Lögberg - 19.12.1912, Blaðsíða 1

SENDIÐ
KORN
YÐAR TIL
ALEX. JOHNSON & CO.
24a QRAIN EXCHANOE, WINMPEfl
ÍNA ISLENZKA KORNFÉLAGS 1 CANADA
BÆNDUR
Því ekki senda okkur hveiti ykkar
til sölu. Viö getum útvegaö hæsta
verð á ölíum korntegundum. Viö er-
um íslenzkir og getiö þiö skrifaöokk- '
ur á íslenzku.
ALEX. JOHNSON & CO., Wir.nipeg, Man.
25. ARGANGUR í
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 19. DESEMBER 1912
NÚMER 51
ÍSLENZKI LIBERAL
KLÚBBURINN
mm
Islenzki liberal klúbburinn heldur
ANNAN SPILA FUND sinn í
neðri Goodtemplara salnum á
föstudagskveldið í þessari viku,
þann 20. þessa mánaðar, klukkan
6.30. Kappspil mikið verður háð
um “tyrkja” og “gæs,” og allir er
vilja taka þátt, eru fastlega ámint-
ir um að koma í tíma.
Ef einhvern íslending óskar að fá sér
borgarabréf, ætti hann c ð snúa sér til íslenzka
Jiberal klúbbsins því viðvíkjandi.
NEFNDJN.
Bæjarstjórnar-kosning- Engin friðarverðlaun
arnar. þetta ár.
Úrslitin uröu, sem öllu mun
kunnugt. aö Mr. Deacon hlaut
kosningu til borgarstjóra stööunn-
ar og sigraöi Harvey gamla meö
meir en iooo atkv. meiri hluta.
Þatj má óhætt segja, a« þaö kom
mörgum á óvart, en ekki mun
ööru umi aö kenna en því. aö sá
var ekki vinsæll, sem imdir varö.
Þaö mun og hafa ráðið miklu, at5
Mr. Deacon er i miklu áliti sem
forsjáll og duglegur maöur, er
þar aö auki yngri en hinn og hefir
því aö öllu samantöldu þótt væn-
legri til rösklegra athafna i þess-
ari þýðingarmiklu virðingar stöðu.
— Borgarinnar ráðsmenn voru
endurkosnir, þrir hinir sömu og
að undanförnu, og Midwinter i
stað Harveys. McArthur lá á
sóttarsæng, þegar kosningin fór
fram og dó daginn eftir, aö hann
var kosinn. í hans staði verður
ekki kosið fyr en eftir nýjár, en
störfum hans skifta hinir með sér
ásamt borgarstjóra. Af fulltrú-
um í bæjarstjórn má nefna, að
Milton komst að á ný, en í norð-
urbænum náði galiziumaður kosn-
ingu, svo að þeir eru nu tveir í
bæjarstjórn.
Hervarnir Bandamanna
Þrjú orustu skip að ári.
Meyer flotamálaráðgjafi Banda-
manna heldur þvi fast fram, að of
lítill áhugi sé á herbúnað: þar í
Íandi. Hann segir aö heimsfrið-
urinn sé of ótryggur til þess að
eigi beri stórþjóðum að halda
áfram herbúnaði enn um hrið og
það af kappi. Segir hann ab
Bandamenn verð: að gæta þess að
þeir missi ekki það forræð: á sjó,
sem þeim beri að hafa. Amsar
aðrar þjóðir verð: þar langt á
undan þeim,"ef þeir komi sér ekki
upp mörgurn og góðum vel bún-
um nýjum herskipum. Meyer
ráðgjafi fullyrðir að því að eins
geti strandvarnir Bandamanna
verið i nokkru lagi, að þeir eigi
alt að f jörujiu orustuskip og varð-
skip; nú sem stendur eru orustu-
skipin að eins þrjátiu og þrjú, en
fjögur þerra séu ekki til framr
búðar. — Ráðgjafinn leggur til að
smíða beri næsta ár að minnsta
kosti þrjú stór orustuskip, og
nokkur smærri. Til flugvéla i
hernaðar þágu seg'r hann að var-
ið hafi verið í Bandaríkjum í
fyrra $140,000; það sé alt of lítið.
