Vísbending - 05.02.2010, Blaðsíða 2

2 V í s b e n d i n g • 5 . t b l . 2 0 1 0
Að undanförnu hafa nefndir skil-að skýrslum sem eiga að benda á leiðir til þess að spara í heilbrigð-
iskerfinu. Þar hefur annars vegar verið
fjallað um stjórnskipulagið og þær stofn-
anir sem fjalla um heilbrigðismál og hins
vegar sjúkrastofnanirnar sjálfar. Umræðan
um svonefnt hátæknisjúkrahús hefur líka
verið hávær, en sem kunnugt er skrifuðu
lífeyrissjóðir undir viljayfirlýsingu um
fjármögnun á því.
Allt er þetta góðra gjalda vert þó að
deilt sé um niðurstöður eins og gengur.
Til dæmis eru menn ekki á einu máli um
að nú sé rétti tíminn til þess að reisa nýj-
an Landspítala, þó að ekki sé deilt um að
sá gamli hafi verið hannaður við aðstæður
og tækni um miðja 20. öldina. Það eru
í sjálfu sér ekki góð rök til þess að reisa
nýjan spítala núna ef sparnaður blasir ekki
við. Segjum að spítalinn kosti 50 milljarða
króna. Vaxtakostnaður af byggingunni er
þá 3-5 milljarðar króna á ári og því þarf
að spara meira en það til þess að réttlæta
bygginguna af sparnaðarsjónarmiðum.
Auðvitað getur fleira mælt með bygging-
unni, til dæmis aukið öryggi sjúklinga,
þægindi og notkun nýrrar tækni. Samt er
þetta ekki sú fjárfesting sem skilar mestu
til sparnaðar og öryggis.
Gátlistar
Gæðastjórnun var um tíma mikið tísku-
orð. Í henni fólst meðal annars að verk-
ferlar væru vel skilgreindir og farið væri
yfir allt verkið, meðal annars með gátlist-
um. Í Bandaríkjunum er nýkomin út bók
um þetta efni, The Checklist Manifesto,
eftir Atul Gawande. Í bókinni rekur
hann hvernig nota má gátlista á ýms-
um sviðum læknisfræðinnar. Á listunum
sjálfum eru engin ný vísindi, aðeins atriði
sem almennt eiga við eða geta átt við. Í
skurðstofunni eiga læknar samkvæmt
listanum að þvo sér um hendur fyrir upp-
skurð. Sjálfsagt mál, en afar óheppilegt ef
það gleymist. Listarnir komu fyrst fram
skömmu eftir aldamótin síðustu og rann-
sóknir benda til þess að þeir hafi þegar
dregið úr vandamálum sem koma upp
eftir aðgerðir um tugi prósenta. Ef einfalt
skref gleymist getur það haft afar alvarleg-
ar afleiðingar, sem stundum er ekki hægt
að snúa við. Flugmenn hafa lengi vitað
þetta og nú er þessari einföldu lausn beitt
í læknisfræði.
Einföld og ódýr sparnaðarráð
í heilbrigðiskerfinu
Spurt og svarað
Þeir sem hafa farið á sjúkrahús þekkja það
vel að þeirra bíður spurningaflóð. Ritstjóri
hitti nýlega mann sem þurfti að fara í ein-
falda aðgerð fyrir rúmu ári. Þegar hann
kom inn á spítalann á þeim tíma sem
honum var fyrirlagt að mæta þurfti hann
að bíða í klukkutíma á biðstofu. Þá ákvað
hann að trufla samræður starfsmanna
sem sátu bakvið þil og spurði hvort hann
ætti að koma seinna. Þá var honum sinnt
af hjúkrunarfræðingi sem spurði hann
margvíslegra spurninga um sjúkrasögu
og lyfjameðferð. Öllu þessu svaraði hann
samviskusamlega og svörin voru skrifuð á
eyðublað. Hann setti það ekki fyrir sig þó
að spurningunum hefði verið svarað áður
en aðgerðin var ákveðin.
