Ísafold - 27.01.1915, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
Yestnr-íslendinga-annáll.
f Skafti Brynjólfsson, einn
hinna kunnustu Vestur-íslendinga,
lézt i Winnipeg þ. 21. des. Bana-
mein hans stafaði frá ígerð bak við
eyrað. Hafði hann legið 3 vikur, er
holdskurður var gerður á honum, en
Skafti fekk eigi rænu aftur eftir
skurðinn.
Skafti Brynjólfsson varð 54 ára
gamall, fæddur í Forsæludal i Húna-
vatnssýslu 1860, fluttist vestur um
haf með foreldrum sínum árið 1874.
Bjó fyrst í Bandaríkjunum, en keypti
síðar land fyrir norðan Winnipeg.
Skafti sat á ríkisþingi Dakota 3 ár,
en í Kanada hafði hann mörg og
mikil störf fyrir íhaldsflokkinn. —
Hann var og einn af helztu Únitör-
um vestan hafs, og starfsamur Good-
templari. Kona Skafta var Gróa
Sigurðardóttir (skálds Jóhannessonar).
Skafti Brynjólfsson kom hingað ti
íslands fyrir nokkrum árum. Hann
var aðalútgefandi kvæða Stephans G.
Stephanssonar, Andvökur.
— Minningarsjóður Jóns
Bjarnasonar. Vestur-íslending-
ar hafa lagt örlátlega í hann. Var
hann orðinn nær 43,000 dollarar
um jólin.
Theodór Árnason fiðluleik-
ari ætlaði um nýárið frá Winnipeg
til Khafnar, til frekara náms og full-
komnunar í fiðluspili.
ReykjaYÍknr-annálL
Söngfél. »17. júní« efnir til sam-
söngs fyrri hluta febrúar í Gamla Bíó.
Aðkonramenn: Oddur Björnsson
prentsmiðjueigandi frá Akureyri.
Hjónaefni: Guðmundur Eyjólfsson
verzlunarmaður í Hafnarfirði og jung-
frú Ingibjörg Ogmundsdóttir (skólastj.
Sigurðssonar).
Botnvörpnngnrinn Baldur fertil
Khafnar einhvern daginn með farm af
saltfiski. Skipstjóri er K o 1 b e i n n
Þorsteinsson. Meðalfarþegaverður
D. Ostlund, alfarinn áleiðis til Vestur-
helms.
Leikhúsið: Galdra-Loftur
hefir verið leikinn hór í leikhúsinu frá
því á jólum, og oftast verið troðfult
hús. Þetta leikrit verður leikið siðasta
sinni á sunnudag. Um hina helgina
18
það skemmra. Reyndin verður ávalt
sú, að sannleikurinn er betri en hið
bezta, er 'vér gátum ímyndað oss.
Það er óhjákvæmilegt. Það er næsta
auðvelt að ná tökum á því, sem
minna er en veruleikinn; en enginn
getur náð tökum á því, sem er meira.
Vér þekkjum mjög vel verur, sem
ná tökum á því, sem minna er en
veruleikinn. Eg á þar eigi að eins
við sjálfa oss. Eg á við merkilegar
verur, er lifa félagslífi, eru mjög
starfsamar, mjög framkvæmdarsamar,
mjög skynsamar, — verur, sem hafa,
að því er ætla má, svo mikla hug-
mynd um alheiminn, að hún er að
minsta kosti nægileg fyrir starfslíf
sjálfra þeirra. Slíkar verur eru t. d.
maurarnir. Þeir rækja störf sín, »fara
til borgarinnar* á hverjum morgni
og koma aftur heim; þeir virðast
ekki afreka mikið, koma aftur mjög
svo hinir sömu og þeir fóru, aðeins
dálítið þreyttir; það er alt og sumt.
Þeir hafa einhverja hugmynd um,
hvað þeir eru að gera, en þeir skríða
fyrir fótunum á mönnum, sem hafa
gersamlega ólíkar hugmyndir, miklu
mikilfenglegri, að eg hygg. Hvað
vita þeir um skoðanir mannsins ?
verður byrjað að s/na : Syndir ann-
a r r a — eftir Einar Hjörleifsson.
