Skinfaxi - 01.04.1930, Blaðsíða 12

108
SKINFAXI
og framtíð hennar og þeir voru bjartsýnni en fyrirennarar
þeirra. Móðurmálið, kvæðin og minningarnar voru i augum
þeirra lifandi gersimar fólksins, og þessar gersimar átti að
vernda vel og hirða, svo að á þeim mætti reisa þjóðmenningu
vora, svo sem eðlilegt var, en þær átti ekki að vera aðeins að
finna í forngripageymsluin og skjala- og bókasöfnum. Móður-
málið átti að vinna sér vist í kirkjum okkar, i skólum — er
þeir risu á legg — og í þingsal. Sú tið, að það fengi aðeins
að hljóma manna á meðal að daglegum störfum, við „kvöld-
seturnar“ í reykstofunni og að vikivakasamkomum á vetrum,
átti að vera á enda. Það átti að setjast i öndvegi — koma aft-
ur til síns forna, sögulega réttar.
Niels Winther varð hrifinn af stjórnarfarsfrelsinu, sem
brauzt til valda suður í Evrópu, og hann gerði allt, sem hann
gat, til þess að fá endurreist hið gamla lögþing vort, en það
getur verið 50 árum eldra en Alþingi íslendinga.
Napoleon Nolsöe landlæknir (1809—1877) var sonur Jákups
Nolsöe verzlunarstjóra og bróðursonur kappans og skáldsins
Páls, og var því af góðu bergi brotinn. Hann hefir safnað
saman og skrifað upp 119 kvæði, og eru þau í þremur bindum.
1840 ritar hann í formála fyrsta bindis:
„Eins og grannar vorir, íslendingar, hafa forðum skrifað
um afrek fornmanna og geymt í skinnbókum til vorra daga,
og sýnt oss mcð þvi margt, sem ella hefði fólgið verið augum
vorum, eins hafa vorir hraustu landar ort um afrek forn-
manna, bæði útlendra og innlendra. Og kvæði þessi og þætti
haf þeir geymt — ekki i skinnbókum, en í huganum, mann
fram af manni, að vorum dögum. Vissulega má lita á það
sem stórmerld, er varla á sinn lika, að öll sú mergð þátta
og kvæða, sem til cr á landi hér, skuli hafa lialdið sér svo
vel í svo margar aldir, þótt þau hafi aldrei verið skrifuð.
Svo hefir og farið vorri færeysku tungu. Hún hefir haldiö
sér til þessa dags, hrein og óblönduð scm á timum Sigmund-
ar Brestissonar, þó að danskri tungu hafi verið þrengt að
oss í meir en 400 ár ....... Satt er það að visu, að flestir
Færeyingar skilja nokkurnveginn danska tungu, en fáir eru
þeir, sem talað geta hana rétt, og aldrei verður hún töluð hér
manna á milli, þvi að sá, er reyna vildi það, mundi eins og
rétt er, ekki talinn með öllum mjalla......... Mér þykir nú
timi til kominn, að gefa þvi gætur, og eg hika ekki við, að
krefja hvern og einn landa minn, sem hefir hjarta í barmi
og ann móðurmáli sínu og landsmönnum, að hjálpa til, svo
sem i valdi hans stendur, að fegra og vernda vora gömln