Vikan - 15.02.2000, Blaðsíða 22

Texti: Margrét V. Helgadóttir
Mynd: Hreinn Hreinsson
Aukin Þekking og tækni í
læknavísindum sem og
meiri sjálfsbekking
kvenna hefur gert hað að
verkum að sífellt heyrast
fleiri kvensjúkdómar
nefndir á nafn sem konur
hafa tii hessa ekki vitað
mikið um. Legslímuflakk
eða flökkuslímhúð er einn
heirra. Konum með hetta
vandamál hefur til hessa
oft verið sagt að hær væru
með venjulega túrverki ef
hær hafa verið að kvarta
undan miklum kuiðverki-
um við blæðingar. Margar
konur sem hafa hiáðst til
fjölda ára af gífurlega
miklum „túrverkjum" hafa
oft reynst vera með legs-
límuflakk, hegar sjúkdóm-
urinn loksins greinist með
kviðarholsspeglun eða
annarri skurðaðgerð.
Sjúkdómurinn lýsir
sér þannig að slím-
húð eins og sú sem
er inni í leginu
finnst í kviðarhol-
inu, utan legsins, annarsstaðar
en þar sem hún á að vera. Al-
gengast er að hún festist á
eggjastokkana, utan á legið
eða á lífhimnuna niðri í grind-
inni. Þar vex hún og grefur sig
inn í vefina sem hún festist á.
Þess vegna er oft talað um
„flökkuslímhúð“. Kvenhorm-
ón líkamans (östrógen og pró-
gesterón) hafa sömu áhrif á
slímhúðina sem er á flakki og
slímhúð legsins, þannig að við
tíðablæðingar getur blætt úr
henni. Blæðingin verður hins-
vegar inn í vefina þar sem
slímhúðin hefur tekið sér ból-
festu og blóðið kemst ekki út
úr líkamanum eins og
gerist þegar venjuleg
tíðablæðing verður í slím-
húðinni í legholinu. Blóð-
ið hleðst upp í blöðrur á
eggjastokkunum eða í
grindarholsvefjunum og
veldur bólgu, örvef og
skemmdum. Oft er legs-
límuflakk einkennalaust
eða einkennalítið, eink-
um ef það er lítið eða ef það
er á eggjastokkunum, sem
hafa aðeins lítinn taugavef í
sér. Ef það er annars staðar og
ertir taugavef eða lífhimnuna,
þá getur sársauki við blæðing-
ar orðið mjög mikill, þegar
bæði blæðir úr leginu og líka
inn í grindarholsvefina. Marg-
ar konur fá sennilega vægt
form sjúkdómsins sem getur
jafnað sig á nokkrum árum en
í öðrum tilfellum er sjúkdóm-
urinn svæsnari og afar sárs-
aukafullur. Komist slímhúðin
á eggjastokkana geta myndast
stórar blöðrur á þeim. Blöðr-
urnar fyllast af blóði og
springa svo. Slíkt getur valdið
miklum sársauka og skemmd-
um á nálægum líffærum ásamt
ófrjósemi.
Konur vilja skýr svör
Við fengum Reyni Tómas
Geirsson, prófessor við
kvennadeild Landsspítalans,
til að fræða okkur um þennan
dularfulla kvensjúkdóm.
Nú reka margar konur um
stór augu þegar þær heyra
minnst legslímuflakk og hafa
aldrei heyrt minnst á sjúk-
dóminn. Er hann algengari
núna en fyrir nokkrum árum?
„Nei, tilfellunum hefur ekki
fjölgað. Rannsóknir hafa sýnt
að um 1 % kvenna á frjósemis-
skeiði á Islandi hafa greinst
með sjúkdóminn, eða um 700-
800 konur. Þessi tala er sam-
bærileg við nágrannalöndin,
en sumsstaðar er talið að allt
að 2-3% kvenna séu með legs-
límuflakk. Á íslandi má
reikna með því að tíðnin sé
undirmetin, því sjálfsagt eru
mörg tilfelli sem koma aldrei
inn á borð til okkar læknanna.
Skýringarnar á auknum sýni-
leika sjúkdómsins eru nokkr-
ar. Konur eru mun meðvitaðri
og upplýstari um líkama sinn í
dag en var fyrir nokkrum
árum. Þær vilja nákvæm svör
og að læknar útskýri vel fyrir
þeim hvað ami að. Hér áður
fyrr var kannski sagt við þær
að þær væru með blóðblöðrur
eða bara „blöðrur'1 á eggja-
stokkunum sem er líka satt og
„Rannsóknir hafa sýnt að um
1% kvenna á frjósemisskeiði
á Íslandí hafa greinst með
sjúkdóminn, eða um 700-800
konur. Þessi tala er sambæri-
leg við nágrannalöndín, en
sumsstaðar er talið að allt að
2-3% kvenna séu með legs-
límuflakk."
rétt, en konur í dag vilja nán-
ari útskýringar á tilurð þessara
„blaðra.“ Svo hafa læknar lært
að greina sjúkdóminn og
frumstig hans betur, einkum
með svonefndri kviðarhols-
speglun, sem er skurðagerð
sem er gerð í svæfingu.
Slæmir verkir
Hver eru helstu einkenni
sjúkdómsins?
„Konur sem þjást af legs-
límuflakki hafa margar hverj-
ar alltaf haft óvenju slæma
verki við tíðablæðingar. Mér
sýnist að meirihluti þeirra eigi
það sameiginlegt. Aðrar hafa
minni einkenni, en mynda
smám saman allstórar blöðrur
á eggjastokkana, sem verða
fylltar gömlu blóði eftir að
margoft hefur blætt inn í þær
um leið og konan hafði tíða-
blæðingar. Svo springa þær
allt í einu og valda gífurlegri
ertingu í lífhimnunni með til-
heyrandi sársauka. Oregluleg-
ar blæðingar eru líka eitt ein-
kennið. Afbrigðilega slímhúð-
in getur truflað starfsemi
eggjastokkana og því getur
líka orðið blæðingatruflun.
Oft uppgötvast sjúkdómurinn
þegar konur ætla að fara að
eignast börn. Þær eru kannski
búnar að reyna lengi en ekk-
ert gengur. Eftir blæðingar inn
í kviðarholinu hafa myndast
bólgur og samgróningar bæði
á eggjastokkunum og lífhimn-
unni og þær fá ekki alltaf egg-
los. Það eina sem finnst er að
blæðingaverkir hafa verið
mjög sárir og staðið lengur en
hjá öðrum. Þær hafa eymsli í
grindarholi við læknisskoðun
og sársauka við samfarir. Þeg-
ar þær fara í kviðarholsspegl-
un sést fljótlega hvort um
þennan sjúkdóm er að ræða.
Blöðrur á eggjastokkunum er
líka stundum hægt að greina í
22 Vikan