Helgarpósturinn - 03.10.1980, Blaðsíða 22

i \
22
Föstudagur 3. októbér 1980.
—JielgarpósturinrL-
FERÐALAG OFAN
í SÁLARTETRIÐ
Borgarbióið:
Særingamaðurinn II (The
Exorcist II: The Heretic).
Bandarisk, árgerð 1977. Hand-
rit: William Goodhart. Leik-
endur: Linda Blair, Richard
Burton, Louise Fletcher, Max
von Sydow, James Earl Jones,
Ncd Beatty, Kitty Winn, Paul
Henreid. Leikstjóri: John Boor-
man.
Hver man ekki eftir Særinga-
Særingamaöurinn, fyrsta út-
gáfa, varö gifurlega vinsæl og
græddu aöstandendur hennar á
tá og fingri. Þegar málum er
svo háttaö i Hollywood, Banda-
rikjunum, þykir viö hæfi að
reyna aö endurtaka fyrri sigra
og helst aö kosta minna til en
áöur, en græöa jafn mikla pen-
inga. Ahorfendur eiga von á ein-
hverju og oftast fá þeir það.
Særingamaðurinn, önnur út-
gáfa, átti aö vera framhald af
þeirri fyrri og aö vissu leyti er v hún þaö, en um leiö miklu
K vikm yndir
eftir Guðlaug Bergmundsson
manninum og grænu spýjunni,
sem Linda Blair gusaði framan
i nærstadda? Hver man ekki
eftir þessari yndislegu gæsahúð,
sem fór upp og niöur kroppinn,
þegar djöfullinn talaöi i gegnum
stúlkukindina? Hver man ekki
eftir öllu meiköppinu og öllum
ódýru trikkunum?
meira. Þetta ermynd sem getur
fullkomlega staöið á eigin fót-
um, enda fá áhorfendur ekki
það, sem þeir áttu von á. Engin
græn spýja, enginn einfaldur
hryllingur.
Annar hlutinn gerist nokkrum
árum siöar en sá fyrri og er
Regan (Linda Blair) nú oröin
Af nýjum hljómplötum:
Oskalög og súperlög
Björgvin og Ragnhildur
— Dagar og nætur.
Mér finnst þessi plata bæöi
vond og góö. Vond af þvi aö tón-
Auk þess fær hún sérstakan plús
fyrir lag sitt Enginn má sjá,
einu lagasmið plötunnar þar
sem örlar á frumleika. Og ekki
listin er steingeld formúlufram-
leiösla, textarnir innihalds-
lausir og væmnir. Góð af þvi að
allur hljóöfæraleikur og söngur,
útsetningar, hljómur (sound) og
annar frágangur er næstum
gallalaus.
Sérstaklega er söngurinn vel
af munni leystur, ég hef aldrei
heyrt Ragnhildi njóta sin eins
vel og hún gerir i sumum lögum
þessarar plötu, t.d. i Tvö ein.
svikur ókrýndur konungur
óskalagaþáttanna i söngnum
frekar en fyrri daginn.
Það er ekki hægt að segja
mikiö meira um þessa plötu.
Hún á örugglega eftir aö seljast
vel, og flest lög hennar eiga eftir
aö veröa tiöir gestir i óskalaga-
þáttunum i vetur, þannig aö þaö
er óhætt aö fullyrða aö hún
mundi standa vel viö þaö sem
henni er ætlað, og jafnvel mun
táningur á miöjum aldri. Hún
gengur til sálfræöings, þar sem
reynt er aö afmá alla minningu
um þá atburöi sem geröust i
fyrri myndinni.
