Helgarpósturinn - 23.06.1983, Blaðsíða 4

4
Þróunarsamvinna íslendinga:
• Heildarframlög íslendinga til þróunaraðstoöar og alþjóðlegrar hjálpar-
starfsemi nema í ár 28.597.000 króna.
• Markmið íslendinga er að framlögin verði 1% af þjóðarframleiðslu, þ.e.
0.7% frá hinu opinbera en frjáls framlög einstaklinga, samtaka og fyrir-
tækja 0.3%. Þetta markmið er byggt á stefnu velmegunarríkja Sameinuðu
þjóðanna sem fyrst álytkuðu á þessa lund fyrir nálægt 20 árum.
0 Umrædd upphæð er 0.062% af þjóðarframleiðslunni árið 1983. í fyrra
var prósentutalan 0.077%. Til samanburðar má nefna að þrjú Norðurland-
anna; Svíþjóð, Noregur og Danmörk hafa fyrir nokkrum árum náð hinu svo-
nefnda 0.7% marki. Hið fjórða, Finnland, sem fyrir 13 árum var í sömu spor-
um og íslendingar nú, lögðu fram 0.37% af þjóðarframleiðslu fyrra ár
(u.þ.b. sexfalt meira en íslendingar hlutfallslega í fyrra) og stefnir að því að
ná 0.7% markinu síðar á þessum áratug.
• Af þeim tæpu 28.6 milljónum króna sem ísland leggur fram til þróunar-
aðstoðar og alþjóðlegrar hjálparstarfsemi rennur stærsti hlutinn til Þróun-
arsamvinnustofnunar íslands, sem hóf rekstur 1981 (13.641.000 krónur),
Þróunaraðstoðar SÞ (4.788.000 kr.), Alþjóðaframfarastofnunarinnar (IDA)
(3.660.000 kr.) og Háskóla Sameinuðu þjóðanna (UNU), jarðhitadeild á Is-
landi (2.650.000 kr).
• Helgarpósturinn hefur rætt við yfirmenn og aðila ýmissa stofnana og
félaga sem afskipti hafa haft þróunarsamvinnu íslendinga.
t'P.0f 'n0| fS. rj;yni
-ru-........:r’' 'í^lnSl3^ Ú 1 7T.
Fimmtudagur 23. júm 1983 ~TJa%turÍnn.

Þróunarsam-
vinnustofnun ís-
iands:
Grænhöfða-
eyjar stærsta
verkefnið
Verkefnum þeim sem Þróunarsam-
vinnustofnun Islands sinnir í þróunar-
löndunum máskipta íþrennt. ífyrsta lagi
eru það norrcen samvinnuverkefni, í öðru
lagi bein þróunaraðstoð Islands sam-
kvæmt tvíhliða samningum, og í þriðja
lagi könnunarverkefni íþeim ríkjum sem
óskað hafa eftir íslenskri þróunaraðstoð.
Elsta samnorræna verkefnið er í Kenýa þar
sem óskað var eftir aðstoð við uppbyggingu
afurðasölukerfis fyrir smábændur á svipuð-
um grundvelli og samvinnuhreyfingar Norð-
urlandanna. Það eru Finnar sem hafa umsjón
með þessu verkefni. I Tanzaníu er um svipað
verkefni að ræða en umsjón með því hefur
Danida, systurstofnun ÞSSÍ í Danmörku. í
Tanzaníu eru Finnar einnig með umsjón með
verkefni sem felst í uppbyggingarstarfi í land-
búnaði og Svíar eru með samskonar verkefni
í Mósambik.
Stærsta verkefnið sem íslendingar hafa tek-
ist á við á sviði þróunaraðstoðar er fiskveiði-
verkefni á Grænhöfðaeyjum en um það hafa
verið gerðir samningar fram til 1985.1 því felst
að íslendingar senda fagmenn til að aðstoða
eyjarskeggja við að efla fiskveiðar, bæta
veiðiaðferðir og koma upp þjónustu við flot-
ann í landi. Auk þess er verið að smíða í Slipp-
stöðinni á Akureyri 159 lesta fiskiskip sem
gegna á hlutverki kennslu^ tilrauna- og rann-
sóknaskips.