Að svörunum fengnum dró hjúkrunar-
fræðingurinn sig í hlé og eftir nokkra bið
var manninum tilkynnt að svo áliðið væri
orðið að best væri að hann kæmi morg-
uninn eftir. Sjúklingurinn lét sér það vel
líka.
Daginn eftir kom hann árla og var
strax sinnt af áhugasömum og elskulegum
hjúkrunarfræðingi sem spurði allra hinna
sömu spurninga og lagðar höfðu verið
fyrir daginn áður. Þeim svaraði maðurinn
möglunarlaust. Fljótlega birtist lækn-
ir, ræddi við sjúklinginn um sjúkrasögu
hans og lyfjanotkun og spurði nánast hins
sama og tveir hjúkrunarfræðingar höfðu
áður grennslast fyrir um. Í öllum tilvikum
voru svörin vandlega fest á blað. Aðgerð-
in heppnaðist vel. Ekki vissi sögumaður
hvort upplýsingar hefðu nokkru sinni ver-
ið færðar í gagnagrunn í tölvu.
Ekki er að efa að það myndi bæði spara
mikinn tíma og auka öryggi ef svörin væru
strax færð inn í tölvu. Einföld skráning-
arborð hafa lengi verið þar sem auðvelt er
að skrá upplýsingar og færa svo í miðlægan
grunn. Ekki er að efa að slíkir grunnar eru
víða til á sjúkrahúsum, á læknastofum eða
heilsugæslustöðvum. Hins vegar skortir
mikið á að þessir grunnar séu samtengd-
ir. Ef sjúklingur kemur meðvitundarlaus
á sjúkrahús getur það skilið milli lífs og
dauða að vita að hann er með ofnæmi fyr-
ir ákveðnu lyfi, svo dæmi sé tekið.
Í ljósi alls þessa er afar ánægjulegt að
vita til þess að vorið 2009 samþykkti Al-
þingi lög nr. 55 um rafræna sjúkraskrá. Í
greinargerð með frumvarpinu (sjá til hlið-
ar) kemur fram að höfundar frumvarpsins
hafa gert sér góða grein fyrir því um hve
stórt framfaraskref yrði að ræða. Í mati á
kostnaði vegna samræmdrar skrár segir
fjármálaráðuneytið: „Heilbrigðisráðuneyti
hefur gert áætlun um áform um uppbygg-
ingu rafrænnar sjúkraskrár og heilbrigð-
isnets ásamt samhæfingu upplýsingakerfa
og telur að innleiðing þess fram til ársins
2011 kosti í heild samtals 1.460 m.kr. Þau
áform verða ekki beinlínis leidd af ákvæð-
um frumvarpsins og innleiðing þeirra
ræðst því fyrst og fremst af útgjaldasvigr-
úmi ráðuneytisins. Gera má hins vegar ráð
fyrir að á móti komi verulegur ávinningur
við innleiðingu rafrænna sjúkraskrárkerfa
sem komi til með að draga bæði beint og
óbeint úr kostnaði heilbrigðiskerfisins í
heild. Á móti framangreindum kostnaði
má því gera ráð fyrir að komi ótvíræð-
ur ávinningur þegar rafræn sjúkraskrá
er komin til fullra framkvæmda. Heild-
arkostnaður eigi því að vera lægri en heil-
brigðisráðuneyti áætlar. Þannig mætti t.d.
gera ráð fyrir að ráðuneytið fjármagni
verkefnið að stórum hluta með því að
verja til þess tilteknu hlutfalli af fjárheim-
ildum allra þeirra heilbrigðisstofnana sem
koma til með að hafa hag af auknu hag-
ræði og skilvirkni sjúkraskrárkerfisins.“
Með öðrum orðum. Verkefnið borgar
sig upp á mettíma. Ekki er kunnugt um
Í mati á kostnaði vegna
samræmdrar skrár segir
fjármálaráðuneytið:
„Heilbrigðisráðuneyti
hefur gert áætlun
um áform um upp-
byggingu rafrænnar
sjúkraskrár og heil-
brigðisnets ásamt
samhæfingu upplýs-
ingakerfa og telur að
innleiðing þess fram til
ársins 2011 kosti í heild
samtals 1.460 m.kr.