Séra Lamont (Richard
Burton) fær það hlutverk aö
rannsaka þá atburöi er leiddu til
dauöa séra Merrins (Max von
Sydow), en hann reyndi i fyrri
myndinni að særa út hina illu
anda, sem tekiö höföu sér ból-
festu i stúlkunni. Til þess aö
stunda þessa rannsókn sina, fer
séra Lamont á fund sálfræö-
ingsins (Louise Fletcher) og
meö hjálp tækis sem hún hefur,
kafar hann niöur i dulvitund
stúlkunnar og kemst þar i snert-
ingu viö Pazuzu, hinn illa loft-
anda, sem enn býr i stúlkunni.
Myndin lýsir siöan baráttunni
milli hins góöa og hins illa i
heiminum, þema, sem hefur
veriö listamönnum yrkisefni um
aldir, og ekki bara skáldum, þvi
þetta er einnig klassiskt efni
goösagna horfinna menningar-
samfélaga. Þá koma einnig
fram árekstrar milli klerksins,
annars vegar og sálfræðingsins,
hins vegar, árekstrar milli
dulvisinda og beinharðra
visinda, þar sem engir djöflar
eru til. Stúlkan er ekki haldin
illum anda aö mati sálfræöings-
ins, heldur er hún haldin
geöveiki. Ekki skal baráttunni
betur en aðrar sem renna i
sama farvegi. En mikiö væri nú
gaman aö sjá þetta ágæta fólk
skyrpa útúr sér kúlutyggjóinu
og fara aö fást viö merkilegri
viðfangsefni, — þó ekki væri
nema einu sinni svona til til-
breytingar.
Supertramp — Paris
Fáar hljómsveitir áttu eins
mikilli velgengi aö fagna á siö-
asta ári og Supertramp með
plötunni Breakfast In America.
Sem bæöi geröi aö veruleika
Linda Blair og Richard Burton i Særingamanninum II.
lýst hér, en eins og alltaf, sigrar
hiö góöa aö lokum, en ekki án
fórna. Þessi barátta ber klerk-
inn m.a. til Afriku þar sem hann
fer á fund koptisks trúarhóps i
Eþiópiu, þar sem hinar fornu
goðsögur lifa enn góöu lifi.
Þessi mynd er i beinu fram-
haldi af fyrri myndum Boor-
mans, eins og Zardos, þar sem
hann kafar ofan i sameiginlega
dulvitund samfélagsins, og
hann leitar svara við
spurningum, sem hafa hrjáð
mannkynið frá upphafi vega.
Þetta er ekki hryllingsmynd i
þeim skilningi þess orös, aö aö-
alkappsmáliö sé aö láta
áhorfandanum bregöa sem oft-
ast. Þarna er spilað á miklu
dýpri tilfinningar, sem viö erum
kannski ekki alltaf meövituö
um, þannig aö hryllingurinn á
sér miklu dýpri rætur og varir
þar af leiöandi miklu lengur.
Þó myndin styöjist alltaf viö
hinn ytri raunveruleika, er hún i
rauninni innra feröalag manns,
sem á i uppgjöri viö sjálfan sig
og trú sina.
öll meðferð Boormans á efn-
inu er til íyrirmyndar og þá
einkum myndatakan, sem oft á
tiöum er hreint súrrealisk.
Leikendur standa sig yfirleitt
með prýöi.
Góö mynd, sem allir veröa að
vonir hinna tryggu aödáenda
sveitarinnar, sem höföu beöiö
eftir henni meö öndina I hálsin-
um i 2 ár, og jók félagatölu
Supertrampklúbbsins um
nokkrar milljónir (ég held ég
fari rétt með aö þessi plata hafi
selst f rúml. 11 milljónum ein-
taka).
Hiö mikla fylgi sitt eiga þeir
félagar i Supertramp ekki sist
aö þakka hve iðnir þeir eru viö
hljómleikahald, sem einkennist
ávallt af miklum ferskleika og
rafmagnaðri stemmningu. Þaö
er td. ekki hægt að heyra á leik
Supertramp i Paris þann 29.
nóv. i fyrra, að þar fari hljóm-
sveit sem á aö baki 108 hljóm-
leika i striklotu, — þvertámóti,
er einsog hún sé nýkomin úr æf-
ingaskúrnum.
