Tíminn - 24.12.1955, Blaðsíða 35

JÓLABLAÐ TÍMAKS 1955
35
Sjö hundruð
(Framh. aj bls. 16)
skyggnast um eftir ljósmóðurefni,
1 var engin að þeirra áliti, sem kom~
| ið gæti til mála aö yrði ljósmóðir,
j nema Margrét á Grund. Oddviti
i sveitarstjórnarinnar fór því heim
! að Grund. Áður en hann bar upp
! erindi sitt við Margréti, spurði
j hann Þórhall að því, hvort hann
j hefði nokkuð á móti því, að dóttir
J hans yrði ljósmóðir. Þórhallur
j svaraði, að hann hefði ekki of mik-
j inn vinnukraft og ætti því erfitt
j með að missa hana, en ef hún hefði
sjálf löngun til þess, myndi hann
ekki verða því mótfallinn, enda
myndi oddvitanum vera kunnugt
um, að ekki væri hægt að biðja sig
! um neitt, sem hann gerði ekki fyr-
! ir sveitina, ef sér væri það mögu-
| legt. Þégar til Margrétar kom, neit-
aði hún algjörlega að takast slík-
an vanda á hendur, en móðir henn-
ar hvatti hana eindregið til þess,
! og varð það til þess, að þegar odd-
! vitinn lagði á staö heimleiðis frá
: Grund, var það ákveðið, að Mar-
grét lærði ijósmóðurstörf.
1
l V'
Margrét er búin aö dvelja hátt
á fimmta mánuð í Reykjavik. Fyrst
j eftir að hún kom suöur fengu for-
| eldrar hennar bréf frá henni með
stuttu milibili, en smám saman fór
j að verða lengra á milli bréfanna
og loks hættu þau alveg að koma.
Móðir hennar fór að fá áhyggjur,
! því hún hafði heyrt svo margar
■ sögur af Reykjavíkurlífinu, og þótt
j hún væri sannfærð um það, að
j dóttir hennar væri góð og heiðvirð
j stúlka, sem ekki vildi vamm sitt
vita, gat hún lent á skakkri braut.
] Því oft hefur það komið fyrir, að
| þeir, sem komið hafa frá kyrrlátu
; sveitalífi til stórbæjanna, hafa ekki
j áttað sig á þvi fyrr en það hefur
i verið of seint, hvað bæjarglaumur-
I inn getur verið flár. En það voru
) engin göt á sálarglugga húsfreyj-
; unnar á Grund, þess vegna vissi
; enginn, að hún hefði áhyggjur af
i dóttur sinni.
Þegar bréfin hættu að koma frá
i Margréti, varð Þórhallur glaður.Af-
; skaplega glaður. Því hann var
i fljótur að reikna það út, að nú væri
í dóttir hans trúiofuð einhverjum
j glæsilegum stórhöfðingjasyni í
í höfuðstaðnum og hugsaði ekki um
i annað en að njóta sælu ástarinn-
; ar í návist hans, öllum þeim stund-
: um, sem hún hefði til offurs frá
! náminu. Því náttúrlega vildi hún
* ljúka náminu með heiðri og sóma,
í þótt hún vissi, að hún yrði aldrei
ljósmóðir heima i sveitinni. Þór-
II hallur skildi ósköp vel, að dóttir
* hans vildi ekki stytta þessar sælu-
! stundir við að eyða tíma í aö skrifa
i foreldrum sínum. Og ekki minnk-
I aði gleði Þórhalls, þegar hann
* komst að því, að fólk var farið að
tala um það í sveitinni, að Björn
! væri orðinn raunalegur á svipinn,
því náttúrlega stafaði raunasvipur
Björns af því, að Margrét var hætt
að láta hann heyra frá sér.
' Einn góðan veðurdag lagði Þór-
hallur svo af stað til Reykjavíkur.
Hann bjó sig mjög vel út með fatn-
; að, meðal annars hafði hann látið
i sauma á sig kjólföt, en ekki hafði
> hann getað fengið neinn pípuhatt
; i kauptúninu. Hann huggaði sig
; við það, að hann hlyti að geta
keypt hann í Reykjavík. Hann ætl-
aði ekki að láta dóttur sína þurfa
að fyrirverða sig fyrir það að faðir
hennar gæti ekki v.erið sómasam-
og þrettán
lega klæddur við hvaða tækifæri
sem væri.
Innstæða Þórhalls í sparisjóðn-
um hafði mninkað dálítið síðustu
mánuðina, því hann hafði sent
Margréti margar stórar peninga-
upphæðir eftir að hún kom til
Reykjavíkur. Auk þess hafði hann
oröið að lána frænda sínuin, stjórn-
arráðsfulltrúanum, 10 þúsund
krónur til þess að greiða með þeim
víxilinn, sem hann hafði skrifaö
upp á fyrir hann, en hann efaðist
ekki um það, að hann fengi þær
fljótlega greiddar með rentum. —
Rentur. Nei. Hann ætlaöi ekki að
láta frænda sinn greiða neinar
rentur. Annars var hann ekki van-
ur að lána peninga án þess að fá
rentur, og þær háar. En í þetta
sinn ætlaði hann ekki að vera með
neinn smásálarskap, því það gat
orðið honum til sæmdar. Þótt
sparisjóðsinnstæöa Þórhalls hefði
minnkað, stakk hann mörgum
stórum peningaseðlum í vasann
áður en hann lagði af stað til
Reykjavíkur. Hann hafði ákveðið
að vera veitull á meðan hann dveldi
í höfuðstaðnum, því að með því
gæti hann sýnt, að hann væri ekki
neinn fátæklingur, og mundi það
bæta aðstöðu hans til að komast í
virðulegar, vellaunaðar nefndir.
