Tíminn - 24.10.1989, Blaðsíða 16

AUGLÝSINGASÍMAR: 680001 — 686300 !
RÍKISS^IP NÚTÍMA FLUTNINGAR Halnarhúsinu v/Tryggvagölu, S 28822 r SAMVINNUBANKINN 1 í BYGGÐUM LANDSINS Leigjum út sali fyrir fundi og einkasamkvæm og aðra mannfagnaði PÓSTFAX TÍMANS 687691
Tíniinn
ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 1989
Ungveijar ræða við Jón Baldvin Hannibalsson formann ráðherranefndar EFTA. Jón Baldvin:
HEIMSVELDID MIKLA
AD HRYNJAINNANFRÁ
„Þróunin er orðin svo hröð bæði vestanhallt og austan-
og hún undirstrikar þau sögulegu tækifæri sem við sem
köllum okkur Evrópubúa, nú höfum. Það sem er að gerast
er að skipting Evrópu eftir úreltri hugmyndafræöi bak við
múrveggi, gaddavír og drápsklyfjar af vopnum er nú að
riðlast, heimsveldið mikla sem Stalín kom á utan um
þriðjung jarðarbúa er að hrynja innanfrá,“ sagði Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra í gær eftir við-
ræðufund sem hann átti við Tibor Melega, viðskiptaráð-
herra Ungverjalands.
Jón Baldvin sagði við Tímann að
þróunin í A-Evrópuríkjunum,
einkanlega í Ungverjalandi væri
svo hröð þessa dagana að menn
ættu fullt í fangi með að nema
tíðindin.
í gærmorgun bárust þau tíðindi
að stofnað hefði verið formlega
lýðveldið Ungverjaland. Landinu
hefur verið sett ný stjórnarskrá þar
sem lögverndaður er réttur til fjöl-
flokkakerfis og innan mánaðar ber
þjóðinni allri að kjósa forseta sam-
kvæmt stjórnarskránni og nýtt þing
skal kosið innan næstu þriggja
mánaða.
„Ríkjandi kommúnistaflokkur
landsins, hann bara lagði sig niður
og er ekki lengur til en þeir sem
eftir sátu lýstu því yfir að þeir væru
kratar. í blöðunum hér er ég að
lesa að þeir hyggist sækja um
inngöngu í Alþjóðasamband jafn-
aðarmanna og veri þeir velkomnir.
Þetta er nú allnokkuð á nokkrum
dögum,“ sagði Jón Baldvin af
þessu tilefni.
Jón Baldvin er formaður ráð-
herranefndar EFTA og stýrir því
viðræðum þeim sem fram hafa
farið milli EFTA og EB. Hann
sagði að Ungverjar og einnig Pól-
verjar og Júgóslavar knúðu nú fast
á dyr EFTA og óskuðu eftir nánara
samstarfi og fríverslun við EFTA-
ríkin.
f viðræðum Jóns Baldvins
Hannibalssonar og dr. Tibors Me-
lega viðskiptaráðherra Ungverja-
lands fór sá síðarnefndi fram á að
samskiptum Ungverja og EFTA
verði fundinn formlegur vettvang-
ur þar sem hægt verði að ræða og
þróa hugmyndir um nánari sam-
skipti og fríverslun.
Jón Baldvin sagði að komið væri
á daginn að engin vandkvæði væru
á viðskiptum Ungverja við EFTA
ríkin. EFTAlöndin hefðu öll af-
numið tolla af landbúnaðarvörum
sem væru aðalútflutningsvarningur
Ungverja. Gagnvart EB gegndi
hins vegar öðru máli. Þar rækju
þeir sig á tröllslegan múrvegg -
sameiginlega landbúnaðarstefnu
Efnahagsbandalagsins, en í henni
fælist fráleitt frfverslunarstefna
heldur væri um að ræða verndar-
stefnu í formi tolla og innflutnings-
reglna. Einnig eyddi bandalagið
risafjárhæðum til að greiða niður
verð og styrkja landbúnaðarfram-
leiðslu sína.
Vegna landbúnaðarstefnu EB
hafa Ungverjar að sögn utanríkis-
ráðherra tapað markaði upp á
hundruð milljóna dala og hefði
viðskiptaráðherra þeirra í við-
ræðunum í fyrradag knúð á um
bætt viðskiptakjör og aukinn skiln-
ing á aðstöðu Ungverja í framhaldi
af viðræðum EFTA og EB
Jón Baldvin Hannibalsson
greindi ungverska ráðherranum frá
þróun mála í könnunarviðræðum
EFTA og EB og kvaðst myndu
koma óskum þeirra á framfæri í
ráðherranefnd EFTA og lýsti
áhuga sínum og eftirvæntingu
vegna þeirra miklu breytinga sem
nú eiga sér stað í efnahags- og
stjórnmálum Ungverja. -sá
„Sú leið sem við erum að fara
byggir á svonefndri tveggja stoða
lausn sem þýðir að við náum fram
sameiginlegu markaðssvæði, en
við erum að leita að leiðum til að
ná markmiðinu, sem samrýmast
áframhaldandi sjáifsákvörðunar-
rétti þjóðþinga og ríkisstjórna
EFTA-landanna án þess að beygja
okkur undir yfirþjóðlegt vald,“
sagði Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra er hann var
spurður um kosti og galla fyrir
íslendinga af samevrópsku efna-
hagssvæði.