Og hér gefur aö heyra hverja
perluna á fætur annarri úr tón-
smiöastofu Rick Davies og
Roger Hodgson: The Logical
Song, Bloody Well Right,
Breakfast In America,
Dreamer, Take The Long Way
Home og Crime Of The Century
svo einhverjar séu nefndar.
Meö tilliti til þess hve stúdió-
plötur Supertramp eru vand-
aðar og þaulunnar, átti ég hálft i
hvoru von á þvi að hljómleika-
plata frá hendi hljómsveitar-
innar yröi ofgerö að þvi leytinu
til aö strengjum væri bætt viö og
ýmsar aörar tilfæringar gerðar
á upptökunum eftirá i átt til full-
komleika stúdióplatnanna. En
sem betur fer detta þeir ekki i
þá vönunargryfju sem gleymir
alltof marga stórpoppara, þurfa
þess heldur ekki tónlistarlega
séö og standa þvi uppi með full-
komna hljómleikaplötu fyrir
bragöið.
Kiamasýning
Verk Leifs Breiöfjörös — „hápunktur sýningar Félags Isl. mynd-
listarmanna, segir Halldór Björn Runólfsson.
Haustsýning FIM hófst um
siöustu helgi. Þaö er helmingur
Kjarvalsstaöa sem aö þessu
sinni er undirlagöur af mál-
verkum, textil, höggmyndum og
grafik. Samanlagöur fjöldi
verkanna er 115, sýnendur eru
þrjátiu og þrir.
A þvi er enginn vafi'aö þetta
er sterkasta sýning Félags
islenskra myndlistarmanna hin
sföari i ár. Þvi er aö þakka sú
nýbreytni aö fimm listamönn-
um er boöiö aö mynda kjarna,
sem sýningin snýst um. Þaö eru
Asgeröur Búadóttir,
Guömundur Benediktsson,
Leifur Breiöfjörö, Valtýr
Pétursson og Þóröur Hall, sem
aö þessu sinni voru valin I þenn-
an kjarna.
Þar sem hver fimmmenn-
inganna sýnir frá 5 til 10 verk,
skapar þaö sýningunni þá heild
sem skort hefur undanfarin ár.
Þaö heföi kannski mátt ætla aö
slik ráöabreytni heföi letjandi
áhrif á aöra sýnendur, en þvi fer
fjarri. Fremur lifgar hópurinn
alla sýninguna, án þess aö
draga til sin of mikinn skerf á
kostnaö hinna. Þar aö auki hef-
ur dómnefndin átt hægar um vik
i vali verka til sýningar. Kröf-
um um gæöi er fylgt og þvi er
sýningin jafnari og betri en
áöur. Hún losnar viö þann viö-
vaningsbrag, sem dregiö hefur
fyrri FlM-sýningar ofan á
flatneskjulegt amatöra-plan.
Asgeröur Búadóttir sýnir sjö
vefmyndir. Þaö er sterkt sam-
rærni i þessum verkum. Vart
veröur fundinn veikur blettur,
hvorki i myndsköpuninni né
vinnubrögöunum. Skýr og
einföld framsetning Asgeröar
viröist hefja myndir hennar yfir
öll timamörk og stilþref. I fáum
oröum sagt eru þær klassiskar.
Þá er og heilsteyptur blær yfir
verkum Guömundar Benedikts-
sonar. Fáir islenskir mynd-
höggvarar hafa öölast slikan
skilning á náttúru koparsins.
Efiiiö viröist hafa fætt af sér
form, þar sem eiginleikar þess
fá notiö sin til fullnustu eins og
um lifeölisfræöilegt lögmál væri
aö ræöa.
