Tíminn - 20.06.1959, Blaðsíða 6

6
T jí M I N N, laugarrtaginn ?0. júní "1959,
Útgefandl j F R AMSÓ KN ARFLOKKU RINH
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur i Eddnhúsinu viO Lindargðtn
Símar: 18 300, 18 301, 18302, 18S03, 18 804.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenm)
Auglýsingasími 19 523. - AfgreiBslan 12328
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kL 18: 18948
Hver vill „kyssa böðul sinn“?
AF hálfu fulltrúa þrí-
flokkanna, er því haldið
fram, að kjördæmabyltingin,
sem þeir eru að framkvæma,
sé eitthvert sérstakt „réttlæt
ismáL“ Kjósendur séu þvi að
útiloka réttlæti, ef þeir felli
kj ördæmabyltinguna.
Réttlætið, sem þríflokkarn
ir eiga við, í þessu tilfelli, er
fjöigun þingmanna í þéttbýl
inu. En þetta er líka það at-
riði kjördæmabreytingarinn
ar, sem allir voru sammála
um. Framsóknarflokkurinn
lagði til í tillögum sínum ná-
kvæmlega sömu þingmanna-
fjöigun í þéttbýlinu og gert
er ráð fyrir í hinni fyrirhug
uðu kjördæmabreytingu þrí-
flokkanna. Um þetta atriði
var og er hægt að hafa al-
gera þjóðareiningu. Vegna
þess þurfti ekki að efna til
tveggja hatramra þingkosn-
inga. þegar verst gegnir fyr-
ir þjóðina vegna efnahags-
málanna og deilunnar við
Breta. Þetta atriði myndi
líka ganga fram, þótt kjör
dæmabyltingin væri stöðvuð
að öðru leyti.
MEÐ því að benda á þetta
atriði, sem allir eru sammála
um og engin átök þarf að
kosta, eru þríflokkarnir að
draga athygli frá þeim þátt
um kjördæmábyltingarinn-
ar, sem meginmáli skipta, af
námi kjördæmanna og aukn
ingu hlutfallskosninganna.
Er það réttlætismál að af-
nema núv. kjördæmi, slíta
þannig fornhelg tengsli við
sögu Iandsins, veikja með
þvi landsbyggðina, draga úr
eðliiégum áhrifum manna
þar og stuðla að auknu ójafn
vægi í byggð landsins? Hef-
ur fólkið úti á landi kannske
óskað eftir því „réttlæti“, að
héruðum þess sé þannig
steypt saman, eins og nú er
fyrirhugað ?
Vissulega verður þessum
spurningum ekki svarað öðru
visi en neitandi, ef menn
vilja segja bað, sem rétt er.
Er það kannske réttlætis-
mál að auka hlutfallskosn-
ingar, sem í mörgum tilfell-
um geta tryggt litlum minni
hluta meirihluta og reynsla
er fyrir að stuðla án undan-
tekninga að auknu flokks-
valdi og meiri sundrungu?
Er það réttlæti að gera flokks
valdið meira en það þegar
er? Er það réttlæti að gera
þjóðina en sundurlyndari
með því að skipta henni í
fleiri flokka?
Sannarlega verður þess-
um spurningum ekki svarað
öðru vísi en neitandi.
NEI, sannarlega er ekki
stefnt að réttlæti með af-
námi núv. kjördæma og stór
auknum hlutfallskosningum
úti um land. Þar er fyrst og
fremst stefnt að auknu flokks
valdi, án alls tillits til hags-
muna heildarinnar og réttar
einstaklingsins.
Viðbrögð manna við kjör-
dæmabyltingunni hljóta og
verða að markast af þessu.
Viðbrögð manna munu fara
eftir því, hvað beygðir þeir
eru þegar orðnir af flokks-
valdinu. Þess vegna eiga hér
vel við niðurlagsorðin á hinni
snjöllu grein Helga Haralds
sonar, er nýlega birtist hér
í blaðinu. Þau voru á þessa
leið:
„Ekki efa ég það, að Sjálf-
stæðismenn hafa nógan vind
í seglin til þess aö komast
út í kjördæmin til þess að
biðja menn að styrkja sig til
þess að leggja niður það
kjördæmi, sem kýs þá. En
þá er íslendingseölið breytt
frá fyrri tíð, ef einhverjir fá
ekki bæði að sigla og róa
heim aftur, Svo kvað Örn
Arnarson:
„Suðræn hræsni, austræn
auðmýkt
ótal greinar hafa sýkt,
þó er skapið, innsta eðlið,
Óðni, Þór og Freyju vígt.
