Vísbending - 16.12.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 4 7 . T B L . 2 0 1 3
„Lífeyrissjóðirnir rannsökuðu sig sjálfir
og eru mjög ánægðir með rann sóknina,
enda er ekkert upplýst um hvernig helstu
fjárglæframenn landsins náðu heljartökum á
þessum sjóðum almennings.“
Mér er kunnugt um að mörgum forystu­
mönnum lífeyrissjóðanna líkaði mjög illa að
sitja undir þessum dylgjum í ritstjórnargrein
Morgunblaðsins. Menn réðu ráðum sínum
en ákváðu að láta þessu ósvarað enda varla á
því plani að hægt væri að eiga við það.
Eitt og annað fór þó manna á milli í
tölvupóstum um málið. Þar á meðal þetta:
„Djöfull þykir mér illt fyrir okkur að
sitja undir svona skítkasti frá manni sem
lánaði „fjárglæframönnunum“ í Kaup­
þingi 80 milljarða úr gjaldeyrisvara sjóði
Seðlabankans einungis 48 klukkutímum
áður en Kaupþing fór á hausinn. Og svo
fór Seðlabankinn sjálfur á hausinn. Þarf
lífeyrissjóðafólkið að sitja undir þessu?“
Því er haldið fram að seðlabanki geti
tæknilega ekki orðið gjaldþrota vegna
tengsla sinna við ríkissjóð. Þannig er hæpið
að tala um að Seðlabanki Íslands hafi farið á
hausinn. En víst er að á þessum tíma tapaði
hann öllu eigin fé sínu. Og þá er þetta bara
spurning um að velja rétt orðalag til að lýsa
ástandi hans þegar þarna var komið sögu.
Morgunblaðið var ekki eini alvöru­
fjölmiðillinn sem átti til að hreyta ónotum
í lífeyrissjóðina. RÚV virtist vera mjög
uppsigað við þá. Þótti okkur gjarnan mjög
á málstað sjóðanna hallað í umfjöllun þar á
bæ, bæði í fréttum og spjallþáttum.
Það segir mikið um andann á RÚV að
útvarpsstjóri svaraði kurteislegu bréfi Lands­
samtaka lífeyrissjóða sem sýndi fram á mikla
slagsíðu í fréttaflutningi og umfjöllun þátta
hjá RÚV með eftirfarandi skætingi:
„Þegar lífeyrissjóðirnir á undan gengnum
árum hafa sent frá sér frétta tilkynningar, þar
sem útlistuð er góð afkoma og frábær árangur
í rekstri þeirra, hafa ekki sjálfkrafa í næsta
fréttaþætti á eftir verið birt sjónarmið þeirra
sem hefðu haldið því fram að þessi afkoma
sjóðanna væri bara froða sem þeytt hefði
verið upp í samstarfi við útrásarvíkingana og
banka þeirra.“
Já, „bara froða“ sagði þessi forstöðu­
maður ríkisstofnunar sem pínir alla lands­
menn til að borga afnotagjöld – hvort sem
þeir kæra sig um að fylgjast með umdeildri
dagskrá hennar eða ekki.
Málefnalegt svar hjá þessum forstöðu­
manni? Dæmi hver fyrir sig.
En við þetta hafa lífeyrissjóðirnir þurft
að fást. Forystumenn sjóðanna láta það ekki
trufla sig um of þó leiðinlegt sé. Okkur sem
erum þar í forsvari er meira í mun að láta
verkin tala og það höfum við gert.
Aðrir sálmar
Einstæður árangur
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
framhald af bls. 1
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, sagði nýlega í samtali við
bandaríska tímaritið Foreign Affairs:
„Ég er oft spurður: „Af hverju trúðir þú
á velgengni bankanna?“ Ég gerði það og
ég studdi þá. Ég hjálpaði þeim að stækka.
Það komu fram viðvörunarraddir árið
2007, frá sérfræðingum og ráðgjöfum
og ég hlustaði á þá. En ég spurði sjálfan
mig: „Hvað eru matsfyrirtækin að segja
um íslensku bankana?“ Ég var fjármála­
ráðherra fyrir 20 árum og eins og margir
fjármálaráðherrar taldi ég að mats fyrirtækin
væru hinir eiginlegu dómarar um heilbrigði
efnahagslífsins. Ég gerði þau mistök að
trúa því sem þeir voru að segja um íslensku
bankana vegna þess að þeir gáfu þeim mjög
gott heilbrigðis vottorð. Matsfyrirtækin
Moody’s, Standard & Poor’s, Fitch komust
öll að þeirri niðurstöðu. Svo ég sagði
við sjálfan mig: „Já, það eru menn með
viðvaranir en þeir eru ekki matsfyrirtækin.