Sama ár hafi Japanar varið i þvi
skyni $600,000; en stórveldi
Evrópu svo miljónum dollara
skifti.
1 ____________ .
Kappsund var háð við, Lamb-
húsasand á Akranesi á fyrra
sunnudag, milli ungmennafélags-
ins “Hauks” í Leirársveit og Ung-
mennafélags Akraness. Fræknast-
ur var Arni BöSvarssort úr Voga-
tungu og hlau|t silfurpening að
verðlaunum. (VísirJ.
Nobelsverðlaununum verður
ekki úthlutað þetta árið. Þetta
er í fyrsta skifti síðan igoi að
stórþing Norðmanna hefir tekið
slíka stefnu. Þingnefndin sem
verðlaununum úthlutar hefir ekki
fært fram neina sérstaka ástæðu
fyrir þessu, en lætur þess að ems
við getið, að ftenni finnist ekkert
það starf hafa verið unnið í frið-
ar þágu sem heimili verðlauna-
veiting þetta ár.
Lokafundur.
Boðskapur Tafts (il Bandaríkja-
þings.
Þing Bandaríkja kom saman í
vikunni sem leið, í síðasta shwi,
má fullvel segja. því að fjöldi
þingmanna kom þar nú í hinnsta
sinn, er kjósendur höfðu ha.fnað
þeim við síðustu kosningar og
kjörið aðra i þeirra stað. Þeir
fulltrúar sem nú koma saman
niega kalla syngja sinn svanasöng
á þingi.
Taft forseti skr faði þinginu
bréf að vanda, og þykir það all-
merkilegt. Þar segir, einsog
venja er til, að bezta samkomulag
sé með Bandaríkjum og öðram
rikjum, en þó eru deilumál upp.i
með þeim og Rússum og sömuleið-
is eru Englendingar óánægðir með
aðgerðir Bandarikja. stjórnar út-
af álögum á skip er fara um
Panama 'skurð. Ekk| m'nnltist
forseti á það í bréfi sínu, heldur
ræður hann sterklega. til þess aö
láta ekki flokkadeilur innanlands
hafa áhrif á utanríkjs mál. Hann
haf'i reynt að breyta. þeirn sið, sem
lengi hefir loðað við i Bandaríkj-
um, að skipa menn í trúnaðar
stöður utanlands eftir þvi, hve vel
þeir hafi stutt flokka til kosninga
innanlands. Hann hafi leitast
við að skipa menn 1 þær stöðúr
eftir hæfile'kum og dugnaði
til að gegna þeim, svo og haldL
iö þeim sem vel hefðu reynst,
hvernig sem flokkadráttum he'ma
hafi liðið, og þá ósk lætur hann í
ljósi, að svo verði gert eftirleiðis.
Landsmenn ættu að standa sem
e'nn maður gagnvait útlöndum,
seg'r hann, og láta deilur um inn-
anríkis flokkamál engin áhrif hafa
í því efni. Þótti þetta vel ráðið
og viturlega mælt. Að öðru leyti
var mest talað' um það i bréfinu,
hversu verzlun Bandaríkjanna
hafi gengið við útlönd, vildi ekki
kannast við að það væri réttnefni,
að kalla starfsemi sendiherrans
“skildingapólitík”, en drap þó á,
að allt þeirra starf nú á dögum
rrrðaði aðl því, að ná sem beztum
verzlunarkjörum við útlönd.
LÖGBERG óskar kaupendum sínum
jgleðilegra jóla =
Kvenréttindi í Dan-
mörku.
