Skólavarðan - 15.01.2001, Blaðsíða 19

Heimsóknin
21
og samvinnu, en alltaf eru einhverjir
óánægðir og kalla eftir fleiri vinnubókum.
Það er þó minnihlutinn,“ segir Bryndís.
Að einkavæða eða ekki
Öðru hvoru kemur upp sú umræða hvort
ekki sé réttast að einkavæða Námsgagna-
stofnun og er skemmst að minnast umræðu
í útvarpsþættinum Speglinum 14. nóvem-
ber sl. þar sem Einar Guðmundsson, for-
stöðumaður Rannsóknarstofnunar uppeld-
is- og menntamála, gagn-
rýndi ríkjandi fyrirkomulag í
námsgagnaútgáfu.
Hjálmar Sveinsson frétta-
maður spurði Einar m.a.
hvernig miðstýrð skólabóka-
útgáfa og valddreift skóla-
kerfi færu saman. „Þetta
samræmist alls ekki,“ svaraði
Einar, „og sem dæmi má
taka að í öllum löndum þar
sem menn hafa farið þessa
leið í skipan skólakerfisins er
námsbókaútgáfan ekki mið-
stýrð eins og hún er hjá okk-
ur.“ Hann sagði ennfremur
að það hvíldi farg á grunn-
skólakerfinu sem kæmi í veg
fyrir að geta nemenda og hæfni kennara
kæmu eðlilega fram. Varðandi slaka náms-
stöðu almennt taldi hann að skortur á
námsefni og fyrirkomulag námsgagnaútgáf-
unnar vægi mjög þungt. Hann sagði faglegt
og fjárhagslegt sjálfstæði skólamanna vera
skert með því að í núverandi kerfi „er þeim
einfaldlega skammtað námsefni“.
Ingibjörg Ásgeirsdóttir, forstjóri Náms-
gagnastofnunar, brást við og skrifaði svar-
grein í Morgunblaðið sem birt var 21. nóv-
ember. Þar sagði Ingibjörg m.a. að ekkert
væri því til fyrirstöðu að bókaforlög gæfu út
námsefni: „... því (var) hins vegar haldið
fram að ef námsefni væri gefið út á almenn-
um markaði mundi það leiða til þess að úr-
val námsgagna yrði mun meira og að sjálf-
stæði skóla gæti loks orðið að veruleika
með því að kennarar gætu valið úr fjölda
gagna það efni sem þeir vildu nota til
kennslu. Þetta er blekking. Þessi draumur
getur því aðeins orðið að veruleika að mun
meira fjármagni verði varið til námsefnis-
gerðar eða námsefniskaupa. Útgefendur á
almennum markaði gefa því aðeins út
námsefni að það skili hagnaði eða hvernig
ættu þeir annars að geta rekið fyrirtæki sín?
Markaður fyrir námsefni á Íslandi er það
lítill að hann ber tæpast samkeppni.“
Síðar í greininni sagði Ingibjörg: „Er
ekki hugsanlegt að fyrirkomulagið sé eins
og það er vegna þess að í okkar litla samfé-
lagi hefur verið talið hagkvæmast að fela
einni stofnun að sjá um námsefnisgerð í
samstarfi við skólana og í samræmi við
námskrá? Námsgagnastofnun hefur sinnt
þessu verkefni af alúð og í góðu samstarfi við
starfandi kennara og aðra sérfræðinga sem
bæði semja megnið af námsefninu og veita
stofnuninni ráðgjöf varðandi útgáfuáætlanir.
Gagnrýni frá neytendum hefur enda mest
snúist um að ekki skuli meira fjármagni varið
til námsefnisgerðar og stofnuninni gert kleift
að auka úrval námsefnis.“
Stimpilklukkuna burt
Bogi Indriðason framleiðslustjóri hefur
unnið hjá Námsgagnastofnun frá árinu
1971. „Einkavæðingarumræðan byrjaði
um 1984 og í starfi mínu hér hef ég lifað
fjórar eða fimm úttektir á stofnuninni,“
segir Bogi. „Þetta er ekki ný umræða.“
Bryndís bætir við að það sé erfitt að vinna
við það óöryggi sem einkavæðingarumræð-
an skapar.