Bókmentir.
Gunnar á Htíðarenda, heitir kvæða-
flokkur, sem Guðmundur Guðmunds-
son skáld hefir nýort. Lög við kvæða-
flokkinn er Jón Laxdal tónskáld að
semja.
Misprentast
hafði um daginn i ísafold stafirn-
ir undir kvæðinu Þorsteinn Erlings-
son. Stóð undir því Tr. G. og hefir
ísafold fengið fyrirspurnir um, hvort
það væri gamli Tryggvi Gunnarsson.
En stafirnir áttu að vera Fr. G.
f Benedikt Kristjánsson
prófastur frá Grenjaðarstað lézt i
fyrradag á Húsavík. Nánara getið
siðar.
Fríkirkjusðfnuður
er að myndast á Fáskrúðsfirði
eystra, utan um Stefán Björnsson
cand. theol.
Erl. simfregnir.
frá fréttarit, ísafoldar og Morgunbl.
Khöfn 15. jan. kl. 5.30 sd.
Frá Austurríki.
Utanrikisráðherra Austurrikis hefir
sagt af sér embættinu.
Jarðskjáifti í Italíu.
12 þúsund manns fórust í jarð-
skjálfta í Abruzzahéraði í Ítalíu.
Orustan við Soissons.
Þjóðverjum hefir veitt betur við
Soissons.
Khöfn 16. jan. kl. 6,45.
Hjá Soissons.
Þjóðverjar tilkynna mikinn ósigur,
sem Frakkar hafa beðið við Soissons.
20 þús. manns féllu og um 20 þús.
særðust.
Jarðskjálftinn í Ítalíu.
Tuttugu þorp hafa gjöreyðilagst
í jarðskjálftanum.
Ingolfs-slysið.
Bátur frá Thoreskipinu »Ingolf«
hefirfundist á reki i Norðursjónum.
Báturinn var mannlaus.
Khöfn, 26. jan., kl. 4.50 sd.
Ferjusamband milli Sviþjóðar og
Þýzkalands er hætt.
19
Hvað vita þeir um stöif hans, um
aðrar verur, æðri en þeir sjálfir eru,
um þessar æðri vitsmunaverur, sem
þeir lifa mitt á meðal ? Það er oss
harla lærdómsrík dæmisaga, að hin
lægri dýr lifa á meðál vor og vita
ekkert um oss. Og eg segi yður, að
til eru æðri vitsmunaverur, sem eru
oss svo miklu fremri, að vér erum
sem maurar í samanburði við þær.
Vér skríðum svo að segja fyrir fót-
unum á æðri vitsmunaverum, sem
vér vitum ekkert um. Skilningar-
vit vor veita oss nokkura fræðslu,
en sú fræðsla er mjög af skornum
skamti. Já, vér gætum sannarlega
ekki komist langt í rannsóknum vor-
um á alheiminum, ef vér yrðum að
reiða oss á skilningarvitin ein. Vér
bætum þau, aukum við þau með
alls konar verkfærum. Smásjár, fjar-
sjár og litsjár eru skilningarvitum
vorum hjálparmeðul, og fyrir þær
höfum vér lært meira. En þótt
skilningarvit vor hafi þann veg hlot-
ið mikla hjáip, segja þau oss enn
eigi nema lítið, og það er svo ótel-
jandi margt, sem vér erum gersam
ega óvitandi um, enn sem komið
er. —
Erl. simfregnir.
Opinber tilkynning
frá brezku utanríkisstjórninni
í London.
í síðasta blaði varð, vegna þrengsla,
að sleppa nokkuru af erlendu sím-
fregnunum um ófriðinn, en þær eru
teknar upp i þetta blað.
Isajold er nú eina landsmálablaðið,
sem flytur nákvæmar simfregnir af
ófriðnum, eins og þær koma dag-
lega. Með góðum landabréfum getur
hver einasti lesandi fylgst með í
dagl. framsókn heranna.
