Læknablaðið - 15.03.2005, Blaðsíða 56

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNABLAÐIÐ 90 ÁRA
Að miðla þekkingu mi
lækna
Hringborðsumræður um hlutverk og stöðu Læknablaðsins í bráð og lengd
Ljósmyndir: Arnaldur
Halldórsson, teknar
í níræðisafmæli
Læknablaðsins í
nóvember 2004.
í tilefni af níutíu ára afmæli Læknablaðsins var
ákveðið að kalla saman þá sem mest hafa unn-
ið að útgáfu blaðsins síðasta aldarfjórðunginn
og gott betur. Tilgangurinn var að spjalla sam-
an um Læknablaðið í fortíð, nútíð og framtíð.
Þátttakendur í spjallinu voru Örn Bjarnason sem
var ritstjóri blaðsins frá 1976-93, Sigurjón Jóhanns-
son sem var fyrsti blaðamaðurinn sem vann við
blaðið, Jóhannes Tómasson og Birna Þórðardóttir
sem voru ritstjórnarfulltrúar samtals í rúma tvo
áratugi og núverandi ritstjóri, Vilhjálmur Rafnsson
sem gegnt hefur starfinu frá 1993, og ritstjórn-
arfulltrúi, Védís Skarphéðinsdóttir. Umræðum
stjórnaði Þröstur Haraldsson og er hann jafnframt
skrásetjari.
Fyrst var rætt um stöðu blaðsins eins og hún
var þegar Örn og Sigurjón komu til skjalanna árið
1976. Hún var heldur bágborin því langt gat liðið á
milli blaða. Hvað olli?
Örn: Það var tvennt að. Annað var verðbólgan
sem var mikil. Það gekk illa að innheimta og krafa
sem stofnað var til í janúar en innheimtist ekki fyrr
en í desember hafði rýrnað verulega. Hitt var að
prentsmiðjan sem skipt hafði verið við frá upp-
hafi eða í sextíu ár var orðin illa búin tækjum og í
vondu húsnæði. Það var ekki hægt að breyta neinu,
myndvinnsla var mjög dýr og takmarkanir á því
sem hægt var að gera. Aðstöðuleysið var algert því
við fengum ekki skrifstofu hjá félaginu fyrr en sex
eða sjö árum síðar. Vinnan við þetta fór yfirleitt
þannig fram að við hittumst heima hjá Sigurjóni á
laugardögum og lögðum undir okkur stofuborðið.
Svo var þetta flutt á milli í umslögum og töskum.
Sigurjón: Ég kom þannig til að við Örn erum
gamlir bekkjarbræðir og vinir og hann kom til mín
í vandræðum sínum og bað mig að aðstoða sig. Ég
tók því vel og var ráðinn til að koma honum yfir
þá erfiðleika sem hann var að glíma við. Málið var
að moka út blöðum því það biðu margar greinar
birtingar. Ég virkjaði konuna mína í prófarkalestur
og reyndi að bjarga málunum.
Örn: Blaðið hafði verið í lægð því fjárhags-
örðugleikarnir gerðu okkur erfitt fyrir. Ég lagði
málin þannig upp að það væri ekki hægt að gera
neitt nema ráða til þess blaðamann. Sigurjón hefði
unnið í prentsmiðjum og þekkti vel til.
Sigurjón: Ég þekkti sálarlíf prentara.
Birna: Já, það sakar ekki.
Örn: Á þessum tíma voru tölvurnar að koma til
sögunnar og tæknin að breytast. Þess vegna þurfti
mann sem kunni til verka. Um þetta leyti verða
líka breytingar á stjórnun blaðsins. Skömmu áður
hafði verið gerð sú breyting að ráðnir voru tveir
ritstjórar og átti annar að sjá um fræðilega efnið
en hinn það félagslega. Við Bjarni Þjóðleifsson
urðum sammála um að þetta gengi ekki upp því
það væri ekki hægt að aðskilja þessa þætti. Við
fjölguðum því hratt í ritstjórninni og fengum leyfi
til að ráða blaðamann.
Danmerkurárin
Skömmu eftir að Örn gerðist ritstjóri var ákveðið
að flytja vinnslu blaðsins til Danmerkur. Hvernig
bar það til?
Örn: Nordisk federation for medicinsk under-
visning hélt mikla ráðstefnu á Akureyri 1978. Á
þeim fundi heyrðum við af vandræðum Dana sem
höfðu orðið að stofna eigið forlag og skipta um
prentsmiðju vegna þess hversu dýr prentunin var
orðin. Þeir fóru að tala utan af samstarfi og við
Bjarni áttuðum okkur á að þetta var ágætur kostur.
Um haustið sendu þeir okkur tillögur og höfðu þá
meðal annars látið búa til letur með öllum íslensku
bókstöfunum. Þeir gátu því slegið efnið inn í tölvu
úti. Með tímanum fórum við svo að senda þeim
efnið á diskum.
Jóhannes: Vandinn hér var að halda reglu á
útgáfunni. Prentsmiðjan annaði ekki prentuninni,
það var erfitt að ná í auglýsingar og fjárhagurinn
var þröngur. Þessu var líka sinnt í áhlaupum með-
fram öðrum störfum. Með ráðningu blaðamanns
komst meiri regla á hlutina og tilboð Dananna féll
mjög vel að þessari þróun. Þeir buðust til að sjá um
auglýsingaöflunina og gátu auk þess tryggt reglu-
lega útgáfu 12 sinnum á ári. Með þessu móti voru
tekjurnar tryggðar...
Örn: Já, og það í dönskum krónum sem skipti
máli á þessum árum.
Jóhannes: Þetta tilboð var hagstætt sem sést á
því að við létum bjóða í prentun blaðsins hér heima
nokkrum sinnum á þessum Danmerkurárum en
Danirnir buðu alltaf betur. En svo kom að því að
það breyttist.
Örn: Hugmyndin var sú strax í byrjun að vinnsl-
an yrði flutt heim um leið og aðstæður leyfðu.
280 Læknablaðið 2005/91