Mateno - 01.03.1936, Blaðsíða 1

Or gano de Is1.U.R.
Isaijordur, marto 1935
Nro
-rju / / / s rúr ~
15.,des. 1859 - 3.4. apr. 1917
I. Persónuleiki Zamenhofs
Lucívik Zamenhof er frddur í Byali-
stok í Póllandi. foreldrar hans voru
gydingar. Fadir hans var strangur
madur, tungumálamadur gódur, upp-
eldisfrædingur af Leiira tíma skóla
og voru l'Vi likaroleg: r refsingar
ra s tur 1 i dur í upp e 1 di sadf er d hans ,
bædi á heimili og í skóla. Hann naut
meiri hy11L hjá yfirvöldunum en tí11
var um -ydinga og er fullyrt, ad þad
hafi verid vegna þess, act hann hafi
tekid ad sér ritskodun fyrir stjórn-
arvöldin. Og vist er fad, ad hann sá
um ad syni sínum, Ludvik,tærust ek i
i hendur neinar þ.ær bækur, er gætu
■’spilt" hugsunarhæ11i rans.
'Ludvik Samenhof tók ad erfcfum fi'á
födur sinuro málakunnát'tu, festu og
þrautseigju. Módir hans var pýctlirnd
og heittrúud - þver Öfugt vid födur-
inn, sem var atheist (gudleysingi).
frá henni erídi ^amenhof litillæti
sitt, rósemi og þré eftir e-inhver ju,
sem gæti 1 ft honuiv upp vfir hid
vi -lnl n,-r, 1 n -P T -i o to y*) uor olnri f
venjulega lif. Iiann var ahrifamadur
í skcla'og. hjólpssmur skólatrædrum
smum. Gydinglegur nppruni hans og
erfidar i.ringumstædur heimi-lisins
gerdu honum iifsharáttuna mjög erf-
ida, tædi sem námsrcanni og "prakti-
serandi'* lækni. Fórnir þær, ei hann
færdi hugsjónum smum, verda ek.ki
mec
tölum t'aldar - hann lifdi og do
fátækur ad fé. Kann hugsadi rni'id um
íátækt fólk, veitti mikla læknis-
hjálp ókeypis, elskadi hinn starf-
sama verkalýd og kaus •: elst ad búa i
verkarcannahverfunum fjarri'glaumlífi
torgaranna. Þad var frekar dapurlegt
vfir æsku. hans og s' ólaáruro. Heima
hjá sór las hann oft upp úr kvæhuro.
rússneska skáldsins Nekrasov - skáld
eymdar og jánLnga. (SjáSa.
menhof
eftir E. Lrezenj Sa pungi, sem. hug-
myndin um alþjódamálid lagdi á hann
andlega og likamlega pegar í æsku,
kemur glögt íraro í kvædinu- 'Mia
penso'’ ~ söm er ort ádur en r.ann b-irt
drög sm ad s.lþjódamálinu: - „
■'Mia penso kaj .turrnento
ka.j doloro.i- kaj esperojJ
kiom de mi en silento
a1 vi iris j am of er o j:
hion havis mi plej
la junecon-mi ploranta
metis mem sur la altaron
de la devo ordonama!"
aran-
Þegai Zamenhof átti samtal vid
menn, taladi hann rökfast, spaklega
og sannfærcndi, en ávalt ákaflega
rólega og hitalaust. Sumir efudust
l'ví um ad hann ættl þann eldmód' og
sndagift, sem pyrfti til pess ad
kunngera heiminum nýja og stórkost-
lega hugmynd. En þeim skjátladist
far. A pýdingarmestu stundum hinna
íjölsóttu Esperantoþinga g'at hann
fvlst slíkuro eldmódi ad liann var
ópekkjanlegur. i--á sindradi af rædum
hans eins og glóandi afli og ordin
féllu þungt eins og hamarshögg. -Þá
taladi leidtoginn.
II. • Ilugs jónadraumur Zamenhof:
I hugarheimi Zamenho'fs nktu
tvær meginhugmyndir: Raunhæft þjód-
laust milliþ jóctamál ( internacia
lingvo) og "hlutlaus trúartrögd" -
grundvallarsidalög fyrir sambúd
allra manna og þjodflo :ka á jörd-
unni. eda "Homaranisminn"
Zamenhof segir Homaranisma sinn
bygdan á kenningu Hillels:"Breyttu
vid adra eins og þu vilt ad adrir
breyti vid þig'' (Hillel var dómfor-
seti hjá gydingum.jJó
id giska lo
árum eftir daucta Jesu. Sjá: Origin-
ala veikaro hls. 331). Zamenhof
setur fram kjarna ..:omaranismans í
I. og II. grein i "Yfirlýsing um
Homaranismann"; "Eg er madur og alt
mannkynid skoda eg sem eina fjöl-
skyidu"-- og " . . . Sérhver ja móctgun
eda bjökun manns, vegna þess.. ad hann
heyrir. til odrum kynflokki, annari
tungu,ödrum truarbrögdum eda annaii
þjódfélagsstétt en eg, skoda eg sem
skrælingjahátt" (Orig. verk. bl's . 339~34o
Zamenhof var þad frá upphagi
.ljóst, ad þad er ekki nog, ad.menn
tali sömu tungu, til þess ad þeir’
• elski hvern. annan. Til þess þarf
eitthvad félagslegt afl ad vera ad
verki, eitthvad inrn.'a lif -"interna
ideo '. Hugsjónadraumur Zamenhofs
var þad, ad Esperanto og Homaran- •