Helgarpósturinn - 08.05.1981, Blaðsíða 18

18
Föstudagur 8. maí 1981
viU 'V
Tunglárið mikla
Háskólabió/
mánudagsmynd:
A ári meö þrettán tunglum (In
einem Jahr mit 13 Monden).
Þvsk, árgerð 1978. Leikendur:
Volker Spengler, Ingrid Caven,
Gottfried John, Elisabeth
Trissenar, Eva Mattes, Karl
Schevdt, Lilo Pempeit, Gunther
Kaufmann. Handrit, kvikmynda-
taka, leikstjórn o.fl.: Hainer
Werner Fassbinder.
Sem inngangur að mynd Fass-
binders er texti, þar sem segir að
líf þeirra einstaklinga, sem láta
stjornast af tilfinningum sfnum,
eigiá hættu að verða fyrir stórum
áföllum á árum með þrettán nýj-
um tunglum. Eitt af þessum ár-
um var 1978, en einmitt það ár,
svipti náinn vinur Fassbinders
sig lifi. Þessi atburður fékk svo
mikið á Fassbinder, að hann fann
sig knilinn til að gera eitthvað.
Hann eygði þrjá möguleika á
þessum tima, i fyrsta lagi aö
gerast bóndi i Paraguay, i öðru
lagi að draga sig svo til algerlega
i hlé frá öllu, og i þriðja lagi aö
gera kvikmynd. Þar sem það
reyndist einfaldasta lausnin, varð
þessi mynd'til, og erhún einhvers
konar listræn viöbrögð Fassbind-
ers gagnvart þessu áfalli.
Eins og allar myndir Fassbind-
ers, er Ar meö 13 tunglum ástar-
saga, eða réttara sagt ekki-ástar
saga, þvi að hans áliti er ástin
ekki til, alla vega ástin eins og
flestirlitaá hana.Hjá Fassbinder
er ástin alltaf tengd peningum,
hún er eitthvað sem þú kaupir,
hvort sem það er beint eða óbeint.
Erwin varð ástfangin af Anton
og sagði honum það.Anton svar-
aöi þvi til, að það væri leitt aö
Erwin væri ekki stelpa. Erwin fór
þvi til Casablanca og lét breyta
sér i Elviru, en þegar heim kom
vildi Anton hann-hana ekki.
Myndin segir frá fimm siðustu
dögum Erwins-Elviru, þar sem
hann-hún reikar um Frankfurt i
fylgd með vinkonu sinni, sem er
hóra, til að reyna að finna
sjálfa(n) sig. Áhorfendur fá siðan
að kvnnast sögu hans-hennar i
frásögn hans-hennar, eða ann-
arra persóna myndarinnar, sögu,
sem var endalaus leit að ást.
Ferðalag hjúanna um iskalda og
tilfinningasnauða borgina endar
siðan með sjálfsmorði Erwins-
Elviru.
Gamli Fassbinderstillinn er
mjög greinilegur i þessari mynd,
þar sem skotin eru óendanlega
löng og hæg, og persónurnar eru
skoðaðar gegnum opnar dyr,
þannig að þær eru i tvöföldum
ramma, til að sýna hversu
aðþrengdar þær eru tilfinninga-
lega, og einangraðar. Þá notar
Fassbinder einnig þá aðferð að
segja okkur sögu persónanna með
orðum, en ekki myndum, eins og
áður er getið.
Ar með 13 tunglum er nokkuð
rökrétt framhald af fyrri mynd-
um Fassbinders, en örvæntingin
er kannski enn meiri en áður.
Stór hluti Fassbindergengisins
kemur fram i þessari mynd og er
þar valinn maður i hverju rúmi,
en sérstaklega tekst þeim vel
upp, Volker Spengler og Ingrid
Caven.
Þrátt fyrir allt vonleysið, er
þetta falleg mynd og algjört möst
fyrir þá sem vilja fylgjast með
merkasta kvikmyndaleikstjóra
vorra tíma.
Volkcr Spengler og Iiigrid Caven I Ar meö 13 tunglum.

Kvikmyndir
eftir Guðlaug Bergmundsson

Santana á niðurieið
Hver ætli tryði þvi sem byrjar
að hlusta á Santana I dag, að
fyrir 10—11 árum hafi þeir verið
einhver besta og frumlegasta
hljómsveit heims?
Santana gaf á árunum 1970-'
1972 út einhverjar bestu plötur
þessara ára þ.e. Abraxas,
Santana 3 og Caravanserai. A
eftir þessum plötum fylgdu
nokkrar ágætar plötur, svo sem
Welcome, Borboletta, Lotus og
Amigos. En á þeirri siöast
nefndu er þó orðið nokkuð grein-
legt að hljómsveitin er ekki
lengur söm og áður, og siðan
hefur verið ákaflega auðvelt að
hafa tölu á þeim góðu lögum,
sem hljómsveitin hefur sent frá
sér. Hafa siðustu plötur þeirra
satt að segja verið nauða
ómerkilegar og ekkert þar aö
finna, sem annaðhvort þeir og
aðallega aðrir hafa ekki gert
þúsund sinnum áður. Á nýjustu
plötunni, Zebop, er ástandið
orðið það slæmt að þeir verða að
miklu leyti að treysta á utanaö
komandi efni, en þar er að finna
lög eftir Cat Stevens, Russ
Ballard, J.J. Cale ofl. Lögin eru
sumhver i þessum hræðilega
ameriska „þungarokks” stil, en
önnur eru endurgerð á Samba
Pa Ti, Europe, eða hvaða nafni
það hét nú siðast.
