Akranes - 01.09.1942, Blaðsíða 3

AKRANES
3
Jón AuSu nsson
75 arci
Svo sem getið var í síðasta blaði
átti Jón Auðunsson 75 ára afmæli 1.
þ. m. Síðan höfum vér hitt Jón að
máli og spurt hann um ýmislegt frá
liðnum dögum. Jón er fróður og minn-
ugur og hinn ernasti.
Þú hefir ekki altaf dvalið á sömu
þúfunni ?
Nei það er nú síður en svo. Enda
er mér illa við þúfurnar og hefi viljað
fækka þeim eftir megni, þar sem ég
hefi haft aðstöðu til, segir Jón.
Ég er fæddur á Oddsstöðum í Lund
arreykjadal 1. sept. 1867. sonur Auð-
uns bónda Vigfússonar þar og Vil-
borgar Jónsdóttur frá Gullberastöð-
um í sömu sveit. Foreldrar mínir áttu
12 börn, fimm fyrstu börnin misstu
þau öll úr barnaveiki, en hin sjö kom-
ust öll til fullorðins ára, en af þeim
eru nú fjögur á lífi.
Varstu iengi á Oddsstöðum?
Eg var þriggja ára þegar faðir minn
fluttist þaðan, að Varmalæk, en þá
keypti hann, er Torfi fluttist þaðan að
Ólafsdal, og setti þar á fót sinn gagn-
lega skóla. Þar vorum við í 18 ár;
þaðan fórum við svo að Hesti, Læk)
og Vestri-Leirárgörðum í Leirársveit
og dvöldumst þar eitt og tvö ár á
hverjum stað. Nú ætlaði ég að gerast
kongsins lausamaður, segir Jón, en
fékk ekki lausamennskuleyfi fyrr en
ég var orðinn 25 ára, og fór þessvegna
eitt ár vinnumaður til Rannveigar á
Leirá. Slíkar hömlur þættu ,,hnapp-
elda“ nú. Lausamemiskuleyfið fékk
ég svo 1892 og var laus og liðugur í
maí. Fór til Akraness til sjóróðra á
vertíðum en í kaupavinnu á sumrin.
Var ekki meiri vinnuharka þá en
nú gerist?
Þar sem ég var í sveit, var altaf
farið ofan klukkan fimm á morgn-<
ana og hætt kl. hálf-ellefu á kvöld-
in, fyrir þessa vinnu Var borgað 2 kr.
á dag, eða 12 kr. á viku. En það versta
var, að liðléttingur fékk sama kaup
ess, sem merkir reiðskjóti, heldur
er það komið úr frönsku, en þar er
það kallað „étre á son aise“, ef vel
fer um mann, en aise þýðir þægindi,
velmegun. Ekki hefir þetta þó bor-
ist í íslenzku beina leið úr frönsku.
heldur um dönsku, en á þ'ví máli
heitir það at være i sit Es.
Þetta verður að nægja að sinni,
en það úir og grúir af fullgóðum
orðatiltækjum í máli voru, sem rekja
má til annara tungumála. Þetta er
ekki að lasta. Islenzkan er ekki af-
höggvin grein af allsherjarmeiði,
hún er honum eins föst tengd og
önnur mál, og ættmenn innan fjöl-
skyldunnar verða að leita styrks
hver hjá öðrum eigi vel að fara. Is-
lenzkan verður að lifa og þróast
rétt eins og önnur mál og þar má
hvorki höggva hæl né tá.
Guðbr. Jónsson.
og afbragðsmaður, slík var nú jafn-
aðarmennskan þá!
Komust þið aldrei í hann krappann
á sjónum?
Jú, það var nú ekki altaf gott að
fást við sjóinn þá á opnum skipum,
enginn viti, og lítilfjörlegar týruv
í landi. Þá var nú ekki rafmagnið. —
Við komum einu sinni úr fiskiróðri í
landsynningsstórviðri, með margrifuð
segL Ég var þá með Teiti heitnum í
Lambhúsum. — Skipið tók á sig sjó
svo mikinn, að það þóftufyllti, flaut
fiskur og beitingarbali út, en í balann
náði Ólafur Pálsson, sem var í austur-
rúmi, og notaði hann til að ausa með,
en ég jós með tvíhendingstrogi í bark-
anum. Allt fór þetta vel.
Hvenær byrjaðir þú búskap?
Á hálfum Innrahólmi 1899, en var
þar aðeins í tvö ár. 1901 gifti ég mig
og fluttum við þá að Hvítanesi í Skil-
mannahreppi, þegar Stefán heitinn
fluttist þaðan til Reykjavíkur, þar var
ég í tvö ár og fór þaðan að Neðra-
Skarði og var þar í tvö ár.
Á hverri jörðinni þótti þér bezt
að búa?
