Tíminn - 25.05.1918, Blaðsíða 1

TÍMINN
kemur út einu sinni i
mku og kostar 4 kr.
árgangurinn.
AFGREIÐSLA
i Regkjavik Laugaveg
18, simi 286, út um
land i Laufási, simi 91.
II. ár.
Reykjavik, 25. mai 1918.
Kánýtt lijal.
Nýr siður er nú hafinn í þing-
•sögu og stjórnmálasögu íslands.
Eru það stjórnarandstæðingarnir
.uúverandi, langsummenn, sem hann
hefja nú á þessu þingi.
Þeir hafa ekki fjdgi til þess að
koma fram með beina vantrausts-
,yfirlýsing á hendur landsstjórnar-
innar, og fara því aðrar leiðir.
Þeir láta rigna niður fyrirsjjurn-
um um eitt og annað. Þeir fá aðra
þingmenn í lið með sér til þessa,
enda neyta þeir nú þeirrar aðstöðu
sem þeir hafa skapað sér í nefnd-
um og áður hefir verið að vikið
hér í blaðinu. Mun sá vera til-
ígangurinn að smá þreyta stjórn-
ina með þessari aðferð og í annan
^stað að reyna að gera fleiri og
íleiri þingmenn óánægða. Væri
fróðlegt um það er lýkur að reikna
út hvað þetta kostar landið bein-
línis í prentun margra klukkutima
ræða alóþarfra, en hitt verður
ekki reiknað, sem sé að öll þing-
störf truflast meir og minna af
hinum löngu þingfundum og allur
íglundroðinn sem þessu er samfara.
• Eitt sérstakt dæmi má um þetta
■nefna oj* er það fyrirspurn flutt af
hr. Gísla Sveinssyni og fleirum um
fossanefndina. Kom hún til um-
,Tæðu laugardaginn fyrir hvítasunnu.
Umræðurnar stóðu hátt á fjórða
líma og var það hvítasunnuhelg-
inni einni að þakka að þær slóðu
-ekki raikið lengur.
Fyrirspyrjandi (G. Sv.) kom
vfða við, sem hans er von og visa
og kastaði hnútum. Þungamiðjan
virtist vera sú að fá fram hvenær
nefndin myndi hafa lokið störfum
sínum og að relta á eftir störfum
hennar.
Einn fossanefndarmanna gat þess
að hann hefði áður sagt hr. G.
Sv. að nefndin myndi verða búin
að ljúka störfum í síðasta lagi
fyrir næsta þing. Munu nefndar-
menn allir hafa sagt frá því hverj-
um sem um spurði. Fyrirspurnin
er því ekki annað en skrípaleikur,
a. m. k. eins og hún var flutt af
frummælanda.
Forsœtisráðherra kallaði umrœð-
urnar fánýtt hjal og var síst of-
djúpt tekið í árinni.
í augum almennings verður ekki
öðruvísi litið á en að hér sé verið
að leika sér að því að eyða tíma
þingsins, reyna að kveikja ófrið,
reyna að svala sér á einhvern hátt,
þegar ekki verður áforminu frám
komið að ná í stjórnina.
Svo verður að dæma um fram-
komu frummælanda a. m. k.
Það er sjálfsagður hlutur að
þingmenn liafa rétt lil að krefjast
skýrslna af landsstjórn um alþjóð-
armál. Og svo mikið getur auð-
vitað legið við að rétt sé að krefj-
ast þess opinberlega. En þegar
leikurinn er á þann hátt háður
sem hér hefir verið sagt, verður
það að teljast misnotkun á þing-
mannsvaldinu.
Og þá er þess að vænta að
hinn heilbrigði meiri liluti þingsins
taki fram fyrir hendurnar á þess-
um mönnum sem á þennan hátt
misnota afstöðu sina, með því að
leyfa ekki aðrar fyrirspurnir en
þær sem réttmætar mega teljast.
En þeir menn fá seint of þung-
an dóm af hálfu þjóðarinnar, sem
fara slíku fram á þeim tímum
sem nú standa yfir. Næstu kosn-
ingar ættu a. m. k. að sýna hvaða
afleiðingar það hefir að fara á
þennan hátt með þingmenskuna.
Læknnkl á Isafirði.
Reglurnar um það hverjum eigi
að veita embætti eru ekki óum-
breytanlegar. Nýir tímar gera nýj-
ar kröfur. Eftir þeim kröfum verð-
ur að setja hinar nýju reglur.
Þrjú ár eru liðin og nálega bálft
síðan bannlögin gengu í gildi að
öllu leyti á íslandi. Reynslan er
búin að sýna það þennan tíma, að
þjóðin á það mjög undir embættis-
mönnum sínum að lögin nái til-
gangi sínum. Á það einkum við
um lagaverðina og læknana.
Það er einhver háleitasta skjdd-
an sem hvílir á herðum íslenzku
þjóðarinnar að koma nú á hjá sér
fullkominni bannlagagæzlu. Það
er prófsteinn á siðferðisþroska
þjóðarinnar hvort hún getur það.
Það er engurn vafa undirorpið að
hún mun fleygja þjóðinni stórkost-
leða fram i siðferðilegum efnum
hin sigursæla barátta að gjörþurka
landið af afengum drykkjum, enda
yrði það um leið sjálfsögð dygð
hvers góðs borgara að stuðla að
því.
En þetta er afarmikið undir em-
bættismönnum þjóðarinnar komið.
Og þess vegna er það krafa hinna
nýju tíma, að menn séu skipaðir í
embætti mjög með tilliti til þessa
máls. Gömlu reglurnar um em-
bættisaldur eiga ekki að koma til
greina fyr en í annari röð.
Þessari stefnu hefir áður verið
haldið fram hér í blaðinu um lög-
reglustjórana. En hún á ekki síöur
heima um læknana.