Utanríkisráðherra hefur stýrt
viðræðum EFTA við Efnahags-
bandalag Evrópu um þessi mál og
svökölluðum könnunarviðræðum
lauk í Genf s.l. föstudag.
„Markmið þessara viðræðna
milli EFTA og EB var, eins og
tiltekið var í Oslóaryfirlýsingu for-
sætisráðherra EFTAríkjanna frá
því í mars 1989, að koma á sameig-
inlegu Evrópsku efnahagssvæði,
nánar tiltekið að koma á skipu-
lögðu samstarfi með EFTA og
Evrópubandalaginu með sameigin-
legum stofnunum til ákvarðana-
töku og stjómunar," sagði Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra í gær.
Um helgina lauk störfum fimmti
og síðasti starfshópurinn sem
skipaður var til að fjalla um ýmis
sérmál sem þarf að ganga frá áður
en gengið er til viðræðna við EB.
Hann fjallaði um hugsanlegar
breytingar á lögum og stofnunum
EFTA og EB sem gera þyrfti til að
stjórna framkvæmd hugsanlegs
endanlegs samnings milli EFTA og
EB.
„Tímaáætlun um þetta starf allt
gerði ráð fyrir því að þegar að fyrir
lægi hvort EFTA-ríkin gætu sam-
ræmt sjónarmið sín og komist að
sameiginlegum niðurstöðum í sér-
hverjum starfshópi, þá ætti hin
sameiginlega stjórnarnefnd EFTA
og EB að taka niðurstöðuskýrsl-
umar til skoðunar og meta hvort
hún geti komist að sameiginlegri
niðurstöðu þar sem hún mælti með
því hvemig málið héldi áfram.
Petta er síðan það sem gerðist s.l.
föstudag," sagði utanríkisráð-
herra.
- Komið hefur fram hjá bæði
EFTA og EB að koma þurfi á
sameiginlegum vettvangi þar sem
bæði samtökin gætu mæst og tekið
ákvarðanir sem vörðuðu sameigin-
legt efnahagssvæði Evrópu. Má
segja að til séu að verða tvenn eins
konar „bandaríki" í Evrópu?
„Ekki er það svo. Til verður eitt
sameiginlegt markaðssvæði að svo
miklu leyti er varðar viðskiptin. En
þessi leið sem hér er mótuð og við
köllum Osló-Brússel ferilinn, felur
það í sér að EFTA-ríkin leita eftir
sameiginlegu markaðssvæði án
þess þó að þau gangi í Evrópu-
bandalagið þannig að eftir sem
áður verði EFTA til og Evrópu-
bandalagið að sjálfsögðu líka.
Samtökin geri síðan sín í milli
viðamikinn milliríkjasamning sem
væntanlega mun fá lagagildi verði
hann samþykktur í þjóðþingum
EFTAríkjanna og á Evrópuþing-
inu. Jafnframt verði gerðar ráðstaf-
anir á sviði stofnana til að tryggja
eftirlit með framkvæmd samnings-
ins, samræmda túlkun á samningn-
um yfir allt svæðið, lausn deilumála
um framkvæmd samningsins og
sameiginlegan úrskurðaraðila til
þess að leysa ágreiningsmál sem
sjálfsagt verða einkum milli efna-
hagslegra lögaðila en síður milli
ríkja.“
- Munum við íslendingar t.d.
með þessu afsala okkur sjálfs-
ákvörðunarrétti í hendur einhverri
samevrópskri stofnun, verðum við
aðilar að þessu hugsanlega sam-
starfi; hvað vinnst og hvað tapast?
„Ég held að besta svarið við
þessu sé að líta á málið svona: Við
Islendingar erum háðari utanrík-
isviðskiptum heldur en nokkur
önnur þjóð í Evrópu, en hlutur
utanríkisverslunar í okkar þjóðar-
framleiðslu er fjórum sinnum hærri
en hann er að meðaltali hjá Evr-
ópubandalagsríkjum.
Yfir 75% af útflutningi okkar
fer, þegar hér er komið sögu á hið
sameiginlega Evrópska efnahags-
svæði. Það segir sig því sjálft að ef
við einangrumst frá þessari þróun
og náum af einhverjum ástæðum
ekki fríverslunarkjörum fyrir okk-
ar útflutning, þá er það tjón upp á
milljarða og brátt tugi milljarða
fyrir íslenskan sjávarútveg og fyrir
íslensku þjóðina og myndi skila sér
í minni hagvexti og lakari lífskjör-
um. Það eru því lífshagsmunir að
tryggja viðskipti okkar á þessu
sviði.
Það er því óskhyggja að segja að
við getum setið hjá og að við getum
leitað eitthvert annað. Við getum
ekki lokað augunum fyrir því að
þama er 75% af okkar útflutningi.
En emm við að ofurselja okkur
yfirþjóðlegu valdi? Svarið við því
er auðvitað flókið en sú leið sem
við emm hér með að marka á að
tryggja þessa miklu hagsmuni okk-
ar án þess að við þurfum að ganga
inn í Evrópubandalagið sem er
yfirþjóðleg stofnun og mundi þýða
það að við yrðum að afsala okkur
svo og svo miklum hluta af okkar
löggjafarvaldi og efnahagslegum
og pólitískum sjálfsákvörðunar-
rétti,“ sagði Jón Baldvin Hanni-
balsson. -sá