Merkustu fréttirnar að þessu sinni
eru um Jluqið yfir Dunkirk, loft-
bardagann sem þar varð og sjó-
orustuna, sem háð hefir verið nýlega
milli þýzkrar og brezkrar flotadeild-
ar nálægt ströndum Bretlands. Þar
sökk eitt af stærstu beitiskipum
Þjóðverja (sjá nánara i sjálfum
skeytunum).
Þjóðverjar fara halloka fyrir Rússum.
London 16. jan. kl. 12 á hád.
Rússneska herstjórnin kunngerir,
að áhlaupum Þjóðverja á stöðvar
Rússa við Lotzen, milli Masurisku
vatnanna, hafi verið hrundið og að
Þjóðverjar hafi beðið feiknalegt mann-
tjón.
A neðri bakka Weichselfljóts héldu
Rússar áfram að þrengja að Þjóð-
verjum þ. 14. þ. m. Oviniinir, sem
höfðu verið reknir burt frá Sierpl,
voru neyddir til þess að láta undan
siga frá ferjustöðum Skrivafljóts. —
Nokkur áhlaup hafa verið gerð á
herlinuna hjá Rawafljóti. —
Tyrkir biða ósigur enn.
Herstjórnin í Kákasus tilkynnir,
að Rússum veiti betur í orustunum
í héraðinu við Kara-Ourgat. Rússar
gereyddu 52. tvífylki Tyrkja með
byssustingjaáhlaupi. Rússar tóku
fyrirliðann og leifar tvifylkisins hönd-
um. Rússar eltu lið Tyrkja og á
einum stað tóku þeir 5000 menn
höndum, náðu 14 falibyssum, ógrynni
af skotfærum og nærri 10 þúsund
naut.
Viðureignin í Frakklandi.
London 15. jan. kl. 5 síðd.
Opinber frönsk tilkynning, sem
send var út síðdegis i dag, hljóðar
svo: í Belgíu hafa bandamenn sótt
fram nálægt Lombaertzyde og Lece-
riere.
Zouavar gerðu ágætt áhlaup á
stöðvar óvinanna í Arrashéraði og
20
Og þó höfum vér hugmynd um
sumt af þessu annan veg en skiln-
ingarvitaleiðina. Vér erum ekki lík-
ami eingöngu, heldur jafnframt hug-
ur, vitund og sál. Við surnar af
þessum æðri vitsmunaverum hefir
maðurinn samskifti og samband aðr
ar leiðir en hinna likamlegu líffæra,
og hjá þeim finst honum stundum
hann eiga fremur heima en í þess-
um efnisheimi, er hann sem stendur
verður að lifa í. Mikilmennunum,
innblásnum mönnum mannkynsins,
hefir fundist þeir eiga fremur heima
hjá hinum æðri vitsmunaverum en
innan um hversdagsstörf lífsins. Að
því leyti erum vér eigi svo tak-
markaðir sem vér virðumst vera.
Vér sjáum hinu og öðru bregða
fyrir í svip, og ef vér leggjum rækt
við hæfileika vora, sjáum vér meira
og meira, og fyrir innblástur öðl-
umst vér hjálp og leiðbeiningu til
þess að skilja það, sem ella mundi
vera oss ofvaxið. Hinar vanalegu
leiðir, sem við efnið eru bundnar,
eru eigi einu færu leiðirnar. Á öll-
um öldum hafa innblásin mikilmenni
fengið vitranir, séð hugsýnum, kom-
ið auga á veruleg atriði, og hafa
tóku stöðvar þeirra við veginn milli
Arras og Lille.
Stórskotaliði Frakka hefir veitt miklu
betur i Arras héraði, í nánd við La
Targette, ennfremur hjá Roye.
Þjóðverjar komust inn í þorpið
St. Gaul, tvo kilometra norðaustur
af Soissons, en lið vort náði þorp-
inu aftur litlu síðar. Vér eyðilögð-
um brýr, sem Þjóðverjar höfðu gert
hjá St. Mihiel og hrundum af hönd-
um vorum áhlaupum, sem Þjóð-
verjar gerðu á skotgryfjur, er vér
höfðum náð í Ally-skógi þ. 8. jau.
Vér höfum sezt í nokkrar skot-
gryfjur óvinanna fyrir sunnanSenones
í Vogesafjöllum.
Frá Frökkum.