Konur i Danmörku sækja
það fast að öðlast kosningarrétt
og kjörgengi. Er skáldkonan
Emma Gad framarlega í þeirri
fylkingu. Hefir kvenréttinda kon-
unum hugsast það snjallræði t.l
að greiða fyrir kvenréttindum í
landi sínu, að konur búi s:g ttndir
að styðja landherinn i orustum,
svo sem með því að hlynna áð
sjúkum o. þ. u. 1. Vitna kvenrétt-
inda konur þessar í þá miklu og
ágætu hjálp er konur hafi veilt
lítt undirbúnar í Balkanstriðinu
ný afstaðna.
— Eldur kviknaði í húsi á
sunnudagskveldið ekki langt frá
Kenora. Húsbóndinn var ekki
heima og er hann kom að stóð
húsið í báli, en dóttir lians tveggja
ára gömul var inni, og ha.fði ekki
verið gáð að bjarga henni. Hann
náði stiga og brauzt inn^ i her-
bergið þar sem hún var og náði
henni, en hún var þá svo lanjt
leidd af .brunasárum, að hún dó
daginn eftir.
— Menn vora á veiðum þarsem
heitir Lost River hérað i Saskat-
chewan; þeir dreifðu sér um skóg-
arranna og fór hver sér. Alt í
einu þykist einn þeirra sja dýr í
skó^aiiuinn nlcypíi af byisu
sinni á það sem hann sá
kviki þar; það var einn af
þeim félögum að læðast á eft:'r
fugli; kom skotið í baikið á hon-
um og gekk gegnum lungun. Mað-
urinn gekk hátt upp i mílu til
bygðar. lagðist þar fyrir og dó af
bíóðirás. Mjög er það titt i þessu
laridi, að menn verða hver öðram
að skaða á veiðiföram og má öll-
um blöskra athugaleysið.
---------------
Ekki af baki dotnar.
Kvenréttinda konur voru teknar
fastar einn daginn á einum stað í
Bretlandi, fyrir óknytti, og leidd-
a.r fyrir dómara. Hann úrskurð-
aði eftir vitna yfirheyrslu, að
fresta málinu til ýtarlegr: ran-
sóknar, og skyldu þær vera í haldi
á meða.n. Þegar sú heyrði þelta,
sem hflzt var fyrir h'num herskáu
konum, þá gerji hún sér hægt
fyrir, reif af sér annað stigvélið
og kastaði i dómarann; hún hitti
á skallann á yfirvaldinu og þótti
þetta svo' vel takast, að' hún tók
af sér h nn skóinn og senti honum
af alefli i réttarskrifarann, íagnr
aði svo yfir verki sínum með há-
urn hljóðum, en hinar tóku undir,
Lloyd George átti að halda fund á
einhverjum stað; kvenmaður
fannst fal'nn í húsinu, áður en
fundúr byrjaði, og hafði sá grun-
samlegt æxli eða útvöxt einhvers-
staðar á sér. Þetta var ransakað
og reyndist hún hafa mesta úrval
af flugeldum, er hún mun hafa,
ætlað' að brúka á fundirum Þeg-
ar ráðherrann fór af fundi þess-
um, sátu einhverjar konur fyrir
honum og höfðu sv'pur undir
svuntunum. Þær ná|5u ekki í ráð-
gjafann og svöluðu sér á öðrum 1
staðinn. sá var æraverður pre-tur,
og fétkk skrámur á andlit og háls
og annars staðar, við> hýðingu þá.
Á enn öðrum stað sátu nokkrar
fyrir vagúi þessa sama ráðherra..
en mistu hans og köstuð i grjóti
og allskonar skotum á auna.i vagn,
er vel rnet'nn og meinlaus borgarí
sat í. Það vírðist nokkuð grun-
samlegt, af hvaða rótum hatur
þessara kvenna á LIoyd-George er
runnið'. með þvi að> hann varð tit
þess einna fyrstur, að lýsa fylgi
sínu v:ð kröfur kvenna til atkvæð-
isréttar. Hverg: höfum vér þó
séð mótflokk stjórnarinnar á Eng-1
landi opinberl ga benfliðan við
lierför kosninga kvenna gegn
ráðherranum.
