Tónlistin - 01.06.1945, Blaðsíða 20

18
TÓNLISTIN
JJa f(cj rímur J4e tgaion : TD N BDKMENNTIR
Innsýn í vinnustöðvar tónlistarmannsins
Tónlistarþœttir I eftir T. heoi'iór
Árnason. Þorleifur Giiunarsson
gaf út 1943.
Fyrir alllöngu kom út bók, sem vakti
athygli tónlistarunnenda. Hafði hún að
geyma ágrip af æfisögum 35 erlendra
tónskálda og annarra tónlistarmanna. Er
hér um nauðsynlega tilraun að ræða.
Fólk hefir gaman af að kynnast lítils-
háttar æfiferli hinna fremstu tónlistar-
höfunda, sem daglega verða á vegi þess,
vita einhver deili á lífskjörum þeirra og
heimsskoðunum. Hefir lengi verið brýn
þörf á hentugri handbók, er gefið gæti
ýmsar upplýsingar um hina horfnu braut-
ryðjendur tónlistarinnar. En eftir lestur
þessa safns verður manni á að spyrja,
hvort þeim tilgangi haíi verið náð, og
fer ekki hjá þvi, að svarið verði nokkuð
á aðra leið en æskilegt hefði mátt teljast.
Er margt, sem bendir til þess, að furðu
mikil fljótaskrift hafi veriÖ á þessum
þáttum. Samræming stafsetningar er
hel/t til mikið í molum og málið víða yfir-
tak óvandað og dönskusko' ;ö. Á s.'.mu
opnu er ýmist ritað Giuila eða Tulia.
Nokkuð flatneskjulegt er orðalagið
„hafði verið „dullað'‘ undir sönginn með
strengjahljóðfærum" (lút). En þetta
hljóðfæri nefnir Sigfús Blöndal i kven-
kyni lúiu. Orðið „harpsicord" (sem er
þó aimennt notað við tó;:!i;tarkvni;ingar
með hljómplötum Ríkisútvarpsins) lætur
ekki vel í eyrum og er óíslenzkulegt;
hljómfegurra er ,,cembaló“ sem heiti fyr-
ir sama hljóðfæri með viðkunnanlegri ó-
endingu margra hljóðfæra (pianó, óbó);
hin skakka mynd „harpiscord“ fyrir-
finnst raunar líka (bls. 8 og víðar). Hálf-
bönguleg er setning sem þessi, „sem ekk-
ert myndu þó þykja láta óeðlilega í eyr-
um“, og óneitanlega er ekki smekklegt að
tala um að melta tónsmíðar, og mun
Richard Strauss nú orðið tiltölulega „auð-
meltur“ á móts við marga róttækari ný-
ungamenn. Franskar tilvitnanir eru all-
víða úr lagi færðar flc grande mademoi-
selle; les 24 violons du roy) og erlendum
orðum ekki sjaldan slengt inn án hinna
minnstu skýringa : kapellumeistari; kom-
position ; klavikord ; gamba; imprópería;
kyrie eleison; oratorium; die Kunst der
Fuge; arkitekt; wenn wir in höchsten
Nöten sind; tríó-sónata; des Meisters
seine Tochter gefiel mir gar schlecht;
sometimes a hero in an age appears, but
scarce a Purcell in a thousand years;
fúrstlich sachsischer und kurfúrstlich
brandenburgischer Kammerdiener und
Leibchirurg; móttettur; impróvisera;
clavicymbal; kammertónsmíðar; Gott er-
halte Franz, den Kaiser; die Entfúhrung
aus dem Serail; kammerkompositeur; in-
trumentation; le jeune Henri; wohltemp-
eriertes Klavier; slaghörpu-konsert;
Beethoven war nie ohne Liebe, und meist-
ens von ihr in hohem Grad ergriffen;
der glorreiche Augenblick; kóralsymfón-
ía; philharmóniska; kontrapunkt; der
Freischútz; kollegum; il pianto d’armon-
ia per la morte d’ Orfeú; diplómat; Ge-
burtshaus; konvikt; der Teufels Luft-
schloss; die schöne Múllerin ; píanódúett;
Lieder ohne Worte; Meeresstille und
Glúckliche Fahrt; General Musik Di-
rektor; Jágers Abschied ; neue Zeitschrift
fúr Musik; Kinderszenen ; kammermus-
ikus; madame; théatre italien; melo-
drama; symfonie fantastique ; debúterað ;
Selskabet for Musikens Udbredelse;
Kong Kristian stod ved Höjen (sic!)
Mast; melodramatíska; det kgl. Musik-
konservatorium ; rapsodiurnar; im wund-
erschönen Monat Mai kroch Richard
Wagner aus dem Ei. Es wúnschen vieD
die ihn lieben, er wáre lieber drin ge-
blieben ; bródjeringum ; meditaion (sic) ;
missions etrangéres; konsertmeistara;
harmóniskar; filharmónisku (líka þann-