London 16. jan. kl. 6,5 síðd.
Opinber frönsk tilkynning, gefin
út síðdegis í dag, hljóðar svo:
í héraðinu milli Lys og Somme
náðu Þjóðverjar aftur nokkrum skot-
gryfjum, sem þeir höfðu mist þ. 14.
þ. m.
Frakkar héldu áfram að sækja fram
við Blangy, í nánd við Arras. Áhlaup-
um Þjóðverja á La Boiselle var
hrundið. —
í héraðinu við Soissons og Rheims
tvístraði stórskotalið bandamanna einu
tvífylki óvinanna. Sprenging varð í
einu fallbyssuvígi. Akaft áhlaup gegn
skotgryfjum Frakka við Flipey mis-
hepnaðist algerlega. Þjóðverjar voru
reknir frá Crest austur fyrir Pont a
Mousson af stórskotaliði bandamanna.
Frá Suður-Afrfku.
London 16. jan. kl. 12,12 síðd
Það er opinberlega tilkynt, að
sambandsherinn í Suður-Afríku hafi
tekið Swakopmund síðastliðinn fimtu-
dagsmorgun.
Af Bretum féllu tveir menn, en
einn særðist.
Bandamenn vinna á.
London 17. jan. kl. 5 síðd.
Opinber frönsk tilkynning, send
út siðdegis í dag, hljóðar svo.
Bandamenn halda áfram að sækja
fram i héraðinu við Nieuport og við
Lombaertzyde.
Áhlaupum óvinanna á Troyn og
Beaulue hefir verið hrundið.
í Pertheshéraði hafa Frakkar tekið
aðra skotgryfju óvinanna og skóg
nokkurn 2—300 metra fyrir fram-
an _ aðstöður Frakka við Beausejour.
Á báðum þessum stöðum halda
Frakkar áfram að sækja fram.
Áhlaupi Þjóðverja á Le Pretreskóg-
inn hefir verið hrundið.
Frakkar hafa unnið á í Vogesa-
fjöllum fyrir vestan Orbey.
Frá Russum.
London 18. jan. kl. 1,15 sd.
Eftir þriggja daga orustu í stöð-
ugri stórhríð hafa Rússar unnið full-
kominn sigur hjá Kara Ougran.
Herdeildir Kákasus, skipaðar Kó-
sökkum frá Turkestan og Siberíu,
gereyddu varaliðí Tyrkja. Leifar
21
reynt að færa i letur, öðrum til
gagns, það sem fyrir þau hefir borið.
Það er leiðin, sem vér verðum að
fara, til þess að rannsaka sumt af
þessu. Það er að minsta kosti leið
trúarbragðanna. Eg er ekki að segja,
að eg hafi farið þá leiðina í rann-
sóknum mínum. Hugsanlegt er, að
þær brautir séu mér bannaðar, en
eg hefi komist að svipuðum álykt-
unum, og þó farið vanalegri vísinda-
leiðir.
Vér vitum allir, að til eru góð og
ill öfl, af því að vér erum að ber-
jast á móti illum öflum. Hvers
vegna eigum vér í þessum helgasta
ófriði, sem vér höfum nokkuru sinni
lent í ? Af því að illu öflin hafa
losnað — og með því að berjast
gegn þeim, gerumst vér erindrekar
hins góða. Það er heilagur ófriður.
Hver er kenningin, sem vér eigum
við að stríða? Að ekkert sé æðra
en ríkið, að í ríkinu sé alt fólgið,
og að rikinu sé heimilt að gera
hvað sem því þóknast, ef það er því
í hag, að engin siðalög séu til æðri
en almáttugt ríki. Slíkt er í raun
og veru guðleysi. Og þetta er það,
sem vér erum að berjast gegn. Ef
Tyrkjahers flýja undan í áttina til
Erzerum og veita Rússar þeim at-
göngu bæði að framan og á hliðar
fylkinganna.
Rússar hafa fundið hluta af tyrk-
neskum fallbyssum yfirgefna og ligg-
jandi undir snjó.
Rússar elta Tyrki sigri hrósandi.
Áhlaup Þjóðverja árangurslaus.