Ur bænum
I-rá Markerville, Alta., skrifar P.
G. 12. þ.m.: “Við erum nú atlir hér
meö fram póstveginum að fá “Rural
mail Free Delivery’’, og er það mik-
ið. þægilegra að fá íslenzku blöðin
heim til sín strax neldur en að sækja
þau á pósthúsin, þvi að alt af sitjn þau
i fyrirrúmi. Mér ’íkar Lögberg mjög
vel, þó að eg kysi fleiri fréttapistla
úr nýlendunum. Ganian væri að rit-
stjórinn gæti ferðast sem oftast út um
nýlendurnar, því að ritgerðir þær sem
hann hefir skrifað þar um eru bæði
fróðlegar og mjög skemtilega ritaðar.
—Héðan er ekkeri að frétta nema in-
dæla tíð á hverjum degi, sól og blíð-
viðri lengstaf, og heilsufar gott.”
• “Success Busintss College” í Win-
nipeg byrjar sitt nýja vetrar náms-
skeið mánndaginn 6. Jan. 1913. Skól-
inn sendir ókeypis skólaskýrslu öllum
?em biöja um hana og hafa hug á að
!æra enska íungu, Jirað og vélritun
og bókhald. — Árið sem leið- komu
1,000 fyrirspurnír til skólans frá
verzlunum víðsvegar um land eftir
stúdentum írá þessum skóla. öllum
stúdentum og góðu námsfólki séð fyrir
stöðu.
Herra Jónas Johnson frá Omaha,
sem um hríð hefir d^ilið hér í bænum
hjá tengdaíólki sínu, Mr. og Mrs. J.
T. Clemens, lagði af stað nýskeð
suður i ríki. -Hann varð samferða
ti! Minneapo1 - L-im Sveini Brynj-
ólfísyn; t-.m,- herra Rigr.rði
Christophersyni. Herra Johnson ætl-
aði fyrst til Chicago, og bjóst við að
dvelja þar nokkca daga hjá þeirn
hjónuni, Ólafi J. Olafssyni tannlækni
og konu lians. Síðan heldur hann
heini til sín til Ontaha. Jónas John-
son er einkar vel kyntur og á marga
kunningja hér nyrðra. Hann er mikill
rnaður vexti og karlmenni að burðum,
enda var hann lengi lögreglumaður
syðra. Hann er ljúfmannlegur í allri
frantkomu — hálfbróðir séra Jóns
Austmanns, er síðast var prestur i
Stöð í Stöðvarfirði og dó þar.
Hr. Vilberg H. Friðsteinsson frá
Baldur, Man., hefir verið unt hríð við
viðarhögg norður í Nýja íslandi. Þar
varð hann fyrir því slysi að viðarflis
hrökk í vinstra auga honum og skerndi
]tað svo, að hann varð að fara hingað
til borgar og láta taka úr sér augað;
að öðru leyti liðttr herra Friðsteins-
svni vel.
Geo. Jacob Mayo, tengdasonur Frið-
steins Sigurðssonar. Baldur, Man., dó
í Selkirk 7. þ.rn. Herra Sigurður
Friðsteinsson kosn til bæjarins á
föstudaginn frá jarðarförinni. sem
fór fram í Selkirk 11. þ.m.
Tíð hefir verið í mildara lagi und-
anfarið; kvillasamt nokkuð í bænum
undanfarið — hátíðakvefið i aðsígi.
Herra J. Bíldfell, faðir þeirra Bild-
fells bræðra hér í bæ, er nýkominn
hingað að vestan til vetrardvalar hjá
sonttnt sínum.
