Morgunblaðið - 15.02.2008, Blaðsíða 24

24 FRIDAY 15. FEBRUARY 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÁGREININGUR UM
LYFJAGAGNAGRUNN
ÍMorgunblaðinu í gær var athygl-isverð frétt um ágreining umlyfjagagnagrunn. Persónuvernd
hefur lagzt gegn því, að vörzlutími
gagna í lyfjagagnagrunni landlæknis
verði framlengdur úr þremur árum í
þrjátíu ár. Röksemd Persónuverndar
er sú, að þriggja ára reglan hafi verið
tekin upp eftir þarfagreiningu fyrir
fimm árum, sem hafi leitt í ljós, að
ekki sé þörf á að varðveita persónu-
greinanleg gögn nema tvö ár aftur í
tímann.
Við fyrstu sýn virðist röksemda-
færsla Persónuverndar eðlileg en við
nánari athugun má spyrja spurninga.
Í athugasemdum Landlæknisemb-
ættis segir m.a.:
„Ljóst er að tími þessi er alltof
stuttur ef á að vera hægt að nota þau
mikilvægu gögn, sem hægt er að afla
hér á landi, til að vega og meta síð-
komnar aukaverkanir, sem fram
koma eftir markaðssetningu
lyfjanna, og önnur frávik frá því, sem
búast mátti við í upphafi.“
Það er ástæða til að staldra við
þessa röksemd landlæknis. Á síðustu
áratugum hefur komið fram mikill
fjöldi nýrra lyfja á mörgum sviðum
en m.a. lyf, sem notuð eru gegn geð-
veiki. Þessi lyf hafa gengið í gegnum
nokkurra ára prófun áður en leyft er
að selja þau. Í sumum tilvikum er bú-
ið að nota þessi lyf kannski í 40-50 ár.
Og þá vakna alvarlegar spurningar
um hvaða áhrif svo langvarandi notk-
un þessara lyfja hefur á þá, sem nota
þau, og hvers konar aukaverkanir
koma fram smátt og smátt.
Það er augljóst að varðveizla gagna
um notkun slíkra lyfja og margra
annarra getur auðveldað vísinda-
mönnum að rannsaka langtímaáhrif
þeirra.
Þótt geðlyfin hafi verið nefnd hér
má nefna önnur dæmi um lyfjagjöf
vegna alvarlegra sjúkdóma. Telja má
víst, að þeir sjúklingar eru margir,
sem vilja að lyfjasaga þeirra verði
notuð til þess að auðvelda lækningu
þeirra, sem koma í kjölfarið. Og þá
hjálpar mikið til ef hægt er að skoða
lyfjasögu þeirra, sem á undan hafa
gengið, stundum með árangri og
stundum með engum árangri.
Telja má víst, að langflestir þeirra,
sem hafa átt við langvinn veikindi að
stríða, kannski marga áratugi, svo og
þeir, sem hafa átt við mjög alvarleg
veikindi að stríða og staðið í baráttu,
sem stundum hefur unnizt en í of
mörgum tilvikum tapast, vilji og
mundu vilja, að barátta þeirra komi
öðrum að gagni, m.a. lyfjasaga
þeirra.
Þegar horft er á ágreininginn um
lyfjagagnagrunninn frá þessu sjónar-
miði er nokkuð ljóst, að meiri hags-
munir eru fólgnir í því að varðveita
þessar upplýsingar í áratugi en að
þeim sé eytt. Í þessu tilviki verða
sjónarmið Persónuverndar augljós-
lega að víkja.
SVEIGJANLEG HEILBRIGÐISÞJÓNUSTA
Samningur heilbrigðisráðherra ogHeilsuverndarstöðvarinnar um
sex mánaða tilraunaverkefni um
rekstur hvíldarrýma til skamms tíma
fyrir aldraða skjólstæðinga heima-
hjúkrunar á höfuðborgarsvæðinu og
30 dagvistarrými er gott framtak. Góð
heilbrigðisþjónusta á að vera sveigj-
anleg þannig að hún henti hverjum og
einum. Eins og segir í Morgunblaðinu
í gær verður lögð sérstök áhersla á
endurhæfingu til að koma til móts við
óskir aldraðra um að búa heima hjá
sér eins lengi og kostur er.
Samkomulagið undirrituðu María
Ólafsdóttir, yfirlæknir Heilsuvernd-
arstöðvarinnar, og Guðlaugur Þór
Þórðarson heilbrigðisráðherra. María
benti á að þörfin væri mikil fyrir þessa
þjónustu og nú hefði öflugt fagfólk
verið fengið til þess að taka þátt í
verkefni, sem ætlað væri að efla ein-
staklinginn.
