966. Baltasar B. Samper er sem kunnugt er spænskur aö ætt, en hefur dvalizt hér á landi, eöa hefur veriö búsettur hér svo lengi, aö hann hefur fyrir löngu samlagast vorri þjóö. Samt hef- ur uppruninn llklega gefiö hon- um nokkra sérstööu sem mynd- listarmaöur, þvi glöggt er gestsaugaö eins og þar stendur. Þaö er dálitiö öröugt aö meta málverk þessa listamanns, en þvi veldur óvenjuleg þróuö tækni, sem I raun og veru bjarg- ar öllum myndum frá þvi aö veröa verulega vondar. Þetta veldur þvi, aö stundum viröast verk Baltasars vera yfirborös- leg I öllum sinum glæsileik. Obeizlaö litaflóö, rauöir hestar og gulir meö reistan makka renna yfir iandiö. Ef til vill á þetta rætur aö rekja til upprunans, úr hinum ástriöufulla spænska heimi, aö fólk í listum Sigriöur Björnsdóttir meö hluta verka sinna. Jóhannes Kjarval áriö 1935 ÞRJÁR STÓRAR SÝNINGAR Málverk eftir Baitasar. annaö litakort sé I Spánverjum, en Skandinövum, en væri þó langsótt skýring. Svipaöa sögu er aö segja af landslagsmyndum Baltasars, þær eru all hávaöasamar I litn- um, a.m.k. ef boriö er saman viö nákvæmnina I teikningunni. Myndin af Lómagnúpi er of lik hinni frægu Lómagnúpsmynd Jóhannesar Kjarvals, þ vi þaö er nú einu sinni til staöir á Islandi, sem búiö er aö mála. Þetta eiga þó ékki aö vera neinar aöfinnslur, þetta er stór og glæsileg sýning, heldur aö- eins hugsaö sem ábending. Bezt viröist Baltasar takast upp viö mannamyndimar, hvort sem um er aö ræöa „venjuleg” portret, eöa óvenjuleg, eins og t.d.myndina af Thor Vilhjálms- syni. 1 þessum myndum er ávallt eitthvaö ekta og traust- vekjandi. Sama er aö segja um skipa- myndir. Þaö kann aö hljóma eins og fjarstæöa, aö málarigeti veriö i vissri hættu staddur, vegna leikandi kunnáttu og mikillar tækni. Svo er þó ekki, sá sem kemst of létt frá verki sinu stofnarekki alltaf tilheilabrota, eöa gefur sér tima til djúpra hugleiöinga. Yfir sýningunni sem heild er glæsileiki, og vil ég hvetja menn til þess aö skoða hana. Sigríður Björnsdóttir Sigrlöur Björnsdóttir opnaði málverkasýningu I Norræna húsinu 19. þessa mánaðar, en hún hefur þrivegis áöur haldiö einkasýningar I Reykjavik. Sá sem þessar linur ritar hef- ur þó ekki fyrr komiö á sýningu á verkum hennar, en myndir hefur hún átt á ýmsum samsýn- ingum. Sigriöur Björnsdóttir málar yfirleitt ljóörænar abstrakt- myndirog hún gefur þeim engin nöfn. I yfirlýsingu eöa ljóöi, sem birt er i sýningarskrá stendur þetta: „Barn er gætt frjórri forvitni hugmyndaf lugi og sköpunar- gleöi. Hversu mikiö af þessum upprunalegu verömætum mannsins tekst okkur aö varöveita og rækta? Listin er sviö fyrir óheft hug- myndaflug, sem samfélagiö ieitast viö aö bæia og beina I þrönga farvegi. Ég gef myndum minum engin nöfn. Aö gefa þeim nöfn væri aö þröngva minni eigin reynslu og sýn upp á áhorfandann. Heldur vildi ég, aö þær gætu veriö hvati fyrir frjáist hugmyndaflug ann- arra.” Margar af myndum Sigriöar Björnsdóttur eru skinandi vel gerðar, en I þær skortir þó ákveöin, persónuleg einkenni höfundar. Yfir sýningunni er léttleiki og gleöi. Sýning Sigriöar Bjömsdóttur veröur opin til 28. þessa mánaöar. Jónas Guömundsson Frá vinstri: Jón Proctor/ Kristján E. Jónasson, Abigael Williams/ Sigrún Sigurbjörnsdóttir, Betty Parris/Anna Asmundsdóttir, séra Samúel Parris/ Ingimundur Jónsson Leikfélag Húsavíkur I deiglunni Leikfélag Húsavikur t deiglunni, höfundur: Arthur Miller Leikstjóri: Haukur J. Gunnars- son Leikmynd: Sveinbjörn Magnús- son Haukur J. Gunnarsson Leikfélag Húsavikur frum- sýndi þriöjudagskvöldiö 15. þ.m. sjónleikinn t deiglunni, eft- ir Arthur Miller. Frumsýning- argestirfylltu húsiö og þökkuöu leikurum og leikstjóra I leikslok meö áköfu lófataki fyrir góöa og áhrifamikla sýningu. Ekkert skorti á aö fram kæmi, svo