Fálkinn - 02.01.1942, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
LÍF-KÓSAKKAR KEISARAEKKJUNNAR.
Dagmar keisaraekkja liföi síðustu
æfiár sín sem útlagi í œttlandi sínu
Danmörku. „HirÖ“ hennar var —
tveir Kósakkar, sem jafnan fglgdu
henni sem lífvörður hvar sem hún
fór. — —
p
r EGAR elsta dóttir Kristjáns kon-
ungs IX. var jarðsett í Hróarskeldu-
dómkirkju i október 1928 brá fyrir
í svip ofuriitlum glampa af hinu
forna Rússlandi keisarans, með
skarti og viðhöfn liðins tima, er
aldrei kemur aftur. Landflótta furst-
ar og aðall frá Rússlandi, sem lifðu
hjer og hvar um Vestur-Evrópu, en
jjó einkum í Frakkiandi, hópuðust
til Danmerkur til jjess að vera við-
staddir útför hinnar siðusu rúss-
nesku keisaraekkju. Þarna voru
furstar og iirinsessur, ráðherrar og
biskupar, lierforingjar og stóreigna-
menn — fólkið, sem einu sinni
liafði haft völdin í ríkinu mikla
með 160 miljón sálunum. Þarna
sást í allri sinni dýrð það Rússland,
sem byltingin hafði lagt i rústir
-—það var eins og liðin öld væri
risin úr gröfinni eins og afturganga,
sem hypjaði sig í húmið aftur við
næsta hanagal.
Skuggar fortíðarinnar.
Merretsi — dauðar sálir — taut-
aði gamall Rússi, sem sá jjessa
skrautfylkingu fara lijá. Það var
þáttur úr veraldarsögu sem bar fyr-
ir augu, liðið timaskeið — auðugt
að grimd og blóðsúthellingum. Þessi
fylking í mislitu búningunum, sem
kom á eftir líkkistunni var fjarlæg
fortíð:
Eulogius æðsti prestur — yfir-
maður hinnar fornu grísk-kaþólsku
kirkju, með hóp af biskupum og
prestum í glitrandi skrúða. Hann er
virðulegur, einkennilegur preláti
með afarmikið hvitt alskegg, hátt
mitur, alsett eðalsteinum, á höfðinu
og bagall í hendi. Mítrið er í laginu
eins og næputurnarnir á rússnesku
kirkjunum, eins og laukur, gylt og
með ölium regnboganslitum.
Kyrill stórfursti, sem hafði tekið
sjer embættið „vörður kórónunnar"
og „Tsar allra Rússlanda“.
Jussupov fursti — maðurinn sem
myrti Rasputin með svo svakalegu
móti. Hvorki eitur, rýtingur eða
skammbyssukúlur bitu á svarta
munkinn í fyrstu. Lýsing Jussupovs
sjálfs á morðinu, er með ógeðsleg-
ustu morðlýsingum veraldarsög-
unnar.
Og jiarna eru gamlir hershöfð-
ingjar með „rússnesk“ alskegg,
mennirnir, sem sáu hinn ósigrandi
rússneska her leysast upp á flótta.
Þar eru fyrrum háttsettir lögreglu-
stjórar, sem einu sinni rjeðu yfir
lífi miljóna af mönnum — og liafa
inörg þúsund af þeim á samvisk-
unni. Ráðlierrar ag hirðmenn, em-
bættismenn, gósseigendur, gamli að-
allinn, leifar af hinni skrautbúnu
rússnesku hirð, sem fyrrum rikti
yfir sjöttungnurii af hnettinum.
Þarna safnaðist þetta fólk saman í
síðasta sinn, fulltriúar veraldar, sem
ekki var lengur til, rjettlausir út-
lagar. Dauðar sálir!
Lífkósakkamir.