Hvað er það sem gerir það að
Santana plötur eru ekki lengur
góðar plötur? Eg held að
ástæðan sé fyrst og fremst sú að
sú Santana hljómsveit sem
starfandi er i dag inniheldur
ekki einn einasta af uppruna-
legum meðlimum hljómsveitar-
innar, utan gitarleikarann
Carlos Santana. Það er greini-
lega ekki hlaupið að þvi að fylla
upp i skörð sem menn eins og
Gregg Rolie, Neil Shon, Jose
Chepito Areas, Mingo Lewis og
siðast en allra sist Mike
Shrieve, hafa skilið eftir sig.
Staðreyndin er nefnilega sú að
i þeirri Santana hljómsveit sem
starfandi er i dag, virðist
Santana sjálfur vera eini
maðurinn sem gæti talist veru-
lega góður hljóðfæraleikari.
Hinir kunna að visu vel það sem
þeim er sett fyrir, en virka hins
vegar ekki skapandi.
Zebop er i hópi lélegustu
platna sem Santana hafa sent
frá sér, hún er i alla staði
ófrumleg og litt eftirminnileg.
Það væri miklu sniðugra fyrir
þá sem eru að byrja að hlusta á
Santana aðathuga frekar Abra-
xas, Santana 3 eða Caravan-
serai. Nú þeirsem eiga þær geta
þá bara sparað sér öll Santana
kaup i bili.
Djassdúó á heimsmælikvarða
Þá er fyrstu Reykjavikur-
djasshátiðinni lokið. Hún stóð
yfir i fjögur kvöld meö pompi og
pragt. Kvintett Svians Frederik
Noréns reiö á vaöið og um leik
þeirra hefur verið fjallaö á
þessum slöum. Sfðasta föstu-
dagskvöld lék hér bandarlski
trompetleikarinn mm. Ted
Daniel ásamt Reyni Sigurös-
syni, Kristjáni Magnússyni,
Aæna Scheving, Áskeli Mássyni
og Alfreö Alfreðssyni svoog
Nýja kompaniið. A laugardags-
kvöld blés Daniel með Nýja
kompaniinu og Askeli Mássyni
og á sunnudagskvöld léku hér
hjónin Chris Attókappi og
Lynett Woods i hópi Guömundar
Ingólfssonar, Kristjáns
Magnússonar, Ted Daniels,
Arna Schevings, Askels Más-
sonar og Alfreös Alfreðssonar
og var þá settur punkturinn aft-
an við hátiðina.
Aðsókn aö hátiöinni var I
dræmara lagi. Þýðir kannski
ekki aö bjóða landanum uppá
annaö en stórstjörnushljóm-
sveitir? Hvaö um það, stemmn-
ingin var góö og margt vel gert i
múslkinni.
Nýja kompaniiö hóf leikinn á
föstudagskvöld. Þetta eru ungir
piltar sem eiga margt ólært, en
það kæmi mér ekki á óvart þótt
altistinn þeirra, Sigurður Flosa-
son, yrði i hópi bestu djassleik-
ara okkar innan tiöar endist
honum eldmóöur til æfinga og
hlustunar. Gitaristann fingra-
lipra, Sveinbjörn Baldvinsson,
og bassaleikarann, Tómas
Einarsson, vantar enn herslu-
muninn, en pianistinn Jóhann
G. Jóhannsson og trommarinn
Siguröur Valgarösson eiga
nokkuð langt i land til Sveiflu-
staða. Aldurinn er þeim ekki til
trafala svo við skulum biða og
sjá.
Þá var komið að dúó Ted
Daniels og Askels Mássonar.
Hans var beðiö meö eftirvænt-
ingu. Ted Daniel er þekktur
Bjórn Rúriksson aö Kjarvalsstööum
Björn Rúriksson
Þegar undirritaður stakk inn
höfði sinu i vestursal Kjarvals-
staða, varð hann að vonum
undrandi. Ekki vegna þess að
hann ætti von á einhverju miður
góðu frá hendi Björns Rúriks-
sonar, heldur vegna þess, að
hann bjóst ekki við slikum
fjölda jafngóðra ljósmynda.