Herra G. Eggertsson kjötsali hefir
sent Lögbergi mjög snoturt vegg-
alntanak, með mynd sem heitir “Sun-
set near Beverley” eftir Geo. Howell
Gay ntálara frá Milwaukee. Myndin
sýnir úfið hafa brotna við strönd í
ntiklum brintgarði, roðnum hinztu
geislum hnígandi kveldsólarinnar, en
í fjarska sjást skip á siglingu.
Mrs. P. Johnson frá Calgary hefir
verið i kynnisferð hjá dóttur sinni
Mrs. Smith. Mrs. Johnson hefir ver-
ið um þriggja vikna tíma t bænum og
fór heimleiðis á þriðjudag.
í sunnudaginn var andaðist hér í
hænttm Rannveig Þorsteinsson, kona
Þ. Þ. Þorsteinssonar skálds. 24 ára
gömttl; hún hafði verið veik frá því í
vor, en sjúkdómurinn reyndist ólækn-
andi þrátt fyrir miklar og ttarlegar
lækningar tilraunir. Rannveig sáluga
var ntjög vel gefin kona og öllum sem
kyntust henni hugþekk og kær. Jarð-
arförin fer fram frá heimilinu, 723
Beverley stræti, á fimtudaginn kl. 2;
þar veröur húskveðja, en líkræða á
eftir t Fyrstu lút. kirkju.
Gríntur Scheving, sem lengi hefir
búið að Lundar P. O. í Álftavatns-
bygð, en nú er að flytja sig búferlum
til Garðar, N.-Dak, lagði af stað suð-
:ir héðan'úr bænum á miðvikudaginn
var. Hann hiður Lögberg að flytja
vinurn sinum og kunningjum i Álfta-
vatnsbygð kæra kveðjtt með þakklæti
fyrir góða viðkynningu á ttmliðnum
tíma.
Stúkan Hekla er að undirbúa 25
ára afmælishátíð sína, sem verður
haldin föstudagskvöldiö þann 27. þ.m.
Allir íslenzkir Goodtemplarar í Win-
nipeg ertt boðnir. Nánara auglýst 5
tiæsta blaði.
Xæsta iaugardag, þann 21. þ.m.,
veröitr jólatrés samkoma í barnastúk-
unni "Æskan". Prógrant mjög gott.
Foreldrar, sem böm eiga í stúkunni,
eru vinsamlegast beðnir að senda þau
á fttndinn.
Sir Rodmund Robíin stjórnar-
fonnaður kom t'l Ottawa á mánu-
daginn úr Englandsferð sinni.
Hafði hann verið að leita sér lækn-
inga í þeirr terð, því að hann kvað
mjög bilaður orðinn á heilsu og
lítt fær með köflum til að stnna
embættisönnum. Fámæltur hafði
hann verið við fréttaritara eystra,
kvaðst ekki hafa kynt sér hervarn-
armálið eins og það horfir nú við
svo að hann v'ldi noJdruð um það
segja.
Föstudag nn 13. des. voru þau
Mr. Benedikt S. Kristianson frá
Wynyard og Miss Sarah Peterson
frá Elfros Sask., gefin sman í
hjónaband af séra H. Sigrnar á
i.eimil. Mr. Eiriks Peterson i
grend við Elfros. Næsta dag
lögðu ungu hjónin aí stað til
Shelby. Montana, og setjast þan
þar að.
Hátíðar-guðsJ>jónií«tur
í Vatnabygðum. í Sask.
24. des. — Jólanóttina.
(1) Guðsþjónusta og jólasam-
koma i kirkju Immaniiel
safn. að Wynyard. kl. 3
e. h.
(2) Guðsþjónusta og jólasam-
koma í Mozart. kl 7 e. h.
25. des, — Jóladaginn.
(1) Guðsþjónoista og jólasam-
koma í kirkju Agústínusar
safn., Kandahar, kl. 2 e. h.
(2) Jólasamkoma haldin sam-
eignlega af enska og is-
lenzka söfn. í Lesl'e kl. 7 e. h.
