Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2000, Blaðsíða 14
14
'
LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 2000
í Fréttir DV
! -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
t
Búöahnupl getur varðað allt að sex ára fangelsi:
Labbaði út með
sex stolin lambalæri
- matvöruverslanir kæra þjófnað undantekningarlaust til lögreglu
Ákveðinn hluti íslendinga reynir
að drýgja tekjumar með því að stinga
vörum ofan í töskur eða vasa í mat-
vöruverslunum og ganga síðan út án
þess að borga. En búðahnupl er glæp-
ur sem getur varðað allt að sex ára
fangelsi.
Búðahnupl fellur undir þjófnað,
sem er hegningarskyldur samkvæmt
244. grein hegningarlaga Islands.
Stefna flestra verslanaeigenda er að
kæra allt búðahnupl. „Við kæram
undantekningarlaust til lögreglu þeg-
ar fólk er staðið að hnupli,“ sagði
Tryggvi Jónsson, aðstoðarforstjóri
Baugs hf., eigandi rúmlega 40 versl-
ana Hagkaups, Bónuss og Nýkaups.
Þá mætir lögreglan i verslunina og fer
annaðhvort með þjófinn á lögreglu-
stöðina eða skilar honum heim í for-
eldrahús ef þjófurinn er ungur að
aldri. Ekki hefur verið tekið saman
hvað lögreglan í Reykjavík kemur að
mörgum búðahnuplsmálum í hverjum
mánuði, en Hjalti Pálmason, lögfræð-
ingur hjá lögreglustjóranum í Reykja-
vík, sagði að þau nema einhverjum
tugum.
Fangelsisvist allt aö 6 árum
Mest er um hnupl úr stærri mat-
vöruverslunum. Hjalti sagði að ef
brotið er mjög smávægilegt og fyrsta
brot viðkomandi, þá fær viðkomandi
alla jafna tækifæri og ekkert frekar er
gert í málinu. En ef um endurtekið
brot er að ræða eða þjófnað á verð-
mætari hlutum, þá fær viðkomandi
sekt og þarf að mæta fyrir héraðsdóm
og fær jafnvel fangelsisdóm. Sektimar
sem fólk fær fyrir búðahnupl eru alla
Innlent fréttaljós
Sigrún María Kristinsdóttir
blaðamaður
jafna á bilinu 15.000 til 40.000 krónur.
Fangelsisdómur fyrir búðahnupl er
aldrei minni en 30 dagar og getur
varðað allt að sex árum.
„Þetta gerist of oft og það eru ekki
margir dagar sem líða án þess að ein-
hver sé tekinn. Aðalvandamálið er að
þetta leiðir til þess að hinn heiðarlegi
borgari þarf aö borga hærra verð fyr-
h vikið,“ sagði Tryggvi.
Engar tölur eru til um hversu
miklu verslanimar tapa á búðahnupli
á íslandi, en erlendar rannsóknir hafa
sýnt að búðarþjófnaður geti numið
einu prósenti af heildarverðmæti
verslananna. Hvort talan sé það há á
íslandi er óvist.
Fullorölö fólk veldur mesta
skaðanum
Þótt mest sé um að unglingar séu
staðnh að verki við að stinga inn á sig
vörum, eru þeh ekki einir um þennan
vafasama heiður. Fólk á öllum aldri
og af báðum kynjum stundar búða-
þjófnað og virðist sem þjóðfélagsstaða
hafi lítið sem ekkert að segja þegar að
þessum málum kemur. Einnig virðist
sem fjárhagsástand þjóðfélagsins hafi
engin áhrif á búðahnupl, fólk stundar
þennan þjófnað hvemig sem árar.
„Unglingarnir valda minnsta skað-
anum. Þeir sem valda okkur mestu
DVJVIYND PJETUR
Er einhver að horfa á míg?
Búðahnupl er refsiverður glæpur sem getur varöað allt aö sex ára fangelsi. Engar tölur eru til yfir hversu miklu ís-
lenskar verslanir tapa í vasa búöaþjófa, en bandarískar rannsóknir sýna aö tapiö geti numiö allt aö einu prósenti
heildarverömæta verslunarinnar. Myndin er sviösett.
tjóni eru þeir sem era svona 25 til 50
ára,“ sagði Guðmundur Gunnarsson,
yfirmaður öryggissviðs Baugs hf.
Hann bætti því við að hann hafi þó
tekið efth aukningu á þjófnaði vegna
flkniefnaneyslu upp á síðkastið.
Ákveðinn hópur búðaþjófa viröast
stunda hann hversu oft sem þeh eru
teknir. Þetta fólk er vel þekkt bæði
innan lögreglunnar og meðal öryggis-
varða matvöruverslana.
