Vísbending - 11.02.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 6 T B L 2 0 1 3
Aðrir sálmar
Allt of mikil sala
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Uggvænleg frétt birtist nýlega í Fréttablaðinu: „Framkvæmdastjóri
ATMO við Laugaveg segist glíma við
vöruskort þar sem sala hafi gengið mjög
vel. Hún kallar eftir meiri stuðningi
frá hinu opinbera og segir einkennilegt
að fatahönnun sitji ekki við sama borð
og aðrar skapandi greinar. „Ef það eru
ekki til vörur til að selja neyðist maður
til að draga saman seglin,“ segir Ásta
Kristjánsdóttir, framkvæmdastjóri
verslunar innar ATMO við Laugaveg, en
efri hæð verslunarinnar stendur nú tóm,
vegna of mikillar sölu að hennar sögn.
„Það gengur ekki að láta stóra hæð í
3.000 fermetra húsi standa hálf tóma,“
segir Ásta. „Þess vegna erum við búin
að færa allt tímabundið niður af efri
hæðinni.“ Ásta segir forsvarsmenn
ATMO ekki hafa gert ráð fyrir svo mikilli
sölu strax í upphafi, en búðin hefur verið
starfrækt í tæpa þrjá mánuði. „Fólk er
greinilega mjög ánægt með íslenska
hönnun og salan er búin að ganga mjög
vel, en þetta hangir allt saman. Þetta er
hringrás, hönnuður þarf að koma frá sér
vöru, framleiða hana og svo skila henni
til okkar. Ef eitthvað stoppar í þessari
hringrás þá erum við alveg stopp, því
við reiðum okkur eingöngu á íslenska
hönnuði og íslenskar vörur,“ segir Ásta.
Vandamálið að hennar mati er
að íslenskir hönnuðir eigi oft í mjög
miklum vandræðum með framleiðslu.
Hún kallar þess vegna eftir meiri
stuðningi frá hinu opinbera og telur
einkennilegt að hönnuðir þurfi að
borga fullan virðisaukaskatt þegar aðrar
skapandi greinar borga minna. „Það
er mjög erfitt að koma á fót nýjum
vörumerkjum í núverandi umhverfi.
Ef ríkið myndi styðja okkur betur
gætum við verið samkeppnishæfari við
erlendar vörur, en allir þessir skattar og
innflutningsgjöld gera okkur erfitt fyrir,“
segir Ásta. …
„Við stefnum á að færa okkur
aftur upp á efri hæðina, en þá myndi
stuðningur frá hinu opinbera hjálpa
mikið. Það þarf að gera mikið fyrir þessa
grein hérna heima svo hún geti vaxið og
dafnað líkt og í nágrannalöndum okkar,“
segir Ásta.“
Hefði ekki ríkið líka getað gripið inn
í og stoppað þessa miklu sölu? bj
framhald af bls. 3
t.d. rekið heilbrigðiskerfið fyrir heldur lægri
fjárhæð eða reist Kárahnjúkavirkjun árlega.
Jafnframt má benda á það að hægt væri að
greiða skuldirnar niður miklu hraðar en ella
ef vextirnir væru lægri.
Að hluta til má rekja álagið til slakrar
hagstjórnar, en að hluta til má rekja það til
krónunnar sjálfrar. Vegna þess að menn sjá
að reglulega hefur verið beitt gengisfellingum
til þess að færa verðmæti til í þjóðfélaginu
vita allir að hún er ekki góður gjaldmiðill til
þess að geyma verðmæti í til langs tíma litið.
Háir vextir, sem áttu á slá á verðbólgu, urðu
til þess að hingað streymdi fé í krónubréf,
sem eru enn þann dag í dag hluti af
„snjóhengjunni“ sem svo hefur verið nefnd.

Álag annarra
Sú spurning hlýtur að vakna hvort
svipað álag megi sjá í öðrum löndum.
Er til Danmerkurálag, Spánarálag og svo
framvegis? Svarið er já og nei. Í Danmörku
voru vexir um hríð talsvert hærri en í
Þýskalandi. Haustið 2008 fór munurinn
í skamma stund í 4%. Seðlabanka
Danmerkur tókst að halda dönsku krónunni
stöðugri miðað við evru og hættan leið hjá.
Engu að síður sýndi það sig að það getur
verið hættuspil fyrir Dani að hafa sína
„sjálfstæðu“ evru, sem þeir kalla krónu og
prenta mynd af drottningunni á. Árið 2012
voru vextir danska ríkisins mjög svipaðir og
þess þýska, stundum sjónarmun lægri. Það
sama gildir um Finnland og Svíþjóð, en
bæði löndin eru innan Evrópusambandsins,
Finnar með evru en Svíar ekki. Á mynd 2
má sjá álagið á Breta sem var 0 til 0,4% á
tímabilinu. Norðurlandaþjóðirnar þrjár voru
allar með svipað eða minna álag árið 2012.
Myndin sýnir að þetta ár var Íslandsálagið
svipað og hjá Spánverjum, en þeir eru
einmitt ein af PIIGS-þjóðunum innan
evrusamstarfsins sem svo eru nefndar, en
þetta eru syðstu þjóðir sambandsins ásamt
Írum.
Oft er spurt þegar rætt er um inngöngu
Íslands í Evrópusambandið: Viljum við verða
eins og Spánverjar? Myndin bendir til þess
að í vaxtamálum væri það skömminni skárra
en að þola „Íslandsálagið“. Athyglisvert
er að álagið virðist fara minnkandi hjá
öllum löndunum þegar líður á árið, en
það bendir til þess að markaðurinn telji að
efnahagsvandi þessara þjóða sé í rénun, eða
kannski að munurinn hafi minnkað milli
vanda þeirra og erfiðleika annarra þjóða.
Slóvakía og Lettland eru líka lítil
lönd, sem vissulega hafa ekki verið með
sambærileg lífskjör og Íslendingar, en hafa
fengið sinn skerf að efnahagserfiðleikum.
Álagið í þessum löndum virðist vera 1,5 til
2,0% lægra en á Íslandi. Þó að Íslendingar
næðu ekki öðrum Norðurlandaþjóðum
heldur bara þessum smáþjóðum myndi
þjóðin græða um 70 milljarða króna á ári.
Tvær Hörpur eða 70 kílómetra göng árlega.
Grikklandsfárið
Það er smáútúrdúr, en engu að síður fróðlegt
að kanna hvert álag Grikkir þurfa að þola
vegna sinna efnahagshremminga.
Mynd 3 sýnir hvernig Grikklandsálagið
hefur verið undanfarið ár. Það var miklu
hærra en það íslenska en hefur farið hratt
minnkandi síðan í júní. Vonandi er það
vísbending um að Grikkland sé á réttri
leið, þó að ljóst sé að landið eigi eftir langa
eyðimerkurgöngu efnahagsvandræða.
Mynd 3: Grikklandsálagið 2012-13. Vaxtaálag
Grikkja umfram Þjóðverja
M.v. 10 ára óverðtryggð ríkisskuldabréf. Heimild: Eurostat