26. d’es. Jólaguðsþjónusta að Krist-
nes, kl. 1 e. h.
31. des. Guðsþjónusta á he mili
Mr. Christ'an Helgason. viði
Foam Lake, kl. 2 e. h.
31. des. Guðsþjónusta i Leslie kt,
7 e. h. "X
Sunnudaginn 29. des. Guðsþjón-
usta í Elfros,' kl. 2 e. h.
1. jan. — Nýjársdag.
(1) Guðsþjónusta i Immanuels-
kirkju að Wynyard kl. 11.
f. h.
(2) Guðsþjónusta í Kandahar
kl. 2 e. h.
Sunnudaginn 5. janúar.
(1) Guðsþjónusta í Walhalla-
skólahúsi við Hólar P, O.,
kl. 2 e. h.
(2) Guðsþjónusta í Leslie, kl.
7 e. h.
Næstkomandi sunnudag (22.
des.J verður guðsþjónusta að
Kristnes, kl. 1 e. m.. og önnur að
Leslie sama dag kl. 4 e. m.
H. Sigmar.
25 ára afmœlishátíð stúkunnar
“Heklu” verður ha.ldið,, föstudag-
'nn 27. Desember þ. á., og verður
þá ekki haldinn venjulegur stúku-
fundur. Búist er v’ð mörgum sem
ganga vilja inn í stúkuna fyrir
þessa hátíð, og eru þeir vinsam-
lega beðnir að gefa sig fram á
nœsta fundi, föstudaginn 20. þ. m.
kl. 8 síðdegis, sem e'nnig verður
fjölmennur skemtifundur.
G.
Lord Lister.
Efúr Dr. B. J. Brmdson.
Erindi flutt á mcnningarfélagsj
fundi 24. april 1912.
Það hefir verið sagt, eflaust
með sanni, að saga hverrar þjóðar
sé, þegar á alt er Iit'ð, ekkert meir
en æfisaga hennar mestu manna.
Það sem á sér stað þegar um þjóð-
ir er að ræða, á sér engu síður stað
þegar maður íhugar framfaraspor
þa,u. sem stigin eru á gjörvöllu
verksviði mannlegra framkvæmda.
Hvar sem litið er, má sjá menn,
sem hafa skarað fram tir sam-
ferðamönnum sínum, og skrifað
nöfn síni með óafmáanlegu letri á
spjöld þeirrar sögu. sem þeir hafa
skapað um leið og æfistarf þeirra
hefir borið þann ávöxt, að mann-
félagið nefir komist nær þvi. aö
ná því fullkomnunar takmarki,
sem hugsjónir mannanna hafa
skapað sér. Slikir menn skilja
eftir komandi kynslóðum me'ri auð-
Iegð en þá, sem kaupa má með
gulti eða, silfri; þeir hafa rutt
brautina sem aðrir liagnýta sér
svo auðveldlega; með lifsstarfi
sinu -.tækka þeir hinn ancllega
sjóndeildarhring mannanna. og
hr nda hugsjónum þeirra og starfs-
krafti i nýja og betri farvegi; oft
og tíðum getur æfistarf eins
manns haft svo ómetanleg áhrif
til góðs á velferð mannanna, að
það má með sanni segja, að nýtt
tímabil byrji í sögu þjóðanna eða
í sögu þess starfs, sem þe:r nnnu
að.
Nítjánda öldin er að mörgu leyti
lang merkasta öldin i sögu mann-
kynsins; því meir sem vér hugsum
um þessa öld, því merkilegri og
íæstum undraverð sýnist hún vera.
Framfarirnar voru svo ótrúlega
miklar á öllum starfsviöum, að
tmdrun sætti. Fjölda margt af
því, sem vakið hefði tindrun fyrir
hun.lrað án-v.u siðan, vekur nú
ekki minstu eft rtekt, vcgna þess,
að við erum orðin því svo vön.