Bogi segir ónóga fjárveitingu til náms-
gagnaútgáfu vera það sem helst stendur
starfinu í Námsgagnastofnun fyrir þrifum.
„Á níunda áratugnum, eða um 1984-5, var
raunfjárveiting á hvern
nemanda um átta þúsund
krónur. Núna eru þetta
tæpar sex þúsund og fimm
hundruð krónur fyrir nem-
anda á unglingastigi en
lægri upphæðir fyrir yngri
nemendur. Það er sífellt
verið að þrengja að okkur á
þessu sviði og erfitt að
mæta óvæntri þörf.
Einnig er slæmt upp á út-
gáfuáætlanir að vita ekki
fyrr en í febrúar eða mars
hvaða fé stofnunin fái á ár-
inu,“ segir Bogi. Hann
gagnrýnir einnig ósamræmi
prófaefnis og námsefnis í
nokkrum tilvikum. „Kennarar þurfa að
þjóna tveim herrum og það getur aldrei
gengið vel. Í íslensku á unglingastigi gætir
til dæmis þessa ósamræmis. Þar er náms-
efnið búið til í samræmi við námskrá, sem
segir að íslenskukennsla skuli vera heild-
stæð, en svo eru samræmdu prófin allt öðru
vísi uppbyggð. Við seljum til dæmis náms-
efnið Mályrkju vel í 8. og 9. bekk en þegar
kemur að 10. bekk fellur salan niður, enda
höfum við heyrt þá gagnrýni að bókin búi
nemendur ekki vel undir samræmt próf.
Sem betur fer eru nú samt ekki allir sam-
mála því svo að Mályrkja III er kennd í ein-
hverjum skólum með góðum árangri.“
Það er augljóst af samræðum við starfs-
menn Námsgagnastofnunar að þeir telja
aukið fjármagn forsendu fyrir því að hægt
sé að sinna síaukinni þörf skólanna fyrir
námsefni, en er ekkert annað sem betur
mætti fara? Ritstjórar nefna að vinnuálag í
tengslum við nýju námskrána sé of mikið
og slæmt að þurfa að taka út yfirvinnu í frí-
um í stað þess að fá hana greidda, nema
vegna sérstakra og fyrirséðra verkefna. „Svo
viljum við stimpilklukkuna burt,” segja tveir
ritstjóranna, “enda forngripur sem er ekki í
takt við breytt vinnuumhverfi.“
Námsgagnastofnun, hjartað í íslenskri
námsgagnaútgáfu og einn af hornsteinum
skólastarfs í landinu. Góður staður heim
að sækja. En auðvitað ekki vandamálalaus
frekar en aðrir vinnustaðir.
keg
• Forveri Námsgagnastofnunar var
Ríkisútgáfa námsbóka sem tók til
starfa 1937.
• Í mötuneytinu á Námsgagnastofnun
er píanó. Það kemur fyrir að tónelskir
starfsmenn spila og syngja fyrir
samstarfsmennina í kaffítímanum.
Og það eru engir slortónleikar.
• Ríkisútgáfa námsbóka gaf út sex
bækur fyrsta starfsárið en Náms-
gagnastofnun gefur núorðið út 300-
350 titla á ári, þar af 80-90 nýja titla.
• Sjö manna námsgagnastjórn er
skipuð til þriggja ára í senn. Hún
hittist u.þ.b. mánaðarlega og á að
staðfesta áætlanir og fylgjast með
framkvæmd þeirra, hún ber ábyrgð á
peningamálum og ræður starfsfólk
að fengnum tillögum forstjóra.
• Það er gott að sækja Námsgagna-
stofnun heim. Andrúmið er metnað-
arfullt og kaffið ágætt.
• Á Námsgagnastofnun vinna um
þrjátíu manns, þar af sex ritstjórar
sem hver um sig sinnir 2-4 náms-
greinum.
Í mötuneytinu er oft glatt á hjalla.