Guðlaugur Þór kvaðst líta svo á að
þetta væri eitt af skrefunum í langri
vegferð. „Þetta er liður í að koma með
fjölbreytt og ný úrræði sem öll miða
að því að fólk geti verið sem lengst
heima hjá sér og það þýðir m.a. að við
þurfum að hjálpa aðstandendum sem
þurfa oft og tíðum mikið að sinna sín-
um nánustu,“ sagði hann.
Það hefur lengið verið vandamál
hvernig eigi að sinna einstaklingum,
sem þurfa takmarkaða aðhlynningu.
Iðulega er um að ræða fólk, sem nýtur
mikils stuðnings aðstandenda. Í nú-
tímasamfélagi kemur áreitið hins veg-
ar úr öllum áttum og vinnuálag getur
verið mikið. Því getur verið nauðsyn-
legt fyrir aðstandendur að fyrir hendi
sé þjónusta á borð við þá, sem til-
raunaverkefnið snýst um. Hún getur
létt lífið bæði þeim, sem nota þjón-
ustuna, og aðstandendum þeirra.
Ljóst er að heilbrigðisþjónusta mun
á næstunni færast meira í þann farveg
að einstaklingar verði sem mest
heima hjá sér. Líklegra er að einstak-
lingi líði betur heima hjá sér en á heil-
brigðisstofnun. Að sama skapi má
leiða getum að því að einstaklingur,
sem líður vel og er á heimavelli, eigi
auðveldara með að ná sér. Það er hár-
rétt stefna að leggja áherslu á end-
urhæfingu og auðvelda einstaklingn-
um að takast á við daglegt líf á eigin
heimili sem lengst, jafnvel þótt að-
stæður hafi að einhverju leyti breyst í
lífi hans. En hann þarf líka að fá þá
þjónustu, sem þarf til að geta verið
heima.
Um leið dregur úr álagi á heilbrigð-
iskerfið og það á auðveldara með að
bregðast við bráðatilfellum, sinna
þeim, sem þurfa á aðstoð að halda og
útrýma biðlistum. Hér er á ferð til-
raunaverkefni til sex mánaða. Búast
má við að koma muni í ljós að þörfin er
veruleg og ekki bara fullt tilefni til að
halda verkefninu áfram heldur bæta í,
enda gefur heilbrigðisráðherra það til
kynna þegar hann segir að þetta sé
eitt skref á langri vegferð.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Niðurstöður hugmynda-samkeppni um skipulagVatnsmýrarinnar vorukynntar í Listasafni
Reykjavíkur í gær. Keppnin hefur
staðið síðan í mars á síðasta ári,
enda mikil vinna fólgin í skipulagi
fyrir svo stórt svæði. Keppendur
höfðu aðgang að gögnum um skipu-
lagsforsendur og skýrslum um sam-
ráð við borgarbúa og hags-
munaaðila um möguleika sem
Vatnsmýrin býður uppá. Í forsend-
unum var ekki tekin afstaða til þess
hvort flugvöllurinn skyldi verða
áfram á svæðinu, heldur kallað eftir
hugmyndum um þróunarmöguleika
til framtíðar.
Veittar voru viðurkenningar til
sjö útvalinna hópa arkitekta og
verkfræðinga. Alls bárust keppn-
inni 136 tillögur frá öllum heims-
hornum. Þar af voru reyndar aðeins
fimm íslenskar, en að sögn voru þær
allar mjög vel unnar. Sjö tillögur
voru verðlaunaðar sérstaklega.
Fjórar fengu 15.000 evra verð-
launafé, tvær 40.000 evrur og ein
60.000 evrur eða tæplega 5,9 millj-
ónir króna.
Skosk verðlaunatillaga
Það voru þeir Graeme Massie, Stu-
art Dickson og Alan Keane frá Ed-
inborg í Skotlandi sem urðu hlut-
skarpastir með verkefnið
„Gagnkvæmni: Mótun höf-
uðborgar.“ Massie þessi stofnaði
arkitektastofu sína árið 2004 og ætti
ekki að vera Íslendingum alls kost-
ar ókunnugur. Hann vann einnig
hugmyndasamkeppnina „Akureyri í
öndvegi“ árið 2005, um breytt mið-
bæjarskipulag þar nyrðra.