Eramíarir í læknisfræðinni á
þessum ’nundrað árum, voru svo
ótrúlega miklar, að fólk yfirlett
hefir mjög Ltla hugmynd um þær.
En hér eins og annars staðar, eins
og Carlvle kemst að orði, stöndum
vér á herðum liðinnar -tíðar.
Grundvöllurinn var tagður löngu
fyrr, og ótal ald'r höfðu lagt sinn
skerf til ]>ess, að sá grundvöllur
mætti vera sem traustastur. En
á 19. öldinni var farið að ransaka
hinar ýrnsu ráðgátur beknifræð-
innar. upp á vísindalegan Hátt. og
sem bein afleiðing af því, hafa
stærstu framfara sporin verið stig-
in. Þótt framfarirnar séu ótrú-
lega miklar svo að segja í ölhim
greinum læknisfræð'nnar, }>á eru
eflaust tvö stærstu sporin inni-
falin i" því. er aðferð fanst
til að svæfa Tnenn, og h’n
nýja aðferð var uppgötvuð til að
verja rotnun og spilling sára,
hvort sem um sár af slysum eða
sár af holdskurði er a® ræða.
Áður en eg tala frekara um
þessi tvö atriði, þá vil eg fara
nokkrur orðum um læknisfræöina
eins og hún var. áður en þessi
framfara spor vora stigin. Ekki
vil eg gjöra það í þe'm tilgangi,
að fella nokkum dóm á eða lítils
virða lækninga tiJraunir liðinna
alda, heldur frekar ryfja þetta
upp, til þess að menn geti séð mis-
mun þann, sem á sér stað þá og
nú.
Þegar maðitr íhugar við hvað
mikla örðugleika læknar liðinna
tíma höfðu að' stríða, og hvað
þekking manna var Htil, bæði
hvað bygg'ng líkamans og eðlis-
fræði snerti, þá kemst maður fljótt
að þeirri niðurstöðu, að þeir not-
uðu það pund, sem þeir höfðu
yfir að ráða, fyllilega einsl vel og
stéttarbræður þe:rra vor á meðal.
Auðvitað var árangur starfs þeirra
minni, bæöi hvað lækning ýmsra
sjúkdóma snerti, og eins þegar
kom til að draga úr þrautum
hinna sjúku, vegna þess að vopn
þau, sem þe'r höfðu til að stríða
með, voru bæði færri og ófull-
komnari en þau, sem nú era við
hendina.
Svo langt aftur í tímann sem
mannlegt auga fær séð, gegnum
þoku liöinna alda, sér maður að
hiá öllum þjóðflokkum hafa ætíð
verið menn, sem sérstaklega hafa
gefið sig við lækningum mann-
Iegra meinsemda. FornrEgyptar
gáfu læknisfræðinn: mikinn gaum,
og voru ótrúlega Iangt á veg komn-
ir í. þeirri visindagrein. Nýskeð
er komiri út þýðing á ensku af
stórri bók, um læknrsiræöi Egypta
skrifuð fyrir meir en 3500 árum.
I Il'ons kviðu Homers er talað
um lækna og læknisgáfan skoðuð
sem komin frá guðunum sjálfum.
Aesculapius var sonur Appollos,
og var dýrkaður sem sérstakt goð
læknislistarinnar. Musteri hon-
um tileinkuð voru til víðsvegar á
meðal Gr.kkja. Hippocrates, hinn
t'rægi gríski læknir, var uppi á 5.