Það má nefna hin allra ljósustu
dæmi um þetta.
Tökum tvo menn sem ljúka
samtímis prófi við læknadeildina
og með líkri einkunn.
Annar hefir hlakkað einna mest
til þess að verða kandídat, af því
að þá geti hann gefið áfengislyf-
seðlá, hjálpað kunningjum sínum
um sopann og fengið sjálfur fé
fyrir. Framkvæmdirnar verða eftir
þessu og maðurinn missir alla lil-
finning fyrir því hvað hann er að
gera.
Hinn finnur til hinnar miklu á-
byrgðar sem liann ber gagnvart
þjóðfélaginu i þessu efni. Hann
neitar sér um þessa ólöglegu tekju-
grein, bakar sér ákúrur kunningj-
anna, til þess að breyta rétt og
svíkja ekki þjóð sína. Hann gefur
aldrei út ólöglegan áfengisljdseðil.
Spurningin er þessi:
Á þjóðfélagið að meta þessa tvo
menn jafnmikils og láta þá standa
jafnframarlega um að fá veiting
fyrir trúnaðarstöðum?
Ef þeir eiga að vera jaín rétt-
háir í þessu efni, verður sú ein
ályktun af því dregin að þjóðfé-
laginu sé engu meiri hagur að því
að eiga góða og löghlýðna borg-
ara, en lögbrjóta og þá sem fórna
alþjóðarheill á altari eigingirninnar
og kæruleysisins.
Þjóðfélagið á að sýna það með
þvi að láta hina löghlýðnu lækna
standa framar öllum um að fá
embætti, að það vill verðiauna
slíka menn. Með því á þjóðfélagið
að gera hvorttveggja: að fullnægja
réltlæti, og veita ölluin læknum og
læknaefnum aðhald. Því að það
á að verða föst regla að hin á-
byrgðarmestu og beztu læknaem-
bætti séu alls ekki veitt öðrum en
hinum grandvörustu mönnum í
þessu efni. Hið mikla siðferðis- og
uppeldismál þjóðarinnar, útrýming
áfengra drykkja úr landinu, með
aðstoð góðra emhættismanna, gerir
þessa skýlausu kröfu. —
Veiting læknisembættisins á ísa-
firði stendur nú fyrir dyrum. Kem-
ur þá til greina hvað ei’gi að ráða
veitingunni.
Landlæknir hefir sett Vilmund
Jónsson cand. med. til þess að
gegna embættinu í vetur. Hann er
einhver allra efnilegasti læknir sem
útskrifast hefir frá Háskóla íslands,
skurðlæknir góður, lærður prýði-
lega, skjótur til ráða, öruggur til
ferðalaga — maður sem er hvort-
tveggja, fæddur læknir og mentað-
ur læknir. Kona hans hefir líka
lokið læknisprófi og gæti því veitt
honum hina dýrmætustu aðstoð,
er mikið væTÍ um að vera. Vil-
mundur hefir getið sér hið ágæt-
21. blað.
asta orð og vilja ísfirðingar fyrir
hvern mun fá að halda honum.
Bæjarstjórnin hefir í einu hljóði
æskt þess að honum yrði veitt
embættið.
Og svo bætist það ofan á að
Vilmundur Jónsson hefir borið af
ærið mörgum stéttarbræðrum sín-
um um fullkomna festu í að mis-
nota ekki heimild sína til þess að
gefa áfengislyfseðla. Og í svo fjöl-
mennum kaupstað reynir mjög á
festuna og þar er það mest áríð-
andi að fullrar samviskusemi sé
gaett.
Hér gefst því veitingarvaldinu
tækifæri til þess að sýna að slíkur
maður sé verðlaunaverður. Það
var rétt spor stigið að setja Vil-
mund á þennan stað. Þegar hann
hefir uppfylt hinar beztu vonir og
unnið fylgi héraðsbúa, á næsta
sporið að vera það að veita hon-
um embættið.
Þá sýndi þjóðfélagið það í eitt
skifti fyrir' öll að nú er ný stefna
hafin og að eftirleiðis verði fleira
að teljast meðal þeirra kosta sem
prýða eiga fyrirmyndarlæknirinn en
áður — þann mann sem eigi að
sitja fyrir öðrum um vandamestu
læknaembættin — sem sé að hann
hafi einlægan vilja á að hjálpa
þjóð sinni til þess að ná fullri
heilbrigði á þessu sérstaka sviði.
Það væri ótvíræður vottur um
að veitingarvaldið fylgdist með
stefnu* og kröfum tímanna, væri
nú hnigið að þessu ráði.
Það væri hin heilsusamlegasta
bending til hinnar uppvaxandi
læknastéttar.
Það væri vottur um stefnufestu
íslenzku þjóðarinnar. Vottur um
það að hún ætlar engra meðala
að láta ófreistað um að ná því
inarki sem hún hefir sett sér.
Sendinefnd kom hingað frá lög-
þinginu í Færeyjum með Botníu,
í * þeim erindum að fá greitt fyrir
vöruflutningum frá Ameriku með
samningum við landsstjórnina.
Meðal þessara fulltrúa var Morten-
sen fyrv. fólksþingsmaður einn.
Mun Færeyinga skorta flesta þá
hluti sem fluttir eru hingað vestan
um haf, en einkum er þeim mikið
tjón að olíuleysi, því það heftir
fiskveiðar þeirra. — Landsstjórnin
mun hafa heitið sendinefndinni
rúmi í skipunum frá Ameríku,
einhverju í hverri ferð, en ætlunin
að fá leyfi Breta til þess að Botnía
flytji vörurnar héðan. Þykja sendi-
mönnum þetta góð erindislok og
sjá að betur getum við ekki gert.