Sveitarstjórnarmál - 01.04.2001, Blaðsíða 45

STJÓRNSÝSLA
Löggæslumál í Reykjavík
Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarfulltrúi
Löggæslumál eru mikilvægur málaflokkur sem varðar
verulega hagsmuni borgaranna. Að undanfomu hafa
sveitarstjómarmenn á höfuðborgarsvæðinu rætt um lög-
gæslu á svæðinu og haft nokkrar áhyggjur af þróun
mála. í málaflokki sem þessum er auðvitað mjög mikil-
vægt gott samstarf milli lögreglu og sveitarstjóma. Sam-
kvæmt sérstöku samkomulagi við lögreglustjórann í
Reykjavík er starfandi sérstök samstarfsnefnd lögreglu
og Reykjavíkurborgar um lögreglumálefni. Nefnd þessi
gerir m.a. tillögur um úrbætur í málefnum sem varða
löggæslu í Reykjavik, veitir umsagnir um mál sem til
hennar er vísað og varða löggæslu og beitir sér fyrir að
almenningi verði kynnt starfsemi lögreglunnar. Greinar-
höfundur hefur frá því i september 1998 gegnt for-
mennsku í samstarfsnefnd Reykjavíkurborgar og lög-
reglustjórans í Reykjavík og er því þessum málaflokki
nokkuð kunnug.
Víða í nágrannalöndum okkar er löggæsla á forræði
sveitarfélaga enda um ákveðna nærþjónustu að ræða
sem eðlilegt er að sveitarfélög annist. Borgaryfírvöld
óskuðu eftir því strax á árinu 1994 að sveitarfélaginu
yrði heimilt að hafa með höndum staðbundna löggæslu í
tengslum við svokallað reynslusveitarfélagaverkefni en
dómsmálaráðuneytið hafnaði þeirri beiðni í mars 1995.
Rökstuðningur ráðuneytisins var m.a. að innan lögregl-
unnar í landinu þyrftu að vera skýrar línur um boðleiðir
og agavald og að hætt yrði við því að línur yrðu óljósar
ef sveitarfélög yfirtækju löggæsluverkefni. Með orðinu
staðbundin löggæsla er átt við alla almenna löggæslu,
jafnt umferðarlöggæslu, forvarnarlöggæslu sem og verk-
efni almennrar rannsóknardeildar. A það skal bent að
allt til ársins 1972 var almenn löggæsla verkefni sveitar-
félaga og í skýrslu sveitarfélaganefndar sem fjallaði um
verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga segir orðrétt: „Það
eru bæði rök með og á móti því að lögreglan verði aftur
verkefni sveitarfélaga. Telja verður að umferðarlög-
gæsla í þéttbýli og það verkefni að halda uppi lögum og
reglu á almannafæri sé dæmigert staðbundið þjónustu-
verkefni og ætti samkvæmt þeirri röksemd frekar að
vera verkefni sveitarfélaga en ríkisvaldsins." Ég er þess
t.d. fúllviss að Reykjavíkurborg geti vel annast málefni
lögreglunnar mun betur en gert er i dag þannig að lög-
reglan verði eðlilegri hluti af starfmu í borginni, að
meiri áhersla verði þá lögð á hverfislöggæslu þannig að
hverfislögreglumenn kynni sér hverfi sitt til hlítar, starfi
með íþróttafélögunum, skólum og félagsmiðstöðvum og
geti þannig lagt sitt af mörkum í fyrirbyggjandi starf.
Árangur grenndarlöggæslu
Það er líklega ekkert mál sem er eins oft rætt í sam-
starfsnefnd lögreglu og borgar og einmitt hverfislöggæsl-
an, öðru nafni grenndarlöggæslan. Upphaf grenndarlög-
gæslu má sennilega rekja til lögreglustöðvar sem starf-
rækt var i Árbæjarhverfi á sjöunda og áttunda áratugnum.
Með stofhun Miðgarðs, hverfismiðstöðvar í Grafarvogi,
var sett á fót hverfislöggæsla í Grafarvogshverfúm sem
aðsetur hefur í Miðgarði. Að mati forráðamanna Mið-
garðs hefúr þama tekist mjög vel til, en það er nú einu
sinni svo að ýmis vandamál fylgja gjaman örri uppbygg-
ingu í nýrri hverfúm og má því segja að þar sé ekki síst
þörf á sérstakri löggæslu. Á síðastliðnu ári var gerð sú
breyting á fyrirkomulagi mála að lögreglumenn fara nú
meira um hverfið en áður og em því sýnilegri þótt þeir
hafi fast aðsetur í Miðgarði, eftir sem áður. Þetta fyrir-
komulag varð mögulegt með ffamforum í fjarskiptatækni
sem leiðir til þess að viðvera á Iögreglustöð gegnir ekki
jafn miklu hlutverki og áður. Miðað við þá reynslu, sem
fengist hefúr af grenndarlöggæslu, er ekki vafi á að hér er
um skynsamlega leið að ræða. Lögreglan verður sýnilegri
og í betri tengslum við borgarana. Lögreglan hefúr hins
vegar borið við fjárskorti en nokkm dýrara mun vera að
halda úti slíkri löggæslu en hinni hefðbundnu.
Á haustmánuðum 1998 var farið af stað af miklum
metnaði með tilraunaverkefni um grenndarlöggæslu í
Bústaðahverfí. Aðeins nokkmm mánuðum síðar, vorið
1999, fór að bera á því að ekki reyndist unnt að manna
þá einu lögreglubifreið sem sinna átti verkefninu. Haust-
ið 1999 tilkynnti lögreglustjórinn í Reykjavík að um-
ræddri tilraun hefði verið hætt. Nýju lífi hefúr nú verið
hleypt í verkefnið en þær raddir hafa heyrst frá íbúum að
löggæslan í hverfinu sé ekki nógu sýnileg. Svo virðist
sem þeim lögreglumönnum sem sinna eiga verkefninu sé
einnig ætlað að gegna öðmm verkefnum. Það er vonandi
að ekki fari aftur í sama farið í Bústaðahverfinu, þ.e. að
menn leggi af stað fúllir vilja um að gera vel en missi
síðar vind úr seglum og verkefnið lognist út af. Þetta er
sérstakt áhyggjuefni þar sem þess má vart vænta að íbúar
taki endalaust þátt í að koma að slíkum verkefnum, sem
1 07