öld f. K. Hann var lifandi og
staríandi á gullöld þeirrar þjóð-
ar, þegar Perikles stjórnaði Athenu
Ix>rg. þegar Sokrates kendi á
strætum þeirrar borgar, þegar
Plato skrifaði' sín ódauðlegu rit-
verk. þegar Phidias bjó tii síni ó-
viðjafnanlegu listaverk, með öðr-
um orðum, þegar vegur Athenu
lx>rgar var sem allra mestur, kendi
Hippocrates lærisvemum sínum og
ritaði lækningabækur þær, sem áttu
eftir að vera leiðarsteinn læknis-
fræðinnar i nær 2000 ár. Þótt í
Ijós: nútíðar vísinda, sé mjög litið
að græða á ritum Hippocratesar,
þá bera þau vott um framúrskar-
andi skarpleik og meiri ]>ekkingu
í læknisfræðinni, en við var að
búast á þeirri öld, enda varð
Ilippocrates viðurkendur sem æðsta
vald þeirrar stéttar, sem hann til-
heyrði, og um margar ald:r dirfö-
ist nær enginn að mótmæla nein-
um af kenningum hans. Hugsjón-
ir Hippocratesar voru göfugar og
höfðu ómetanleg áhrif alt til þessa
dags. því þótt frá vísindalegu
sjónarmiði sé lítið að græða á
kenningum hans, þá hafa hugsjón-
ir hans verið leiðarsteinn stéttar
hans, alt til þessa dags, og það að
verðugu. í nær 1800 ár voru
framfarimar tiltölulega litlar.
Mannsandinn lá bundrnn í fjötr-
ttm hjátrúar og hleypidóma. Það
var ekki fyrr en á 16. öld, að
menn vöknuðu af sínum langa
svefni og dirfðust að ransaka
sjálfir og leggja út á nýjar braut-
ir, sem smátt og smátt leiddu til
sannra framfara og meiri full-
komnunar. Með aukinni þekking
á byggingu mannslíkamans og eðl-
isfræði. komst læknisfræðin á
traustari grundvöll, þótt framfar-
irnar væru töluvert hægfara.
Þegar menn fundu sjónaukann
var stórt spor stigið, því með
hjálp hans var ljósi varpað á margt
af því, sem áður hafði verið' hul-
ið. Framfarirnar voru tneiri i
öðrum grenum læknisfræðinnar
en í sáralækningum, og lækningum
þar sem holdskurðir voru nauð-
synlegir. Vegna þess, aö hold-
skurðir án svæfningar höfðu nær
því óþolandi kvalir í för með sér
voru þeir ekk: notaöir nema undir
sérstökum kringumstæðum, þegar
aðeins um líf eða dauða var afi
ræða. í öðru lagi var aldrei hægt
að segja með nokkurri vissu hvem-
:g sjúklngnum mrindi reiða af,
þótt hann kæmist lifandi t gegn-
um þá eldraun, sem holdskurfin-
um sjálfum var samfara. Fjölda
margir dóu af blóðeitrun eða öðr-
um þess kyns sjúkdómum, og enn
aðrir komust til He'lsu aðeins eftir
að ganga í gegnum margra vikna
eða mánaða sjúkdómsstríð. Af-
leiðingarnar voru auðvitað þær,
að engir holdskurðir vora gjörðir.
fyrri en í seinustu lög, og þa’ð að
eins á sjúklingttm, sem vora negi-
lega kjarkmiklir t:l að leggja út í
slíka eldraun upp á von og óvon,
— með enga verulega von um að
fá bót meina sinná.
Um margar aldir höfðu draum-
^jónamenn læknislistarinnar séð
þann dag álengdar, þegar kvalir
þær sem holdskurðum vora samr
fara yrðu burt numdar. Flestir
Htu þannig á, að þetta væri aðeins
fagur draumur, sem aldrei gæti
ræzt. Um margar aldir höfðu
margvísleg meðöl verið notuð í
þeim t'lgangi, að burtnema þrautir
sjúklingsins, en alt var árangurs-
laust. Heiðurinn af þyí að1 finna
meðal það sem átti eftir að gjöra
drauma lið:nna alda að virkileg-
leika, tilheyrir Dr. Morton, tarin-
lækni' frá Boston. Það var árið
1846, að hann af tilviljun lærði að
ether getur tek:ð meðvitund af
f'Framh. á bk. 8)