… Svo ég sagði, því miður, við sjálfan mig,
að matsfyrirtækin og þessir máttarstólpar í
vestrænu bankakerfi gætu ekki haft rangt
fyrir sér.“
Í fyrirlestraröð Sagnfræðingafélagsins
10. janúar 2006 sagði forsetinn um
útrásina: „Sumir ræða um hana sem
afmarkað og skilgreint fyrirbæri, hjá
öðrum gætir undrunar og efasemda,
spurt er hvort þessi þróun fái staðist til
lengdar, hvort hún sé byggð á sandi,
glæfraspil sem komi þjóðinni í koll;
fjármunir að mestu fengnir að láni og
senn komi að skuldadögum.
Útrásin er þó staðfesting á einstæðum
árangri Íslendinga, fyrirheit um kröftugra
sóknarskeið en þjóðin hefur áður kynnst,
ekki aðeins í viðskiptum og fjármálalífi
heldur einnig í vísindum, listum,
greinum þar sem hugsun og menning,
arfleifð og nýsköpun eru forsendur
framfara.
Útrásin er byggð á hæfni og getu,
þjálfun og þroska sem einstaklingar hafa
hlotið og samtakamætti sem löngum
hefur verið styrkur okkar Íslendinga.
Nauðsyn þess að allir komi að brýnu
verki var kjarninn í lífsbaráttu bænda og
sjómanna á fyrri tíð, fólkið tók höndum
saman til að koma heyi í hús meðan
þurrkur varði eða gerði strax að afla sem
barst á land.“
Ekkert minnst á Moody‘s hér. bj
löndum sem urðu fyrir áhrifum banka­
kreppu – en hér varð bankahrun með
miklu meiri almennum afleiðingum en
banka kreppa Vesturlanda olli.
Fram kom að tjón íslenskra lífeyris­
sjóða í heild hafi numið 21,5%, en
til samanburðar má nefna að Calpers
sjóðurinn í Bandaríkjunum, sem er sá
stærsti í heimi, tapaði 27,1%, Norski olíu ­
sjóðurinn 23,3%, Lífeyrissjóður bresku
járn brautanna 21,5% og meðaltal banda­
rískra verðbréfasafna fór niður um 22,5%,
svo eitthvað sé nefnt til samanburðar.
Þetta sýnir okkur að íslenskir lífeyris­
sjóðir komu vel frá þessum hildar leik
í alþjóðlegum samanburði. Að ekki sé
nú talað um samanburð þeirra við aðrar
íslenskar fjármálastofnanir sem fóru meira
og minna allar á hausinn. Gildir þar einu
hvort um er að ræða stóru bankana, minni
banka, sparisjóðakerfið, vátrygginga félögin
eða sjálfan Seðlabankann. Lífeyris sjóðirnir
héldu 80% af eignum sínum á meðan hitt
hvarf meira og minna allt saman.
Þessar staðreyndir eru í hrópandi
mótsögn við þjóðfélagsumræðuna sem hefur
verið býsna neikvæð í garð lífeyris sjóðanna
og á köflum rætin og ómálefnaleg.
Í rannsóknarskýrslu Alþingis var fátt
markvert sagt um lífeyrissjóðina. Lands­
samtök lífeyrissjóða ákváðu því að kalla
eftir ítarlegri rannsókn á starfsemi þeirra
í aðdraganda hrunsins. Þeir fengu sátta­
semjara ríkisins til að skipa óháða aðila
til að vinna þá skýrslu. Hrafn Bragason,
fyrr verandi Hæstaréttardómari, fór fyrir
nefndinni sem skilaði ítarlegri skýrslu í
byrjun árs 2012. Meginniðurstöður hennar
sýndu að tjón sjóðanna af hruninu nam 380
milljörðum króna. Með því að reikna til
viðbótar neikvæða gengisþróun á markaði
frá 1. janúar 2008 fram að falli bankanna í
október sama ár bættust við 100 milljarðar
króna vegna lækkunar verðbréfa á því
tímabili. En tjónið af sjálfu bankahruninu
nam 380 milljörðum króna.
Ýmsir virtust vera ósáttir við að skýrslan
um tjón lífeyrissjóðina sýndi ekki neikvæðari
heildarmynd en raun bar vitni. Allnokkrir
niðurrifsaðilar ólmuðust á netmiðlum og
víðar en það var í anda þess sem þeir höfðu
áður gert á þeim vettvangi. Þeir höfðu ekki
látið staðreyndir trufla málflutning sinn.
Menn kipptu sér varla upp við orðræðu
óábyrgra aðila af því tagi.
Fjölmiðlar með skæting
Það olli hins vegar vonbrigðum að sjá
eftirfarandi í leiðara þess gamla og oft
virðulega blaðs, Morgunblaðsins: