Fréttablaðið - 09.05.2009, Blaðsíða 30

30 9. maí 2009 LAUGARDAGUR
að geta gert grín að sjálfum sér,
annars er maður ekki maður með
mönnum,“ segir vistmaðurinn.
Uppbygging
Líkt og í öðrum meðferðum geng-
ur starfið á Sogni út á að byggja
upp þá sem þar dvelja. Margir
þeirra eru skemmdir af áralangri
fíkniefnanotkun sem hefur sam-
tvinnast geðsjúkdómnum sem þeir
glíma allir við. Fanney segir að
slíkt sé orðið gríðarlega algengt.
„Við sjáum varla hreinan schiz-
opren lengur, ef svo má að orði
komast. Það á ekki bara við um
Sogn, heldur víðar í heilbrigðis-
kerfinu. Menn hafa verið lengi í
fíkniefnaneyslu sem magnar upp
alla sjúkdóma.“
Drífa tekur undir það og segir
það gera alla meðferð erfiðari.
„Menn bregðast mun verr við
þeim lyfjum sem við gefum þeim
þegar eiturlyfin eru komin í spilið.
Svo er oft spurning hvort kemur á
undan, eggið eða hænan. Var sjúk-
dómurinn til staðar áður en farið
var út í neyslu eða hefur áralöng
neysla kveikt hann? Allt þetta
gerir okkur erfiðara fyrir.“
Tvisvar í viku kemur fulltrúi
frá AA-samtökunum að Sogni til
að vinna með sjúklingunum. Þá
eiga þeir margir hverjir sína per-
sónulegu styrktaraðila sem sinna
þeim líka. Kennari kemur einn-
ig tvisvar í viku og sjúklingar
ganga í skóla. Vistmenn að Sogni
hafa sumir hverjir útskrifast sem
stúdentar á meðan þeir dvelja þar
og hafið háskólanám.
Tölvuviðgerðir
Verkefnin á Sogni endurspegla það
sem er í gangi í samfélaginu hverju
sinni. Ákveðin verkefni eru í gangi
á hverju sem gengur, en síðan hafa
vistmenn færi á að koma sínum
hugðarefnum að. Þannig varð tölvu-
verkefnið til.
„Hann kom einn morguninn og
sagði: ‚Fanney, ég fékk frábæra
hugmynd.‘ Hann er nú sá allra
morgunfúlasti en þarna hafði hann
engan tíma í það, heldur lýsti því
fyrir mér að við ættum að fara að
gera við tölvur. Ég kann sjálf ekk-
ert á tölvur og vissi því varla hvað-
an á mig stóð veðrið. Við ákváðum
hins vegar að taka nokkrar tölvur
inn til reynslu og síðan hefur þetta
gengið ótrúlega vel. Strákarnir bíða
fyrir utan iðjuna klukkan hálfell-
efu á morgnana eftir að komast í
vinnuna og kvarta yfir því að vera
reknir í mat á hádegi,“ segir Fan-
ney Björg.
Viðkomandi vistmaður sýnir
blaðamanni verkstæðið. Hann segir
menn allt of oft gefast upp á tölvum
um leið og eitthvað fer að hiksta í
þeim. „Stundum þarf ekki annað en
taka örgjafaviftuna upp og hreinsa
rykið sem er undir henni, þá er
tölvan í fínu lagi. Í öðrum þarf að
skipta um móðurborð eða minni. Ég
púsla saman úr þeim tölvum sem
ég fæ inn, því í öllum er eitthvað
heilt. Úr verða tölvur sem einhver
getur nýtt sér.“
Sjálfur setur hann upp stýrikerfi
í þeim og er ekki í nokkrum vafa
um hvaða kerfi virkar best: Linux-
inn skal það vera. Hann kvartar þó
yfir því að hafa ekki aðgang að net-
inu þar sem stýrikerfið styðst við
það.
Jafningjastuðningur
„Þetta hefur gengið vonum fram-
ar. Það er magnað að fylgjast
með honum því hann hefur þurft
að kenna hinum strákunum hvert
handtak. Hann hefur sýnt ótrú-
lega þolinmæði og verið til fyrir-
myndar. Með þessu læra þeir líka
hvað þeir eru færir um,“ segir
Fanney.
Þessi jafningjastuðningur
hjálpar sjúklingunum sjálfum
til bata. Á Sogni dvelst til dæmis
einhverfur sjúklingur sem í raun
ætti kannski fremur heima ann-
ars staðar. Tölvusérfræðingur-
inn hefur tekið hann undir sinn
verndarvæng og nú er svo komið
að sá yngri vill ekki einu sinni
fara í búðir nema sá eldri komi
með. Þannig myndast tengsl sem
koma báðum til góða og sú ábyrgð
sem þessu fylgir er skref í átt til
bata.
„Þetta er bara ánægja fyrir mig
og gefur mér gott í lífið. Þetta
gleður mig örugglega meira en
hann. Þetta hefur orðið til þess
að ég hef fengið áhuga á að hjálpa
veikum einstaklingum í framtíð-
inni. Ég hef reynt ýmislegt sjálfur
og gæti gefið af mér til annarra,“
segir tölvusérfræðingurinn.
