Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 55

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 55
Brot úr sögu GEIRFUGLSINS ÆVAR PETERSEN rið 1994 var hálf önnur öld liðin frá því geirfuglinum Pinguinus impennis var útrýmt, en tveir síðustu fuglarnir voru drepnir í Eldey undan Reykjanesi í byrjun júní 1844. Nafn íslands er og verður því miður órjúfanlega tengt þessum atburði á spjöld- um sögunnar. Víða um heim var geir- fuglsins getið í ræðu og riti á þessum tímamótum og vil ég einnig leggja nokkur orð í belg af þessu tilefni. Sorgleg örlög geirfuglsins verða þó ekki rakin hér nema stuttlega. Ætlunin er fyrst og fremst að skoða ákveðin atriði í sögu geirfuglsins hér á landi sem lítið hefur verið fjallað um til þessa. ■ SKRIF UM GEIRFUGL Nokkuð hefur verið skrifað á erlendum málum um geirfugl á íslandi og má þar m.a. nefna rit eftir Steenstrup (1857), Newton (1861), Grieve (1885), Bengtson (1984), Nettleship og Birkhead (1985) og Bourne (1993). Rit þessi hafa verið notuð við samningu þessa greinarkorns. Mun minna hefur verið ritað um geirfuglinn á íslensku. Aðgengilegustu en jafnframt yngstu umfjallanir eru kaflar í grein Arn- Ævar Pctcrsen (f. 1948) lauk B.S. Honours-prófi í dýrafræði frá háskólanum í Aberdeen 1971 og doktorsprófi í fuglafræði frá Oxfordháskóla 1981. Frá 1978 hefur Ævar starfað hjá Náttúrufræðistofnun íslands og er nú forstöðumaður Reykjavíkurseturs stofnunarinnar. þórs Garðarssonar um fuglabjörg Suður- kjálkans í Árbók Ferðafélags íslands 1984 og fuglabók Hjálmars R. Bárðarsonar (1986). Nokkrar blaðagreinar eru lil um efnið frá fyrri tíð, þ. á m. aldarminning um geirfuglinn í Lesbók Morgunblaðsins (Anon. 1944). Einnig er rétt að nefna rit- deilu sem spannst í dagblöðum árið 1929 vegna drápsins á síðustu fuglunum. Þar áttust við Peter Nielsen faktor á Eyrar- bakka og Ólafur Ketilsson, einn afkom- enda þeirra sem fóru til Eldeyjar örlaga- daginn í júnfbyrjun 1844 (Nielsen I929a, 1929b, Ólafur Ketilsson 1929a, 1929b). Ein doktorsritgerð hefur verið samin um geirfuglinn á íslandi (og annars staðar) og er hún eftir Þjóðverjann W. Preyer (1862). Öll ofangreind rit eru til á Náttúrufræði- stofnun Islands ef einhver vill kynna sér þau nánar. ■ ÚTLIT OG LÍFSHÆTTIR Svíinn S.-A. Bengtson (1984) tók saman áhugavert yfirlit með margvíslegum upp- lýsingum um lifnaðarhætti geirfuglsins. Hann varð þó óhjákvæmilega að geta nokkuð í eyðurnar því upplýsingar sem hafa varðveist gefa aðeins brotakennda innsýn í lífshætti tegundarinnar. Bengtson nýtti sér hins vegar þekkingu manna á lifnaðarháttum skyldra núlifandi tegunda til samanburðar. Geirfuglinn var mjög stór fugl af svart- fuglakyni (af ættinni Alcidae) um 70 cm Náttúrufrœðingurinn 65 (1-2), bls. 53-66, 1995. 53
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.