London 18. jan. kl. 5.45 e. h.
Opinber frönsk tilkynning birt
síðdegis í dag segir:
Rokstormur hefir hamlað herfram-
kvæmdum í héraðinu milli sjávar og
Oise.
Norðaustan við Vic sur Aisne var
tveimur áhlaupum Þjóðverja hrundið.
Ahlaup Þjóðverja á 263. hæðina
í Argonnehéraði báru enn engan ár-
angur.
Frakkar tóku nokkrar stöðvar óvin-
anna norðvestan við Pont a Mous-
son og héldu þeim þrátt fyrir gagn-
áhlaup Þjóðverja.
Óvinirnir skutu á Tann án þess
það bæri nokkurn árangur.
Eldur í La Boiselle.
London 19. jan. kl. 12,56 e. h.
Eftirfarandi opinber frönsk tikynn-
ing var birt í gærkvöldi:
Eldur kom upp í þeim hluta þorps-
ins La Boiselle, sem vér höfðum á
voru valdi og var það að kenna því,
að sprengikúla hitti skotfærabirgðirn-
ar. Vér yfirgáfum þorpið, en tókum
það aftur í morgun með áköfu gagn-
áhlaupi.
Óvinirnir skutu á Sí. Poul, sem
er skamt frá Soissons.
Þýzkar flugvélar skotnar niður.
í Champagnehéraði flugu þýzk
loftför yfir stöðvar vorar, en tva
þeirra voru skotin niður. Vélarnar
voru nær óskemdar og fjórir flug-
menn voru teknir höndum.
Rússar og Þjóðverjar.
London 19. jan.
Opinber tilkynning frá Rússum:
Á vestri bakka Weichsel hafa
Rússar tekið skotgryfjur, sem Þjóð-
verjar höfðu tekið hjá Bolimow, og
drápu alla, sem þar voru til varnar.
Óvinirnir gerðu tvö gagnáhlaup, en
þau urðu árangurslaus.
Óvinirnir sóttu fram gegn stöðvum
Rússa fyrir suð-austan Rawa, en
Rússar urðu varir við þá með því,
að þeir vörpuðu á þá leitarljósi, og
stöktu Þjóðverjum á flótta.
Fallbyssur Rússa eyðilögðu bryn-
varinn bíl hjá Piotrkow.
Austurríkismenn halda áfram að
skjóta á Tarnow með stórum fall-
byssum, en skothriðin ber litinn
árangur.
Tyrkir bíða ósigur.
Herforingjaráðið í Kákasus til-
kynnir, að verið sé að elta her Tyrkja,
sem beið ósigur við Kara Ourgan.
Ákafur bardagi varð við Zenikouí
og stóð í tvo daga. Lauk bardagan-
um svo að nckkur hluti 32. her-
22
heimurinn kæmist nokkurn tima
undir slík yfirráð, yrði lífið ekki þess
vert, að því sé lifað. Það er ná-
kvæmlega satt, að langt um betra
mundi vera að deyja en lifa undir
slikum yfirráðum. Vér vitum, að til
er siðferðileg stjórn á heiminum; vér
vitum, að til eru háar hugsjóuir.
Liðsveitir vorar — og hversu aðdá-
anlega haga þær sér — gætu ekki
gert það, sem þeir menn hafa gert,
sem þröngvað hefir verið til þessar-
ar trúar. Vér heyrum stundum um
það talað, hve mikilvægt sé að hafa
rétta trú og til livílikrar glötunar
röng trú leiði. Það er mikiil sann-
leikur fólginn bak við þær þroska-
leysis-fullyrðingar. Rétt trú veitir
oss styrk og þor og dugnað og slíkt
fjör, að ekkert stenzt fyrir oss og
vér verðum ósigrandi. Hin trúin
verður að bera lægra hlut. Góðu
öflin eru máttugri en illu öflin.
Vér erum ekki einu erindrekar
guðdómsins, en vér erum erindrekar
guðdómsins, og þess er krafist, að
vér veitum illum öflum viðnám. Illu
öflin eru veruleikur. Þegar skyn-
semi gæddum verum var veitt frjáls-
ræði, öðluðust þær mátt til að fara