En mitt i þessari marglitu fylk-
ingu 'tekur maður mest eftir tveim-
ur risavöxnum mönnum. Þeir eru í
siðum, brúnum kósakkakápum, með
loðhúfur og í reiðstígvjelum, tartara-
bjúgsverð við beltið, ásamt blikandi
hníf og pístólu. Þeir ganga fast á
eftir kistunni, teinrjettir og svip-
fastir. Þetta eru lífkósakkar keisara-
ekkjunnar, Kirri Polikoff og Timo-
fei Jasjtsjik, sem fylgt hafa lienni
síðan skömmu eftir aldamótin og
ganga nú með henni síðasta spöl-
inn.
Þegar sorgarathöfninni í rússnesku
kirkjunni í Breiðgötu var lokið,
báru þeir kistuna út ásamt hertog-
anum af Mecklenburg, Rimski-Kor-
sakoff aðmírál, Potozski hershöfð-
ingja og von Trepes fyrv. forsætis-
ráðherra. Og þegar athöfnnni í
Hróarskeldukirkju var lokið stóðu
þeir vörð við kirkjudyrnar,. þar
sem Kristján konungur og ýmsir
rússnesku furstarnir kvöddu jiá með
liandabandi.
Annar jiessara kósakka dó skömmu
síðar. Það var Kirii Poliakoff. Hann
varð atvinnulaus liegar heimili Dag-
mar keisaraekkju á Hvidövre var
uppleyst. Gamla konan hafði ekki
sjeð lionum fyrir lífeyri. Hinn fyr-
verandi lierbergisþjónn og lífvörður
fjekk loks atvinnu við að skola
flöskur hjá vínkaupmanni.
Báðir voru þeir Donkósakkar
Kirii Poliakoff og Jasjtsik fjelagi
hans. En kósakki var samheiti ýmsra
ættkvísla, sem keisarinn liafð ráðið
í þjónustu til þess að verja landa-
mæri ríkisins. Á friðartimum voru
þeir látnir nema lönd, sjerstklega í
i Síberíu, og í styrjöldum voru þeir
í sjerstökum herdeildum riddara-
liðsins. ,
Fyrst heyrðist getið um kósakka
á 14. öld. Það var flokkur, sem
hafði gert upprcisn til að fá frelsi.
Rússneski tsarinn var böðullinn,
sem þeir vildu ganga milli bols og
liósakkaþorp. í svona jiorpi fœddust lífkósakkarnir. En myndin er
tekin löngu eftir það. Staurarnir sýna, að rafmagn er koniið í bæinn.
Kirii Poliakoff.
Til vinstri: Dagmar keisaraekkja cg
lífkósakkinn Timofei Jasjtsjik.
höfuðs á, og þeim tókt að halda
sæmilegu sjálfstæði um sinn. Don-
kósakkarnir eru fyrst nefndir 1551.
Þeir voru af blendingskyni, slavar
og tartarar. og lifðu á veiðum og
ránum á steppunum. Allir keisarar,
sjerstaklega ívar grimmi, höfðu átt
i höggi við þá, en loks tókst Pjetri
mikla að gera þá óskaðlega. Hann
sá sjer hag í að gera liessa hraustu
menn að vinum sínum og tókst að
gera þá að landvarnarmönnum sín-
um.
Síðar urðu kósakkarnir einskon-
ar iögregla, sem sjerstklega var
beint gegn byltingamönnum og
verkfallsmönnum, og gengu þeir
svo ósleitilega fram, að þeir urðu
einskonar tákn rússneskrar kúgun-
ar. Með byltingunni 1917 voru kó-
sakkasveitirnar leystar upp. í borg-
arastyrjöldinni höfðu jiær ýmist
barist með rauðum og hvítum, en
síðan stofnaði stjórnin ráðstjórnar-
ríkið Don, sem er eitt af sambands-
ríkjunum, svo að nú er þessi hern-
aðarþjóð orðin friðsamleg bænda-
þjóð.
Hvorki Timofei nje Kirii upplifðu
þessa nýju tíma í Rússlandi. Polia-