Svipuðu verkefni lauk í Kenýa á síðasta ári
en það stóð yfir i fjögur ár. Þangað voru einn-
ig sendir í vor tveir sérfræðingar frá Vinnu-
eftirlitinu til að aðstoða landsmenn við að
vinna bug á mengun frá kísilgúrverksmiðju.
Til Burundi í Afríku voru sendir tveir starfs-
menn Orkustofnunar að kanna möguleika á
nýtingu jarðhita til raforkuframleiðslu. Loks
ber að geta þess að stjórnvöld veittu Sjöunda
dags Aðventistum fjárstyrk til að afla vatns
fyrir kennslumiðstöð í Gambíu, en hann var
háður því að samtök aðventista legðu fram
sinn skerf.
Þessu til viðbótar má geta þess að íslensk-
um stjórnvöldum hafa borist óskir um þró-
unaraðstoð frá ýmsum löndum, þ.á m. Mári-
tíus, Sri Lanka, Eþíópíu og Suður-Yemen,
einkum á sviði fiskveiða.
Þór Guðmundsson
forstöðumaöur ÞSSÍ:
— Fjárskortur háir
starfinu
Yfirmaður Þróunarsamvinnustofnunar ís-
lands er Þór Guðmundsson. Við spurðum
hann hversu margir íslendingar væru við störf
að þróunaraðstoð erlendis á vegum stofnun-
arinnar.
„Þeir munu vera tíu talsins, langflestir í
Kenýa og Tanzaníu, en á Grænhöfðaeyjum er
einn maður á launum hjá okkur þessa stund-
ina. Auk þess tengjast ýmsir þessu starfi, þeir
sem fara í stuttar ferðir og svo sérfræðingar
sem vinna hér heima, fiskifræðingar t.d. Sam-
kvæmt lögum um stofnunina getur hún sótt
sérfræðiaðstoð til annarra rikisstofnana“.
— Hversu mikil áhrif hefur stofnunin á
skipulag samnorrænu verkefnanna?
„Við höfum þar jafnan atkvæðisrétt á við
hinar þjóðirnar fjórar, þótt framlag okkar sé
að sjálfsögðu langminnst“.
— Eruð þið ánægðir með framkvæmd
þeirra?
„Það hafa flestir verið mjög sáttir við þau.
Að sjálfsögðu hafa verið gerð mistök, það
hendir í öllu starfi. En ég held að þau séu í lág-
marki miðað við það sem gerst hefur hjá öðr-
um þjóðum. Efnahagsbandalag Evrópu og
sumar stærri þjóðirnar hafa gert þau mistök
að senda bara peninga og láta þróunarlöndin
skipuleggja nýtingu þeirra sjálf, en það hefur
ekki gefist vel. Við einskorðum okkur hins
vegar við ráðgjafarstarf og kennslu“.
— Hefur naumur fjárhagur ekki gert ykk-
ur erfitt fyrir?
„Jú, og auk þess leikur verðbólgan okkur
grátt því flestar okkar skuldbindingar eru i er-
lendri mynt. Á þessu ári fer mikið af ráðstöf-
unarfé okkar til að kosta smíði á skipi sem
notað verður við Grænhöfðaeyjar. Fjárþörf
okkar vegna skipsins er óleyst og bíður nýrrar
ríkisstjórnar. Skipið verður tilbúið í ágúst eða
september og verður þá sent út. í ráði er að
senda með því a.m.k. fjóra menn; skipstjóra,
vélstjóra, stýrimann og verkefnisstjóra. Við
auglýstum þessar stöður um daginn en var
ráðlagt að bíða með að ráða í þær þangað til
línur skýrðust í fjármálunum“.
— Eru einhver ný verkefni í bígerð hjá
ÞSSÍ?
„Það bíða ýmis verkefni eftir því að afstaða
verði tekin til þeirra. Okkur hafa borist óskir
um þróunaraðstoð frá ýmsum löndum, en við
höfum ekki haft peninga til að athuga hvort
við getum orðið við þeim. Það er ekki hægt
fyrr en rætist úr peningamálunum“.
— Hvers konar verkefni er þarna um að
ræða?
„Þau eru á öllum sviðum. En við viljum
einbeita okkur að fiskveiðum og jarðhita, telj-
um okkur geta lagt mest af mörkum þar“.