sem Arthur Miller ætlast til, aö mik- ill er máttur þess illa á okkar jörö, enn fremur og eigi siöur boöskapur leikritsins um mann- lega fegurö. Gamla konan, Re- bekka Nurse, og ungi bóndinn, Jón Proctor, fórna lifi sinu vegna sannleikans og til styrkt- arþeim.sem eftir lifa. Ef til vill risglæsileikiog mannleg fegurö hæst hjá konu Jóns, Ellsabetu Proctor. Hún ann mjög manni sinum og vill samt ekki, aö hann bjargi lifi sinu meö þvi aö bregöast sannleikanum. Leikritiö er byggt á sannsögu- legum atburöum, er geröust I Salem i Massachusetts-fylki i Bandarikjum Noröur-Ameriku áriö 1692. Þar bjuggu púritanar, strangtrúaöfólk, sem flúiö haföi frá Englandi vegna trúarof- sókna tæpum fjórum áratugum áöur en þeir atburöir geröust, sem leikritiö fjallar um. Yfir- völd og prestar héldu aö fólkinu galdratrú og þeir sem ásakaöir voru um ástundun galdrakonst- ar voru hengdir. Þeir, sem ásakaöir voru áttu sér þó eina leið tíl aö bjarga lifi sinu, þá leiö aö viöurkenna sök sina um sam- neyti viö hann i neöra og ásaka aöra samborgara um galdra. Ekki voru geröar miklar kröfur um sannanir, ákæran nægöi. Þvi var tilvaliö, ef manni þótti aö náungi manns væri til óþæg- inda meö einhverjum hætti aö ákæra hann fyrir galdra. Sá ákæröi varö aö sanna sakleysi sitt og þaö gat hann ekki, þvi aö sökin var ósýnileg. Stúlkan, Abigael Williams, girntist bónd- ann, Jón Proctor, hún greip tækifæriö þegar þaö bauöst og ákæröi konu hans. Ýmsum kann ab finnast, ab efni leikritsins eigi ekki erindi til Islenzkra lesenda árib 1977, en þegar M iller skrifaöi þaö áriö 1952, mun hann hafa haft I huga atburöi, sem þá voru aö gerast i Bandarikjunum. Þeir atburöir hafa löngum veriö kenndir viö bandariska þingmanninn McCarthy, sem sá óvini Banda- rikjanna i hverju horni. Hann ofsótti fjölda manns, þeirra á meöal ýmsa þekkta mennta- menn og rithöfunda, og mun Arthur Miller sjálfur hafa orðiö fyrir baröinu á þessum ofsókn- um. Þessir atburöir eiga sér hliöstæöur á öllum timum og alls staöar i veröldinni. A Is- landi lenda menn i fangelsi vegna ákæru án saka og stór- kostlega rógsherferö er gerö aö mönnum i f jölmiölum i þeim til- gangi einum aö myröa mannorð þeirra. Abigael Williams geng- ur laus meöal okkar Islendinga, þess vegna kemur hún okkur viö. Heildarsvipur leiksins hjá Leikfélagi Húsavikur er sterkur og áhrifamikill. Hin veigameiri hlutverk i leiknum eru þannig skipuö: Séra Samuel Parr- is/Ingimundur Jónsson, Abigael Williams, ung frænka hans/Sig- rún Sigurbjörnsdóttir, Jón Proctor, bóndi/Kristján E. Jónasson, Elisabet Proctor kona hans/Kristjana Helgadótt- ir, Maria Warren/Guörún K. Jónsdóttir, Francis Nurse, aldraöur bóndi/Bjarni Sigurjónsson, Rebekka Nurse, kona hans/Herdis Birgisdóttir, séra Jón Hale/Einar Njálsson, Danforth, varalandstjóri/ Sig- uröur Hallmarsson. Hinir reyndu leikarar leik- félagsins, Siguröur Hallmars- son, Einar Njálsson, Herdis Birgisdóttir, Bjarni Sigurjóns- sonj Kristjana Helgadóttir og Ingimundur Jónsson gera allir hlutverkum sinum góð skil svo sem af þeim mátti vænta. Kristján E. Jónasson hefur oft áöur veriö á fjölunum en i hlut- verki Jóns Proctors vinnur hann mikinn leiksigur. Ungu stúlk- umar, Guörún K. Jóhannsdóttir og Sigrún Sigurbjörnsdóttir sýna mjög góöan leik i erfiöum hlutverkum sinum. Þau, sem fara aö horfa á sjón- leikinn, I deiglunni, hjá Leikfé- lagi Húsavikur veröa óhjá- kvæmilega fyrir miklum áhrif- um og fá efni til ihugunar. Þorm. J. Fró vinstri: Jón Proctor/ Kristján E. Jónasson, Herrick, fógetl/ Þorsteinn Jónsson, Rebekka / Ingimundur Jónsson, Danforth varalandstjóri/ Siguröur HallmarssonNurse/ Herdis Birgisdóttir, Hathorne, dómari/ Ingimar S. Hjálmarsson, séra Samúel Parris

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.