Ný saga - 01.01.1991, Blaðsíða 18

Ný saga - 01.01.1991, Blaðsíða 18
Margrét Guðmundsdóttir ALÞÝÐUKONA OG LISTIN Þér var alla œvi ástum bundinn gróður lands og lista' Voð íslenskrar listasögu er víða með losi og glompum. Sérmennt- uðum vefurum er látið eftir að glíma við uppistöðu þeirrar voðar. Hér verður aðeins skotið örpræði gegnum uppistöðuna, í þeirri trú að litsviftir geti orðið af einum litlum þræði. Hlutur íslenskra kvenna í listasögu þjóðarinnar er æði forvitnilegur. Brotunum úr þeirri mynd hefur því miður enn ekki verið safnað saman að neinu marki. Það er eigi að síður ljóst að það voru konur sem dyggilegast studdu við bakið á fyrstu myndlistamönnum þjóð- arinnar. Það voru dætur og eiginkonur embættismanna sem gengu fram fyrir skjöldu, enda höfðu margar þeirra hlotið nokkra kennslu í teikningu.2 Hér á eftir verður hins vegar fjallað um afstöðu alþýðukonu til myndlistar. Hún komst í kynni við nokkra upprennandi myndlistarmenn þjóðarinnar og varpar ljósi á fyrstu skref listamannsefnanna til mennta. Elka Björnsdóttir, verkakona í Reykjavík leggur til bandið í vefinn. Dagbækur hennar, frá árunum 1915-1923, og bréf eru uppistaða greinarinnar. NÝR SJ ÓNARHEEMUR Deigla menningar á íslandi í lok annars áratugar aldarinnar var í Reykjavík. Þá þegar var hvergi á landinu eins mikið framboð af kvikmynda- og leiksýningum, tónleikum, fyrirlestrum og myndalista- sýningum og þar. Menningar- umræða fór að mestu fram í Hlutur íslenskra kvenna I listasögu þjóðarinnar er æði forvitnilegur. Brotunum úr þeirri mynd hefur því miður enn ekki verið safnað saman aö neinu marki. Það er eigi að síöur ijóst að það voru konur sem dyggilegast studdu við bakið á fyrstu myndlistar- mönnum þjóðarinnar. Elka Björnsdóttir fæddist að Reykjum I Lundareykjadal 7. september árið 1881. Tveimur árum síðar fluttist hún með foreldrum sínum að Skálabrekku i Þingvallasveit. Árið 1906 flutti Elka frá æskustöðvunum til Reykjavíkur og bjó þar til æviloka. Fyrstu fimm árin i bænum var Elka í vist en geröist lausakona eftir það. Þá starfaði hún m.a. við saltfiskverkun, síldarsöltun, þvotta, heimilishjálp og aðra daglaunavinnu. Haustið 1917 tók Elka að sér ræstingar á skrifstofu borgarstjórans og Slökkvistöðinni, að Tjarnagötu 12. Þar vann hún í tæp fimm ár. Elka Björnsdóttir lést í febrúarmánuði 1924. tímaritum, en þau fjölluðu langmest um bókmenntir-. Tímaritin birtu mjög sjaldan efni um aðrar listgreinar. íslensk myndlist leið sannlega ekki fyrir skvaldur. Hið íslenzka bókmenntafélag sendi félagsmönnum sínum Skími, sem bini langar ritgerðir um ýmsa þætti íslenskrar menningar og var í hópi metnaðarfyllstu tímarita. Halldór Guðmundsson hefur kannað félagatalið fyrir árið 1919. Hann bendir á, að þá bjuggju 320 af 1600 félagsmönnum í Reykjavík og þeir tilheyrðu flestir efri millistétt eða borgarastétt. í bænum var hins vegar enginn óbreyttur sjómaður félagi og aðeins sjö konur. í hópi reykvísku kvennanna var a.m.k. ein verkakona, Elka Björnsdóttir. í dreifbýlinu var félagatalið öllu alþýðlegra, eins og Halldór sýnir fram á. Fólk utan þéttbýiis- 16
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.