Hvítanes þótti mér langbezta og
skemmtilegasta jörðin. Á henni er
enginn galli nema sterkviðrin á land-
sunnan, sem bæði eru leiðinleg og
hættuleg. Þegar ég var á Innrahólmi
þótti mér sú jörð ekki skemmtileg,
en mestu annmarkanir á henni hafa
verið sniðnir af síðan, svo mikið hefir
jörðinni verið gert til góða. Þá áttu
þessar jarðir hver fyrir sig að kosta
6000 krónur, það þótti þá dýrt, en
ekki þætti það nú.
Hvenær fluttist þú til Akraness?
Það gerði ég 1905 og keypti þá
Marbakkann af Ármanni Þórðarsyni,
sem þá fór árinu áður til Ameríku.
1908 byggði ég svo húsið Höfn, og
Nýhöfn 1925, þaðan fór ég svo 1929
og keypti Innstavog og bjó þar til
1936, er við keyptum Kúludalsá. Þar
hefi ég svo verið síðan, og býst nú
við að verða hér, þar til ég flyt „al-
farinn“.
Þú varst í hreppsnefnd á Akranesi?
Já, í níu ár, og hefi verið hrepps-
nefndarmaður í öllum hreppum utan
Skarðsheiðar nema i Strandahreppi,
og oddviti í Innrihreppnum meðan
ég var á Ilólmi.
Þú byggðir mikið og ræktaðir í
Innstavogi ?
Það var mér nauðugur einn kostur,
því þar var enginn kofi uppistandandi,
hvorki fyrir menn eða skepnur, og
varð þessvegna að byggja þar öll hús
af grunni. Þá var þar í raun og veru
ekkert tún, en þegar ég fór þaðan
fengum við 600 hesta af því.
Akranes er mikið breytt frá því er
þú komst þangað fyrst?
Já, það má nú spgja. Þá var þar
enginn vegarspotti nema frá Lamb-
húsum upp að Vegamótum, en þaðan
troðnmgur upp úr Skaganum. — Og
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiitiinmiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiuiimiiiiiitnuiiiiiiiiiiir
I. AKRANES |
| ÚTGEFENDUR: Nokkrir Akurnesingar. =
| RITNEFND: Arnljótur Guðmundsson. |
Ól. B. Björnsson.
| Ragnar Ásgeirsson. I
1 GJALDKERI: Óðinn Geirdal.
| AFGREIÐSLUMAÐUR: Jón Árnason. |
| Blaðið kemur út 10 sinnum á ári. |
| Áskriftargjald: 8 kr. árgangurinn. |
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Z 3
Jiuiiiiiiiiiiinmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiini
Frá bæjarstjórnmni
Fyrir bæjarstjórnarfundi 4. sept.
voru lögð 17 mál, sem öll voru af-
greidd. Helztu málin voru þessi:
Bátabryggja austur af síldarverk-
smiðjunni.
Bæjarstjóri skýrði nokkuð gang
máls þessa. Hafnarnefnd hafði fyrir
nokkru falið vitamálaskrifstofunni að
gera áætlun um bryggju á þessum
stað, sem að framan greinir, svo stórri
að 6 eða 8 bátar gætu landað þar sam
tímis. í áætluninni er gert ráð fy-rir að
mannvirki þetta kosti kr. 535000.00.
Áætlun þessi er þegar orðin.úrelt sök-
um þess að verkalaun og annað, hafa
hækkað til muna, svo kostnaðurinn
verður af þeim ástæðum vafalaust
mun meiri en að framan greinir.
Þá skýrði bæjarstjóri svo frá, að
hann hefði þegar gert ráðstafanir til
að tryggja efni til byggingarinnar, en
því væri ekki að leyna að við ýmis-
konar örðugleika væri að eiga í því
efni, og ekki- væri hægt að fullyrða að
unnt yrði að fá nauðsynlegt bygging-
arefni á réttum tíma. Þá skýrði hann
frá fjárhag hafnarinnar og kvað ó-
hugsandi að hafnarsjóður gæti staðið
undir byggingarkostnaði bryggjunn-
ar. Væri ekki um aðra leið að ræða í
því efni en þá, að bæjarsjóður legði
fram fé til þessa sem síðar yrði jafn-
að niður á bæjarbúa. Tillaga um að
málinu yrði vísað til fjárhagsnefndar
var samþykkt með samhljóðat atkv.
Virkjun Andakílsár. Skýrt er sér-
staklega frá áliti Árna Pálssonar verk
fræðings annars staðar í blaðinu. Til-
laga þess efnis að Akraneskaupstaður
yrði því að eins þátttakanadi í fyrir-
hugaðri virkjun, að kaupstaðurinn
eignist helming orkuversins, var sam-
enginn átti bandkerru nema Hallgrím
ur í Guðrúnarkoti og allt borið á bak-
inu eða handbörum, svona var allt
eftir þessu. \
Kona Jóns er Ragnheiður Thor-
grímsen frá Belgsholti hin mesta
myndarkona, ejga þau þrjú börn,
búa bræðurnir nú á Kúlu og dveija
þau gömlu hjónin hjá þeim, en dóttir
þeirra er búsett hér á Akranesi.
Jón er hygginn maður, stilltur og
ráðsettur, enda hefir honum búnast
vel og ekkert þurft að sækja til ann-
ara.