Þegar Þórhallur kom til Reykja-
víkur leigði hann um óákveðinn
tíma dýrasta herbergið sem hann
gat fengið á Borginni. Hann hátt-
aði snemma um kvöldið og svaf vel
um nóttina. En það er ekki víst,
að honum hefði orðið svefnsamt,
ef hann hefði vitað það um kvöld-
ið, sem hann fékk aö vita daginn
eftir. Þegar Þórhallur hitti dóttur
sína, sá hann með það sama, að
hún var ófrísk, og þegar hann gat
talað við hana í einrúmi, spurði
hann hana að því, hver væri vald-
ur að því, að hún væri barnshaf-
andi. Hún svaraði svo lágt, að hann
næstum ekki heyrði það: „Sjö
hundruð og þrettán!“ Svo sagði hún
honum grátandi frá því, að hún
vissi ekki einu sinni, hvað maður-
inn héti, sem væri faðir barnsins,
sem hún gengi með, en sjö hundruð
og þrettán var númerið á bílnum,
sem hann ók. Svo varð löng þögn
á báðar hliðar, mjög löng. Það var
Þórhallur, sem rauf þögnina. Hann
mælti: „Elsku barnið mitt. Ég ætla
að flýta -mér heim og segja henni
móður þinni, hvernig komið er fyr-
ir þér. Ég viðurkenni, að ég hef
ekki hæfileika til að veita þér þá
hjálp, sem þú þarfnast. Því sú
hjálp, sem þú færð, þarf að vera
þannig, að hún geri þig hamingju-
sama. Það er ekki útilokað, að hún
mamnia þín geti veitt þér slíka
hjálp, því þaö hefur víst átt sér
stað, að þegar menn hafa gefizt
upp í lífsbaráttunni, þá hafa kon-
urnar tekið til sinna ráða og unn-
ið glæsilegan sigur.“
VI.
Þegar Þórhallur kom heim, sat
fólkið á Grund að hádegisverði.
Þótt hann hefði ekki fengið annaö
að borða það sem af var dagsins
en eitt mjólkurglas og tvær litlar
brauðsneiðar snemma um morgun-
inn, kvaðst hann ekki vera matar-
þurfi. Hann kallaði konu sína taf-
arlaust á eintal og sagði henni í
fáum oröum frá því, hvernig kom-
ið væri fyrir Margréti. Þegar Þór-
hallur hafði lokið frásögn sinni,
sagöi Grundarkonan ekki eitt ein-
asta orð, en hún leit á bónda sinn
hvössum, einbeittum augum, jáfn-
framt brá fyrir sem snöggvast of-
urlitlu glettnislegu brosi á vörum
hennar. Þegar hún gekk út úr her-
berginu, sem þau höfðu setið í, var
göngulag hennar líkara göngulagi
hershöfðingja en sveitakonu. Eftir
stutta stund var húsfreyjan á
Grund búin að hafa fataskipti og
gekk úr hlaði. Hún stikaði stórum
og stefndi í Kot.
Það var komin nótt, þegar hús-
freyjan kom heim; allt heimilis-
fólkið var sofnaö nema húsbónd-
inn. Hann beið eftir heimkomu
konu sinnar með jafnmikilli ó-
þreyju og sakamaður bíður eftir
dómi. Hann tók á móti henni í
anddyrinu. Hún var fljót að fara
úr yfirhöfninni; svo bað hún hann
að koma meö sér í eldhúsiö. Þegar
þau voru komin inn í eldhúsiðýbað
hún hann aö setjast á einn eldhús-
stólinn. Þegar hann var seztur,
brosti hún hlýlega til hans og
sagði; „Á morgun ferð þú út í Kot.
Hann Björn þarf að skreppa til
Reykjavíkur. Þú verð.ur þar þang-
að til að hann kemur heim aftur,
og hirðir fyrir hann skepnurnar.“
Þórhallur hefði heldur kosið að
lána menn í Kot en að fara þang-
að sjálfur. En honum duldist ekki,
að þegar konur hafa ákveðið eitt-
hvað, þýðir lítið að mæla á móti.
Húsfreyja, sem tekiö hafði mál-
hvild, hélt nú áfram: „Við hættum
að búa í vor og látum hann Aðal-
stein taka við jörðinni og búinu.