„Þetta er fámennur hópur og örygg-
isverðh okkar sem fara í búðhnar sjá
oft kunnugleg andlit. Það vhðist sem
sömu einstaklingamh fari á milli fyr-
irtækja,“ sagði Tryggvi.
Labba út með körfur
Menn eru misjafnlega bíræfnh í
búðahnuplinu. Sumh fylla körfuna og
ganga út með hana, á meðan aðrh eru
að stinga oststykkjum í vasann. Al-
gengara er að fólk stingi hlutum í
vasa eða tösku.
„Við höfum verið að sjá tilvik upp
á 100.000 krónur í einu. Sá kom með
bakpoka og tók yfir 60 geisladiska í
pokann," sagði Guðmundur.
Vinsælustu vörur búðaþjófa eru
dýrari vörur sem fólk langar í en tel-
ur sig ekki geta greitt fyrh, svo sem
snyrtivörur, kjötmeti og vítamín. Til
eru dæmi um að fólk hafl verið tekið
með sex stolin lambalæri í töskunni.
Unglingar stela yfirleitt verðlitlum
vörum, svo sem geisladiskum, sæl-
gæti, snyrtivörum og tímaritum, en
eldra fólk sem er að nálgast eftir-
launaaldurinn stingur á sig oststykkj-
um, smjöri og vítamínum. Fíkniefna-
neytendur stela gjaman því sem er
auðvelt að koma í verð. Matvöruversl-
anh með fatadeildum finna stundum
óhreinar nærbuxur í mátunarklefun-
um, þar sem fólk hefur skipt um og
farið í nýjum nærbuxum út.
Hert örygglsvarsla
Flestar verslanir stöðva meinta
búðaþjófa ekki nema því aðeins að
starfsfólk sé visst um að viðkomandi
hafi stolið. Þótt stóru matvöruverslan-
hnar taki ekki búöaþjófa á hverjum
degi telja sumh að líklegt sé að þjófn-
aður sé stundaður á hverjum degi.
Verslanirnar bregðast við þessari vá
með hertri öryggisgæslu og myndavél-
um. Til dæmis eru öryggismyndavél-
ar í öllum Kaupásbúðunum, rúmlega
40 að tölu. Margar matvöraverslanir
eru með öryggishlið sem gefa merki ef
gengið er út með ógreiddar vörar.
Fjöldamargir þjófar eru teknir vegna
þess að annaðhvort sjá starfsmenn þá
taka hluti ófrjálsri hendi eða að heið-
arlegir viðskiptavinir sjá til þeirra og
segja starfsfólki frá.
Þjófnaður starfsfólks
Minna er um að starfsfólk steli, en
það kemur þó fyrir. Margar verslanir
taka á því alveg eins og með þjófnað
viðskiptavinanna og kæra það til lög-
reglu. Málið er þó alvarlegra þegar
starfsmaður stelur en þegar viðskipta-
vinur er tekinn, því þá hefur starfs-
maðurinn einnig framið trúnaðarbrot
og lítur dómari á þá hlið málsins þeg-
ar viðkomandi hlýtur dóm. Einnig
missh starfsmaður, sem staðinn er að
þjófnaði, oftast starflð.
Þegar starfsmenn eru staðnh að
stuldi eru þeir stundum í samvinnu
við annað starfsfólk eða vandamenn
sína. Dæmi eru um að sá sem er á
kassanum stimplar ekki allar þær
vörur sem hinn er að versla inn í
kassann.
Verslanh fylgjast með starfsfólki
DV-MYND GVA
Hærra vöruverö
Tryggvi Jónsson, aðstoöarforstjóri
Baugs hf., segir aö búöahnupl leiöi
til þess aö hinn heiöarlegi borgari
þarfaö borga hærra vöruverö.
sínu á mismunandi hátt. Tölvukerfi
kassa flestra matvöruverslana gefur
til kynna hvort mismunur sé í kassa,
of margar leiðréttingar gerðar eða
skúffan oft opnuð án þess að um pen-
ingafærslu sé að ræða. Sums staðar
tíðkast það að starfsmönnum ber að
nota einungis einn inngang og ef fólk
tekur að nota lagerdyr er fylgst með
því.
Stundum stelur starfsfólk án þess
að ætla sér það, t. d. ef það gleymir að
borga gosdrykk sem það fær sér í
kaflítímanum, og taka yfirmenn
verslananna mun mildar á því. Er-
lendar kannanir benda til þess að í
flestum tilvikum þegar starfsfólk
gerist óheiðarlegt byrjar þjófnaður-
inn á mistökum. Þegar starfsmaður-
inn verður var við að enginn tekur
eftir mistökunum, þá reynh hann
að endurtaka þau. Einnig er það oft
sem starfsmaður ætlar sér í raun-
inni ekki að stela, heldur fær vörur
„lánaðar", en síðan ferst fyrir að
greiða þær.
!