Vísbending - 01.02.2008, Blaðsíða 4

Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646.
Netfang: visbending@heimur.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita
án leyfis útgefanda.
Aðrir sálmar
Skýrslan frá matsfyrirtækinu Moody’s um lánhæfismat ríkissjóðs hefur vak-
ið athygli og umræður um hana hafa jafn-
vel náð inn á Alþingi. Ein helsta áhætta
sem steðjar að þjóðarbúinu skv. skýrsl-
unni er að bankarnir komist í þrot og þá
reyni á ríkið. Forsætisráðherra fjallaði um
málið og sagði það rangt, sem fram hefði
komið í fréttum, að það væri niðurstaða
Moody’s að best væri að íslensku bank-
arnir flyttu höfuðstöðvar sínar úr landi.
Hvorki væri mælt með því í skýrslunni
eða hvatt til þess. Þetta er rétt hjá ráðherr-
anum. Hins vegar má velta því fyrir sér
hvers konar vanda bankarnir gætu lent
í. Annars vegar gæti eiginfjárstaða þeirra
orðið svo erfið að óhjákvæmilegt væri að
bæta hana með hlutafjáraukningu. Þetta
hafa stórir bandarískir bankar þurft að
gera að undanförnu og alls ekki er hægt
að útiloka að slíkt gerist hér. Sú áhætta
virðist hins vegar ekki vera yfirvofandi.
Lausafjárstaða bankanna er hins vegar
nærtækari vandi. Þar hefur Seðlabanki
Íslands ákveðnu hlutverki að gegna og
hugsanir manna að undanförnu felast í
því hvort íslenski seðlabankinn sé nægi-
lega stór til þess að valda því hlutverki
því að þar er um miklu hærri fjárhæðir
að tefla. Ekki er óeðlilegt að velta fyrir
sér getu Seðlabankans til þess nú þegar
almennu bankarnir hafa stækkað mikið
og eign Seðlabankans hefur ekki aukist í
réttu hlutfalli við stækkun þeirra.
Einn helsti kosturinn við einkavæð-
ingu bankanna er að með henni ber rík-
issjóður ekki lengur formlega ábyrgð á
þeim. Sú ábyrgð var raunveruleg eins og
menn kynntust þegar setja þurfti fjóra
milljarða króna í Landsbanka Íslands á
tíunda áratugnum. Nú virðist hins veg-
ar gefið undir fótinn með það að ríkið
beri enn á þeim ábyrgð, óbeina að þessu
sinni. Forsætisráðherra vék einnig að
þessu: „Það stendur [í skýrslu Moody’s]
að ef þeir myndu gera það, ef þeir færu
úr landi, þá myndi óbeina ábyrgðin, sem
talin er hvíla á ríkissjóði vegna starfsemi
þeirra, minnka.“ Sú tilhugsun er ekki
góð að ríkið beri ábyrgð á einhverju sem
það á ekkert í og fær ekkert fyrir að bera
ábyrgð á. bj
4 V í s b e n d i n g • 4 . t b l . 2 0 0 8
Mood­y blús­framhald af bls. 3
kallast gæti íslensk fyrirtækjamenning og
að þau menningareinkenni séu áberandi
í fyrirtækjum, óháð starfsemi eða starfs-
vettvangi. Til að fá það staðfest enn frekar
er mikilvægt að mæla frekar menningu ís-
lenskra fyrirtækja og er þar mikilvægt að
velja bæði fyrirtæki sem flokka má sem út-
rásarfyrirtæki, sem og fyrirtæki, og jafnvel
stofnanir, sem ekki flokkast sem slík. V
Int­eg­rat­ion) en fyrirtæki C fær 71 í þeirri
vídd.
