Skinfaxi - 01.04.1930, Blaðsíða 16

112
SKINFAXI
Nú fékk Vensil H. að kenna á því, hve fast þjóð vor var
vanabundin dönsku í kirkjunum. Það var á gamlárskveld
1855, að haldin var aukaguðsþjónusta í kirkjunni í Kvívík.
Þá las Vensii H. guðspjallið upp á færeysku, og það vakti
„þvílka skelfingu og gremju, að hann þorði aldrei að endur-
taka tilraunina, þó að hann færi ekki úr eyjunum fyr en 23
árum síðar, 1878*). Já, svona var þjarmað orðið að þjóðar-
andanum, og svona illa var úr ætt skotið kyni því, sem í
fyrndinni lifði í andlegu samfélagi við Norðmenn og fslend-
inga, og sem orti kvæðin á 13. og 14. öld, þau er haldið hafa
lífi í oss alla tíð síðan. Nú var eins og Rasinus Effersö kvað:
Roykur og sót
fjaldu tær synir og dötur,
tey bóru spjarrar og hötur;
seint fekkst tú hót.
IV.
1856 var einokunin afnumin og þjóð vor leyst úr fjötrura.
Eru þar með miðaldir sögu vorrar á enda og nýtt tímabil
hefst. Komu þá miklar breytingar í ljós, hæði fljótt og víða.
Að visu breyttist ckki allt til batnaðar, og langt frá þvi, En
eitt koin greinilega fram. Fólkið fór smátt og sroátt að fá
traust á sjálfu sér og atvinnuvegirnir blómguðust.
Greinilegust var þó breytingin á andlegum sviðum. Skáldin
tóku að yrkja ættjarðarljóð, sem brátt urðu almennings eign.
Ljóð þessi þíddu upp kenndir, sem hvílt höfðu frosnar og
stirðar i þjóðarsálinni, meðan einokun og fógetavald lágu á
oss eins og grimmur víkingsvetur. Og kenndir þessar féllu
frjálst í stríðum straum, svo að hlátur og grátur runnu sam-
an í eitt. Það, að eiga framtíð að trúa á, að eiga mark og
mið að keppa að, og umfram allt, að eiga fósturland og móð-
urmál — allt vakti þetta ólgandi kenndir í mörgum barmi.
Nú tók að myndast þjóðarhreyfing um það, sem fáir ein-
staklingar höfðu áður séð og skilið og unnið fyrir.
Athyglivert er það, að fyrstu ljóðin, sem eru boðberar um
vakningu þjóðiífsins á Færeyjum, komu frá íslandi. Skömmu
eftir 1870 fór ungur Færeyingur, Frederik Petersen, er síðar
varð prófastur í Færeyjum og dó 1917, til íslands og í latinu-
skólann í Reykjavík. Hann varð gersamlega hrifinn af stjórn-
málahreyfingum og andlegu lífi, sem þá ríkti þar. Þá orti
*) Eftir frásögn Sörensens prófasts.