Ennþá myndi fáa fýsa
að faðma og kyssa böðul sinn,
eftir högg á hægri vanga
hver vill bjóða vinstri kinn?“
Kosningarnar í vor skera
úr um það, hvort skáldið hef
ir þekkt íslendingseðlið rétt.‘
Sjálfstæðismenn og skattarnir
MEÐAN vinstri stjórnin
sat að völdum, talaði Sjálf-
stæðisflokkurinn um fátt
annað meira en hinnar óhæfi
legu skatta- og tollabyrðar,
er hún legði á þjóðina.
Nú eru Sjálfstæðismenn
búnir að stjórna í sex mán-
uði og hafa því haft sæmi-
legt ráðrúm til að losa þjóð-
ina við eitthvað af þessum
miklu álögum, sem þeir
höfðu talað svo fjálglega um.
Hafa þeir líka kannske
ekki gert það?
Það sem þeir hafa gert, er
þetta: Þeir hafa framlengt
allar skatta- og tollabyrðar,
sem fyrir voru. Þeir hafa
hækkað ýmsa tolla (t.d. á
bilum) og álagningu (t.d. á
tóbaki og áfengi) til viðbót-
ar. Þeir hafa hækkað ýmis
gjöld, eins og t.d. fasteigna-
gjöldin í Reykjavík, en þau
hafa verið stórhækkuð. Þeir
hafa síðast en ekki sízt, stór-
hækkað útsvörin í Reykjavík.
Þó eru þeir ekki enn farnir
að innheimta þær álögur,
sem leggja verður á vegna
hinna stórauknu niður-
greiðslna. Það gera þeir ekki
fyrr en eftir kosningar.
Ætla svo þeir, sem áður
hafa fylgt Sjálfstæðisflokkn-
um, að halda áfram að trúa
því, að hann sé flokka líkleg
astur til að lækka álögúrn-
ar?
Verður Heinrich Liibke næsti for-
seti vestur-þýzka íýðveldisins ?
Heinrich Lubke, vestur-
þýzki landbúnaðarmálaráð-
herrann, var á mánudaginn
útnefndur af Kristil. demó-
krataflokknum til að vera
forsetaefni flokksins við for-
setakosningarnar, sem fram
eiga að fara 1. júlí, en Theo-
dor Heuss lætur nú af því
embætti. Áður hafði Aden-
auer kanzlari verið búinn að
tilkynna framboð sitt fyrir
flokkinn, en dregið það til
baka og valdið með því mikl-
um styr í stjórnmálum Vest-
ur-Þýzkalands.
Áður en Kristilegi demókrata-
' flokkurinn útnefndi Lúbke hafði
verið þóf í fjórar klukkustundir.
Hafði bæði verið stungið upp á
þingforsetanum Eugen Gersten.
mier og Heinrich Krone, formanni
þingflokksins, en báðir flýttu sér
að segja nei. Þeir hafa síður en svo
löngun til að hætta stjórnmálabar.
áttunni né gefa upp á bátinn fram
tíðarvonir sínar um kanzlaraemb.
ættið, sem án efa heldur áfram
innan flokksins.
Óflekkað mannorð frá
Hitlerstímanum
1 Heinrich Lúbke er lítt kunnur
maður fram til þessa utan síns
heimalands. Hann er talinn hinn
hæfasti maður að flestu leyti.
Hann var í fyrstu verkfræðingur,
þar til hann fór að leggja fyrir
sig hagfræði landbúnaðarins. Það
var hann, sem sameinaði þýzka
smábændur og miðlungsbændur í
„Deutsche Bauernschaft“ árið
1926, er þeir kröfðust skiptingar
stórjarðeignanna, og varð hann
fyrsti framkvæmdastjóri þeirra
samtaka. Eftir valdatöku nazist-
anna í Þýzkalandi boluðu þeir
honum frá opinberum störfum, og
höfðu hann í fangelsi í 20 mánuði.
Hefur Lúbke það fram yfir marga,
að hafa óflekkað mannorð frá
þeim tímum.