Leifur er kraftmeiri en
nokkru sinni fyrr. Þaö er lfkast
sprengingu, þar sem verk hans
benda til margra átta i senn. 011
skii milli listiðna og óháöra lista
virðast horfin. Eftir stendur
alkemistinn Leifur meö ótal
nýjar hliöar sem verkkunnátta
hans höndlar af meira öryggi en
áöur. Fæ ég ekki betur séö en
framlag hans sé hápunktur sýn-
ingarinnar.
Valtýr Pétursson hefur ekki
fyrr Iokiö viö Septem, en hann
stekkur yfir i vestursal
Kjarvalsstaða og sýnir átta
málverk. Hér er Valtýr mun
klárari en á Septemsýningunni.
Litir og form komast betur til
skila. Þó skortir verk hans
einhvern sannfæringarkraft.
Nostalglunni fylgir ávallt viss
manierismi. En þrátt fyrir allt
erþetta betra framlag frá Valtý
en áöur og er þaö litameöferðin
sem gerir gæfumuninn.
Grafik Þóröar Hall vex jafnt
og þétt aö öryggióg innsæi. Auk
þess eru fjórar teikningar, af-
bragösgóöar og man ég ekki
eftiraöhafa séö áöur teikningar
eftir hann. Þóröur kemur alltaf
á óvart meö þvi aö kanna sifellt
nýjar leiöir og fullkomna þær.
Þrátt fyrir litlar stökkbreyt-
ingar, er list hans i stööugri
framþróun, þótt manni finnist
hver sýning hans fullkomnun I
sjálfri sér.
Þegar kjarnanum sleppir eru
margir ótaldir, sem efla hver á
sinn hátt sýninguna. Mér kom
m.a. á óvart að sjá glæsilegt
framlag Valgeröar Briem. Þaö
er mikill skaöi aö Valgeröur
skuli ekki hafa sýnt verk sin
oftar, eins vönduö og þau eru. Af
þeim 16 teikningum sem mynda
seriu, má sjá aö hér er á
ferðinni mikiil listamaöur.
Pastelmyndir Björgvins
Haraldssonar eru athyglisverö-
ar. Ég hef ekki séö myndir hans
fyrr en þær sýna góö og fáguö
efiiistök. Einnig finnst mér Jón
Orn Asbjörnsson hafa gott vald
yfir teikningunni I súrrealiskum
túsk og pastelmyndum sinum.
Þá sýna Pétur Behrens og
Ingvar Þorvaldsson fágaöa
tækni.
Af málurum er allstór hóDur,
þótt minna beri á málverkum en
áður. Agúst Petersen er
veröugur leiötogi eldri
kynslóöarinnar meö sinum
þokukennda en trausta stJl.
Bragi Hannesson og Einar
Þorláksson eru eftirtektar-
veröir. Af yngri málurum má
nefna Einar Hákonarson og
Sigurö Orlygsson. Einkum tekst
Einari vel upp I smærri mynd-
um. Siguröur hefur um skeiö
veriö búsettur i Danmörku.
Hann sýnir þrjú málverk,
afbragösgóö. Þó virðist mér
sem olian frekar en akryllitirnir
hleypi lifi i myndir hans.
Grafikin viröist jafnbest eins
og oft áöur. Fyrir utan Þórö
Hall er stórskemmtilegt
framlag Brynhildar Óskar
Gisladóttur. Hún sýnir þrykk-
verk úr pappamassa meö
collage-ivafi, þar sem hugvit og
næm myndhugsun haldast i
bendur. Magnús Kjartansson
sýnir einnig grafikmyndir,
sterkar öruggar. Þetta er sáld-
þrykksmyndir, hárfint únnar i
lit og formi. Auk þrykk-
myndanna sýnir Magnús tvær
myndir meö blandaöri tækni,
mjög liflegar og ekki siöari en
grafikverkin.
Sýningarnefnd FIM má vera
allstolt af sýningunni. Takist aö
halda svipuöum gæöum á
komandi sýningum félagsins
má segja aö öld endurreisnar
Félags í'slenskra myndlistar-
manna sé gengin i garö.
V