Eins og áður segir er Þór Guðmundsson
yfirmaður og eini fasti starfsmaðurinn á
skrifstofu ÞSSI, en hún er til húsa í Fram-
kvæmdastofnun ríkisins við Rauðarárstíg.
Stjórn stofnunarinnar er skipuð sjö mönnum;
formaður er Ólafur Egilsson skipaður af ut-
anríkisráðherra, en Alþingi kýs hina sex sem
eru: Ólafur Björnsson, Gunnar G. Schram,
Jón Kjartansson, Ólafur Þ. Þórðarson, Bald-
ur Óskarsson, og Björn Friðfinnsson.
Dr. Ingvar Birgir Friðleifsson:
— Fylgjum hverri
krónu heim
Árið 1979 hófst á íslandi samstarf Orku-
stofnunar og Háskóla Sameinuðu þjóðanna
um rekstur jarðhitaskóla sem dr. Ingvar Birgir
Friðleifsson hefur veitt forstöðu. Fjármögnun
þessa starfs hefur komið frá islenska ríkinu og
Háskóla Sameinuöu þjóðanna en á undan-
förnum árum hafa fjárframlögin lent i vax-
andi mæli á heröum Islendinga sem nú greiða
2/3 af kostnaði en SÞ 1/3.
„Starfið hefur gengið ágætlega“, segir
Framh. á síðu 23
Magni Kristjánsson:
— Árangurinn veitur
á starfi næstu ára
Magni Krístjánsson skipstjóri stjórnaði
fiskveiöiverkefninu á Grænhöfðaeyjum fyrir
utan strendur V-Afríku — Cabo Verde — er
það hófst 1980. Alls dvaldi Magni í hálft ann-
að ár á Mindelo á Cabo Verde. Nýr ramma-
samningur hefur nú verið gerður (nóvember
1981) og gildir til ársloka 1985.
— Á reynslutíma verkefnisins var siglt á ís-
lenskum báti R/S Bjarti, segir Magni Kristj-
ánsson við Heglarpóstinn. Þrír til fjórir fs-
lendingar voru í áhöfn skipsins en um 12 inn-
fæddir voru viðloðandi skipið, sem er gamall
síldarbátur frá 1964.
Við vorum aðallega í almennum könnunar-
leiðangrum, en leituðum einkum að svo-
nefndum hrossamakríl sem átti að finnast á
þessum slóðum. Auk þess kenndum við veið-
•ar og fiskverkun.
— Hver er reynslan af þessum reynslutíma?
— Það má segja að undirbúningsvinnan
hafi ekki verið nógu góð og þau gögn sem við
fengum hvergi nógu ítarleg og því stóðum við
frammi fyrir ýmislegum erfiðleikum sem ella
hefði mátt komast hjá. T.d. var viðgerðar-
þjónustan afleit og ýmislegt annað gerði strik
í reikninginn eins og lélegur trollbúnaður. Þar
að auki eru Grænhöfðaeyjar mjög einangrað-
ar og erfitt um samgöngur til meginlandsins.
Allir þessir byrjunarerfiðleikar gerðu það að
verkum að styrktarféð sem varið var til þessa
verkefnis nýttist fremur illa.
— Hvert er álit þitt á hinum nýja ramma-
samningi?
— Ég er mjög fylgjandi því að aðstoð ís-
lendinga við Grænhöfðaeyjar verði haldið
áfram. Þegar þessari frumvinnu okkar er lok-
ið fer að sjálfsögðu allt eftir framhaldinu.
Það er rétt að veita þessa aðstoð en spurningin
er hins vegar hvernig að henni er staðið. Und-
irbúningsvinnan var léleg og því var of geyst
af stað farið með framkvæmdir. íbúar á
Grænhöfðaeyjum lifa rétt fyrir ofan hungur-
mörkin og það er mikilvægt að fslendingar
láti ekki sitt eftir liggja svo ástandið versni
ekki. Ég hef samið margar og langar skýrslur
um það sem áunnist hefur af starfi okkar og
komið með tillögur um framhaldið. Allt er
undir starfi næstu ára komið, segir Magni
Kristjánsson skipstjóri.
Baldvin Gíslason:
— Skemmtilegt vit
í þessu
Baldvin Gíslason er læröur skipstjóri og
vélstjóri og hefur unnið að þróunaraðstoð í