Meginhugmyndin er að flugvöll-
urinn víki, við taki þétt en lágreist
byggð í austanverðri Vatnsmýri og
Hljómskálagarðurinn teygi sig órof-
inn til suðurs langleiðina að Foss-
vogi. Hringbraut verði sett í stokk
undir garðinn. Gert er ráð fyrir
nýrri og stærri Reykjavíkurtjörn,
svipaðri þeirri upprunalegu að
formi, með brú yfir sig miðja, ekki
ólíkt brúnni á Skothúsvegi. Tjörnin
verður samkvæmt tillögunum um-
kringd fjölda nýrra bygginga og
myndar miðpunkt svæðisins.
Barónsstígur og Snorrabraut
verða framlengdar frá Þingholtum
að Fossvogi og á ræmunni milli
þeirra verða helstu íbúðasvæði,
ásamt skrifstofuhúsnæði, þyrp-
ingum opinberra bygginga og
skólahúsnæði. Skáhöll lína, fram-
lenging á Sóleyjargötu, sker þessa
ræmu og tengir hana þannig beint
við miðbæinn. Með línunni væri
form norður-suðurflugbrautarinnar
einnig varðveitt, þó flugvöllurinn
væri horfinn. Stefna hinna flug-
brautanna væri einnig varðveitt í
gatnakerfinu og helstu byggingar
frá stríðsárunum og í tengslum við
flugvöllinn endurgerðar og varð-
veittar. Til að mynda er þar rætt um
hinn upprunalega flugturn. Hann
muni standa inni í garði og fá nýtt
hlutverk, t.d. sem kaffihús.
Einnig er gert ráð fyrir íbúða-
svæðum utan í Öskjuhlíð og norðan
Skerjafjarðar og stækkuðu yf-
irráðasvæði Háskóla Íslands sem
nær að hinni nýju tjörn.
Blönduð dómnefnd
Dómnefnd var skipuð bæði borg-
arfulltrúum og fagmönnum á sviði
skipulags og uppbyggingar. Í
nefndinni sátu þau Dagur B. Egg-
ertsson, formaður, Hanna Birna
Kristjánsdóttir, sem nú er einnig
formaður skipulagsráðs, Gísli Mar-
teinn Baldursson, Joan Busquets,
prófessor í borgarskipulagi við Har-
vard háskóla, Steve Christer, arki-
tekt í Reykjavík, Kees Kaan, arki-
tekt í Rotterdam og Hildebrandt
Machleidt, arkitekt í Berlín.
Í umsögn þeirra um tillögu Mass-
ies sagði að hún hefði burði til að
vera útgangspunktur framtíð-
arþróunar í Vatnsmýri. Að auki
mætti hún mjög vel þeirri ósk dóm-
nefndar að hægt væri að áfanga-
skipta uppbyggingu á svæðinu.
Helst var það gagnrýnt í umsögn
dómnefndar að borgarmyndin væri
dregin grófum línum á eystra íbúða-
svæðinu og við ströndina, auk þess
sem umferðarvandi væri ekki að
fullu leystur.
Starfshópur um skipulagið
Degi B. Eggertssyni varð í ræðu
sinni tíðrætt um það einstaka tæki-
færi til að skipuleggja land í ná-
grenni miðbæjar í höfuðborg, sem í
Vatnsmýrinni væri falið. „Við þurf-
um að skilja tækifærin í Vatnsmýr-
inni. Ákvörðun um hana gæti ráðið
úrslitum um þróun Reykjavík-
 Sjö verðlaunatillögur í hugmyndasamkeppni um fram
Lágreist bygg
Sýn þriggja Skota á
skipulag í Vatnsmýri
þykir raunhæf og „ís-
lensk“. Önundur Páll
Ragnarsson fylgdist
með verðlaunaafhend-
ingu í Listasafni
Reykjavíkur.
Árvak
Verðlaunahafarnir Stuart Dickson og Graeme Massie frá Skotla
forgrunni er spánný Reykjavíkurtjörn í Vatnsmýrinni miðri.
»Með línunni væri form norður-suðurflug
brautar einnig varðveitt, þó flugvöllurinn
horfinn. Stefna hinna flugbrautanna væri ei
varðveitt í gatnakerfinu og helstu byggingar
stríðsárunum og í tengslum við flugvöllinn e
urgerðar og varðveittar. Til að mynda er þa
um hinn upprunalega flugturn. Hann muni s
inni í garði og fá nýtt hlutverk, t.d. sem kaffi
„102 Rvk“ Nálægð við Ö