Segja má að þær 63 myndir sem
Björn sýnir, séu allt i senn,
Það er erfitt að gripa dæmi úr
þessum fjölda mynda til að gefa
sýnishorn af vinnu Björns. Þó
má flokka myndirnar eftir
ýmsum leiðum. Flestar eru
teknar úr lofti, allt aö 3.500
metrum yfir myndefninu. Aörar
eru teknar i 200 metra hæö yfir
svæðinu og gerir Björn grein
fyrir þessu i sýningarskrá
Þannig verða sumar myndir ab-
E3
Myndlist
eftir Halldór Björn Runólfsson

náttúrulýsingar / náttúrustúd-
iur, rannsóknarmyndir og
fagurfræöileg myndverk. Nú
talar hér algjör viövaningur i
ljósmyndatækni, þannig að út-
listun á tæknilegri gerð þessara
verka hlýtur að liggja milli
hluta i þessu rabbi. Þó er vist að
sýning þessi er þeim fjölmörgu
ljósmyndaáhugamönnum sem
þessa tækni þekkja, hrein gull-
náma (enda gat ég ekki betur
séö en salurinn væri orðinn hálf-
gerður ráöstefnusalur þessara
manna sem diskúteruðu verkin
á máli sem undirrituöum var
hálfgerð kinverska, þvi miður).
Allt frá þvi undirritaður
kynntist Birni (þá báðir á 14.
ári), og rannsakaöi með honum
gang himintunglanna (auðvitað
sem litilfjörlegur lærlingur),
hefur hann aldrei efast um aö
eitthvað merkilegt hlyti að
fæðastúr þeim brennandi áhuga
sem Björn hafði á öllum furöum
náttúrunnar. Kannski kristall-
ast þessi stjarnfræðiáhugi hans
i hinni mögnuðu mynd „1999”
(49) sem er eina myndin tekin
erlendis og sýnir greimrann-
sóknarstöð meö glottandi tungli
yfir. Hefði Björn veriö fæddur
Bandarikjamaður eða Rússi,
væri hann örugglega kominn á
brautum jörðu i geimskutlu eða
Saljútra nnsóknarstöð.
Sem Islendingur beinir hann
áhuga sinum að þvi sem landiö
hefur upp á aö bjóöa, ólgunni
sem undir þvi býr og yfir. Hann
gerist fararstjóri og einkaflug-
maður, ijósmyndari og ætlar nú
aö leggja fyrir sig jarðfræöi.
Ekkert á aö sleppa sjónum
hans, hvort heldur er mikrókos-
mos eða makrókosmos. Slikir
menn voru kallaöir á Itallu áður
fyrr „uomini universali”
(alhliða menn).
strakt form, nema betur sé að
gáð, einkum þegar tekin er
mynd lóðrétt ofan við efniö. Það
er þvi fremur sjónarhorn en hæð
sem ákvarðar flugmyndirnar
sem allar eru af náttúru lands-
ins, fjöllum, jöklum, söndum og
sjávarsiðu.
Aðrar myndir Björns eru
teknar á jörðu niðri og er það
allstór flokkur. Hér er þó ekki
öll sagan sögð. Sumar myndir
Björns eru ljöðrænar smá-
myndir, teknar af smáa og ljóö-
ræna. Aðrar eru stórar og
mónumentalskar, jafnvel svo
episkar að andlitið hefði dottið
af Hómer og Nietzshe frammi
fyrir þeim. Enn aðrar eru
fremur formstúdiur en lands-
lagsmyndir.
Úr öllum þeim aragrúa
mynda sem til greina kæmi að
fjalla um vegna gæöa þeirra
sem ljósmynda, náttúrumynda
og myndverka, verður bent á
fjórar myndir sem hver á sinn
hátt hrifu undirritaðan meir en
aörar. Þó er allt val jafn erfitt.
„Haustkvöld á Othéraði” (15)
er dæmigerð fýrir útsjónarsemi
Björns, hvaö varðar form-
skynjun I náttúrunni. „Hval-
fjörður” (17) er kannski
symfóniskasta mynd sýningar-
innar i allri sinni stórbrotnu
dýpt. „Gjóskurendur” (27) er
eflaust frumlegasta mótivið,
grafiskt eins og linurit. I „Mel-
gras” (56) nær Björn þeirri ljóö-
rænu heild sem fólgin er i
náttúrunni næst okkur og við
fótum troöum, án þess aö veita
henni athygli.
Þessi orð eru jafn fátækleg og
myndir Björns eru auöugar.
Þeim verður ekki lýst, þær
verður að sjá.
leikfélag REYKJAVlKUR fÍfMMLEIKHÚSW
Barn í garðinum La Boheme
4. sýning i kvöld uppselt blá kort gilda 5. sýning þriðjudag kl. 20.30 i kvöld kl. 20 — Uppselt laugardag kl. 20, uppselt
gul kort gilda. Oliver Twist
Ofviti nn laugardag uppseit sunnudag kl. 15 Siðasta sinn
Skornir skammtar Sölumaður deyr
sunnudag uppselt sunnudag kl. 20
miðvikudag uppselt Miðasala 13.15—20.
Rommý fimmtudag kl. 20^30. Simi 1-1200.
Miðasala i Iðnó kl. 14—20.30. Simi 16620.