Hann á tvær óléttar stúlkur, pilt-
urinn. Önnur þeirra er hún Þór-
dís, dóttir prestsins í Hvammi, hin
er hún Kristín, sem var kaupakona
hérna síðastiiðið sumar; henni ætl-
ar hann að giftast, sennilega sök-
um þess, að hún hefur meiri ytri
fegurð. Já, hún er lagleg, hún
Kristín, og dugleg, að minnsta kosti
við skítverk. Svo verður hún rík.
Það er því engin hætta á því, að
hún veröi ekki mikils metin hérna
í sveitinni. Ég er búin að koma
henni Þórdísi fyrir á góðu heimili,
þangað til hún er búin að eiga barn-
ið. Því heima getur hún ekki verið
vegna þess, að presturinn lítur öðr-
um augum en fólk yfirleitt gerir nú
á tímum á þessar lausaleiksbarn-
eignir, sem nú eru að verða svo al-
gengar á landi voru. Alltof algengar
því miður. Þegar hún svo er orðin
frísk eftir barnsburðinn, fer hún
sem ráðskona til hans Sæmundar
stúdents í Hlíð. Hann hefur ekki
aðra en hana móður sína til að sjá
um heimilið, og hún er að verða
mesti aumingi kerlingarsauðurinn.
Náttúrlega endar það með því að
þau gifta sig, hann Sæmundur og
hún Þórdís. Það er að vísu töluverð-
ur aldursmunur á þeim. Hann er
rúmum tuttugu árum eldri. Þrátt
fyrir aldursmuninn held ég að þau
geti orðið hamingjusöm, því að hún
eldist dálítið við þetta óhapp, sem
komið hefir fyrir hana, en hann
mun yngjast við aö eignast unga
konu. Auk þess er hann Sæmund-
ur dálítið öðru vísi en fjöldinn, en
hún mun skilja hann. Hún hefir
hæfileika til þess hún Þórdís. Eig-
um við svo ekki, Þórhallur minn,
að reyna að skilja hvort annað bet-
ur en við höfum gert hingað til, og
eigum við ekki að reyna að vera
góðir foreldrar og tengdaforeldrar,
og rétta þeim hjálparhönd, sem
villzt hafa á lífsbrautinni, ef við
erum þess megnug“. Svo geröi
Grundarkonan það sem hún hafði
ekki gert í mörg ár. Hún gekk til
bónda síns og gaf honum vei útilát-
inn koss.
VII.
Það er síðari hluta dags. Margrét
situr alein í herberginu sínu í húsi
frænda síns, stjórnarráðsfulltrú-
ans.
Námsbækur hennar iiggja fyrir
framarí hana, sumar opnaf, sumar
lokaðar. Hún blaðar í þeim við og
við, um lestur er ekki að tala í dag.
Hún er að hugsa um allt annað en
bókleg fræði.
Um hvað er hún að hugsa; eigin-
lega veit hún það ekki. Þó veit hún,
að hún hefur ásett sér að vera skyn-
söm, svo skynsöm að hún geti tek-
ið skynsamlega ákvörðun framtíð-
inni viðvíkjandi. En hún er svo reið
við sjálfa sig, að hún getur engu
tauti korniö í hugsanir sínar.
Hún tekur ekki eftir því að það
er bankað’ á herbergishurðina, en
allt í einu tekur hún eftir því, að
Björn stendur rétt innanvið her-
bergisdyrnar, sem eru lokaðar, og
horfir á hana. Hún veit ekki hve
lengi hann hefur staðið þarna, en
hún sér strax að úr augum hans
skín ást og umhyggja. Hún ætlar
að segja eitthvað, en áður en hún
fær það' sagt, gengur hann til henn-
ar, tekur um höndina á henni og
segir: „Ég er búinn að kaupa leyf-
isbréf, svo við getum gift okkur
hvenær sem er, ef þú vilt eiga mig“.
„Getur þú virkilega fyrirgefið mér“,
stynur hún upp. Hann svarar um
leið og hann leggur hendurnar um
hálsinn á henni: „Ég held að það
sé ekkert jafn dásamlegt og að fyr-
irgefa þeim, sem maður elskar.“
Hún hallar sé að honum og sagði:
„Það er enn dásamlegra að hafa
mikið að þakka þeim, sem maður
elskar.“
Þau sátu saman í herberginu
hennar langt fram á kvöld. Öll orð
voru óþörf, augnaráð og atlot töl-
uðu skírar. Áður en hann kvaddi
hana og bauð henni góða nótt, sagði
hann henni frá heimsókn móður
hennar. Þá fyrst skildi hún til hlít-
ar, hvað góða móður hún átti, og
honum datt í hug, að því miður
væru góðar mæður ekki ævinlega
eins mikilsmetnar og vert væri.
Þessi karl er nú nokkað góður með
sig, en mann gœti granað pað veeri
gat á buxunum hans, cða eitthvað
þviumlíkt, fyrst hann helclur d
pessu sþjaldi, svo hann sést ekki
nema niður að mitti. Hins vemir
O
skulum við ekki láta hann snúa d
okkur og skulum reyna að finna
út ur linunum á spjaldinu hvernig
hann er kheddur.