Skelin molnar
Hann hefur gengið í gegnum tím-
ana tvenna og líkt og fyrr var
minnst á dvaldi hann um skeið á
Litla-Hrauni. Þá hafði hann verið
lengi í eiturlyfjaneyslu. Hann
segir nauðsynlegt að komast af
Hrauninu, þar hafi honum reynst
ómögulegt að halda sér edrú, enda
hægur vandi að komast í dóp þar.
„Þegar maður lifir þessu lífi, að
vera í neyslu og þeim heimi sem
því fylgir, þá myndast skel utan
um mann. Hún er nauðsynleg til
að lifa af í þeim heimi. Eftir því
sem ég dvel hér lengur finn ég
hins vegar hvernig skelin fer að
myljast utan af mér.“
Iðjuþjálfunin er mikilvægur
þáttur meðferðarinnar og eykur
færni sjúklinganna í athöfnum
daglegs lífs. Lögð er áhersla á
mætingu, einbeitingu, lágmarks-
úthald, frumkvæði í verkum og
það að fylgja leiðbeiningum. Þá
er mikið lagt upp úr skipulagi og
framkvæmd.
Þær tölvur sem öðlast hafa end-
urnýjun lífdaga í höndunum á
vistmönnum Sogns verða boðnar
góðgerðarsamtökum að gjöf. Sú
hugmynd kemur frá vistmönnun-
um sjálfum og með því vilja þeir
styðja mæðrastyrksnefnd og álíka
samtök.
Þannig vilja þeir gefa af sér, á
sama hátt og þeir hafa þegið af
öðrum. Sjúklingarnir á Sogni eiga
sér allir fortíð sem hefur komið
þeim á stofnunina. Þeir horfa hins
vegar til framtíðar í þátttöku í
samfélaginu. Til þess er unnið á
Sogni.
GERT VIÐ TÖLVUR
Vistmenn að
Sogni gera við
tölvur og setja
saman í heilar
vélar. Þær á
síðan að gefa
góðgerðarstofn-
unum.
UPPBYGGING Fanney Björg Karlsdóttir og Drífa Eysteinsdóttir vinna að því að byggja
vistmenn upp og búa þá undir þátttöku í samfélaginu á ný.
FAGURT ÚTSÝNI Útsýnið úr herbergjum vistmanna er fallegt.
GJÖFIN Gróð-
urhúsið að
Sogni var keypt
fyrir tilstuðlan
gjafar Rósu
Aðalheiðar. Þar
rækta vistmenn
sér matjurtir og
sumarblóm.
GARÐURINN Hann minnir á fangelsisgarð, garðurinn sem er við Sogn. Hann er hins
vegar ekki notaður nema fyrir körfuboltaiðkun, enda nær sólin vart inn í hann.
FRAMHALD AF SÍÐU 28 Gaf fé í minningu fórnarlambs
Rósa Aðalheiður Georgsdóttir lenti í skelfilegri lífsreynslu
árið 1947. Hún bjó í braggahverfi við Háteigsveg. Hinn 3.
maí var hún í þvottahúsinu að sinna daglegum störfum
sínum. Veit hún þá ekki fyrr til en dóttir henn-
ar, átta ára gömul, kemur alblóðug og
grátandi til hennar. Hún rauk
inn í híbýlin og þar stóð
ókunnur karlmaður sem
hafði myrt tveggja ára
dóttur hennar. Maðurinn
réðst að Rósu og lagði
nokkrum sinnum til hennar.
Eldri dóttur hennar tókst að
flýja og Rósa sjálf komst við
illan leik á eftir henni.
Maðurinn átti við geðsjúk-
dóma að stríða og hafði um
hríð verið vistaður á Kleppi.
Hann átti ekkert sökótt við þær
mæðgur en ákvað dag einn að
fara út og myrða einhvern, hvern
sem væri.
Rósa ákvað í árslok 2004 að gefa fé til réttargeðdeild-
arinnar á Sogni til minningar um dóttur
sína, Kristínu Kjartansdóttur, sem varð
fórnarlamb hins geðsjúka. Rósa er níræð
og býr á Hrafnistu. Hreinn S. Hákonar-
son, fangaprestur og einn stjórnarmanna
sjóðsins, segir hana mikinn mannvin
sem hafi ákveðið að styðja við það
starf sem unnið er að Sogni.
„Henni varð alltaf hugsað til
þessarar geðveilu manna af miklum
kærleika, ekki í neinum hefndarhug.
Hún ákvað að stofna þennan sjóð
til stuðnings þeim sem ósakhæfir
eru og hefur lagt töluvert fé í
hann.“ Björgólfur Guðmundsson
lagði sjóðnum einnig til töluvert
fé. Hreinn segir hlutverk sjóðs-
ins fyrst og fremst að styrkja
réttargeðdeildina með kaup-
um á ýmsu því sem nýtist
sjúklingunum.