Þegar myndirnar eru bornar saman má
sjá að menningarprófíllinn er nokkuð svip-
aður hjá öllum fyrirtækjunum. Fyrirtæk-
in fá hæstu og lægstu einkunnina í sömu
víddunum og einkunnirnar í öðrum vídd-
um eru einnig svipaðar. Það er því margt
sem bendir til þess að til sé eitthvað sem
Þegar það var tilkynnt um miðjan ágúst síðastliðinn að Kaupþing hefði keypt hollenska bankann
NIBC ríkti mikil gleði hér á landi. Enn
einu sinni hafði verið sett nýtt met við
yfirtökur og það leyndi sér ekki að með
kaupunum var verið að stíga yfir nýjan
þröskuld í sókn Kaupþings inn á alþjóða-
markaði. Sigurður Einarsson stjórnarfor-
maður orðaði það svo að við þessi kaup
færðist Kaupþing upp um deild. Kaup-
verðið var tæplega þrír milljarðar evra,
sem nemur um 30% af vergri landsfram-
leiðslu Íslands. Með kaupunum opnuðust
nýir markaðir fyrir íslenska bankann.
Ó­vis­s­a­
Í ágúst datt örugglega
engum Íslendingi
annað í hug en að
kaupin myndu ganga
hratt og vel í gegn.
Kaupþing hafði áður
sýnt að það gat gleypt
stóra bita og ekki virt-
ist ástæða til þess að
ætla að þessi stæði í
fyrirtækinu heldur. Glöggir menn sáu þó
að skuldatryggingarálag bankans hækkaði
og stefndi upp á við á haustmánuðum.
Í nóvember var óvissan um kaupin
orðin slík að Kaupþing gaf út sérstaka
fréttatilkynningu til þess að undirstrika
að kaupin myndu gang í gegn og búið
væri að sölutryggja hlutafjárútboð í fé-
laginu. Í Morgunblaðinu sagði þann 27.
nóvember: „Miklar vangaveltur hafa ver-
ið uppi á undanförnum vikum um stöðu
Kaupþings og hefur tvennt þá verið efst
á baugi, annars vegar hvort bankanum
tækist að fjármagna kaup sín á NIBC og
hins vegar hver áhrifin af hrollinum á láns-
fjármörkuðum heimsins yrðu af afkomu
Kaupþings. Þessir óvissuþættir leiddu til
þess að gengi hlutabréfa bankans hefur
Erfið­ ák­vörð­un
lækkað mikið að undanförnu og skulda-
tryggingaálagið færst með ógnarhraða upp
á við en nú er óvissunni eytt sem verður
að teljast afar jákvætt.“
Hug­rek­k­i
Eftir þetta töldu flestir að málið væri í
höfn en aðstæður á mörkuðum versnuðu
enn. Forráðamenn Kaupþings urðu að
setjast enn einu sinni yfir málið. Ljóst var
að það myndi hlakka í mörgum eftir að
fyrirtækið hafði ekki aðeins einu sinni,
heldur tvisvar, lýst því yfir að það myndi
kaupa hollenska bankann. Á móti kom að
aðstæður á mörkuðum buðu ekki lengur
upp á að kaupin væru
hagstæð. Í sumar var
gengi hlutabréfa í
Kaupþingi hátt en
í millitíðinni hafði
það lækkað mikið og
hlutabréf í félaginu
voru ekki eins spenn-
andi gjaldmiðill og
áður. Á sama tíma
varð lánsfé dýrara og
það þrengdi að þeim
sem ætluðu að sölutryggja útboðið.
Sumir hafa talað um að Fjármálaeftir-
litið hafi komið í veg fyrir yfirtökuna með
því að gefa í skyn andstöðu með spurn-
ingaflóði. Ekki er ástæða til þess að eigna
eftirlitinu þessa ákvörðun. Stjórnendur
bankans tóku hana örugglega með því að
meta stöðuna af yfirvegun.
Á undanförnum árum hafa stjórnend-
ur Kaupþings oft fengið lof fyrir djörfung
í sókn fram á völlinn. Nú draga þeir sig
til baka jafnvel þó að þar með missi þeir
af tækifæri til þess að komast í nýja deild.
Það þarf dug til þess að taka áhættu í út-
rásinni en það þarf ekki minni kjark til
þess að hætta við þegar aðstæður bjóða
ekki lengur upp á sóknarleik. V
Á undanförnum árum
hafa stjórnendur
Kaup­þings oft fengið
lof fyrir djörfung í
sókn fram á völlinn.