Eftir styrjöldiaa var Lúbke
Barátían ?etur ortúð hör(S í forsetakjörinu,
en þa<S fer fram 1. júlí næsikomandi
Lubke flytur ræðu. Adenauer situr
| á bakvið og hlustar á.
birgðamálaráðherra Ruhrs-svæðis,
ins, og er talinn hafa unnið þar
mikil afrek, er alþýða manna leið
skort og atvinnulífið var í kalda
koli. Síðan 1953 hefur hann verið
landbúnaðarráðherra Bonn.st.jórn
arinnar. Honum var vel kunnugt
úrelt skipulag þýzka landbúnaðar.
ins og hefur haft á prjónunum
stórfelldar framfaraáætlanir fyrir
þýzka bændur, sem hafa verið
mjög umdeildar. Hins vegar hefur
hann notið mestu virðingar fyrir
hugrekki sitt og heiðarleik. Ilann
hefur aldrei verið sérlega náinn
Leikfélag Reykjavíkur sýnir Tann-
hvassa tengdamömmu víða um land
Leikfélag Reykjavíkur er
nú að hefja leikför út um
land og mun á næstunni
sýna hinn vinsæla gamanleik
\ Tannhvassa tengdamömmu
í víðs vegar um Norður- og
Austurland. Ferðin hefst þó
1 í Vestmannaeyjum og verða
tvær sýningar á leiknum
þar, í kvöld og á morgun.
Tannhvöss tengdamamma var
sýnd í Reykjavík fyrir skemmstu
við miklar vinsældir eins og menn
minnast'. En,n fremur hefur Leik-
félagið sýnt lelkinn á Vestfjörð-
um og Suðumesjum, og eru sýn-
ingar þess nú orðnar 100 talsins.
Er nú ætlunin að sýna leikinn á
flestum þeim stöðum sem Leikfé-
lagið hefur ekki heimsótt áður, að
Akureyri undanskilinni, en Leik-
félag Akureyrar ihefur áður sýnt
Tengdamömmu þar með Emilíu
Jónasdóttur sem gest í aðalhlut-
verki.
Norður og austur
Eftir helgina heldur leikflokk-
■urinn norður um land, og verður
fyrst'a sýning væntanlega á Blöndu
ósi, en þaðan haldið áfram norður
og austur og víða leikið. Á heirn-
leiðinni verður væntanlega komið
til þeirra staða á Vestfjörðum,
sem Leikfélagið hefur ekki heim-
sótt' áður með þennan leik.
Hlutverkaskipun verður hin
sania og er lelkritið var sýnt í
Reykjavík nema Jón Sigurbjörns-
son kemur í stað Steindórs Hjör-
leifssonar. Aðrir leikendur eru
Emilía Jónasdót'tir, Brynjólfur
Jóhannesson, Áróra Halldórsdótt-
ir, Nína Sveinsdóttir, Þóra. Frið-
riksdóttir, Sigríður Hagalin, Guð-
mundur Pálsson og Árni Tryggva-
son.
Adenauer, og í skoðunum sínum
um efnahagsmáiin stendur -hann
nær Erhard.
Géöur samningamaSur
Lúbke var einn af stofnendum
Kristilega demókrataflokksins. —
Hann hefur unnið sér gott orð í
flokknum fyrir það að vera sér.
lega laginn samningamaður. Það
mun ekki sízt hafa ráðið því, að
hann var valinn forsetaefni flokks-
: ins, þvi að næsti forseti Vestur.
Þýzkaland-s getur þurft á mikilli
samningalagni að halda.
Lúbke er 64 ára gamall, fremur
lágur vexti en þéttvaxinn, hvít.
hærður og virðúlegur. Hann er
kvæntur, en barnlaus.
Þýzki flokkurinn mótfallinn
Með útnefningu Lúbke hefur
komið upp ágreiningur milli Aden.
auers og Þýzka flokksins, sem
'Stendur að samsteypunni með
kristilegum demókrötum. Þýzki
flokkurinn tekur afstöðu á móti
framboði Lúbkes, og hefur flokk-
urinn lýst þvi yfir, að kjósendur
hans muni ekki kjósa Lúbke. Tals
menn hans segjast hafa kunngert
Adenauer þetta fyrirfram, og hafi
hann þá fullvissað Þýzka flokkinn
um, að Lúbke myndi ekki koma
til greina.
Vinsældir Schmids
Andstæðingar Lúbkes við kosn.
ingarnar eru Carlo Schmid pró.
fessor, varaforseti í!: vestur-þýzka
sambandsþingsins, sem er fyrir
jafnaðarmenn, og Max Becker fyr.
ir frjálsa demókrata. Sem persónu.
leiki og vinsæll maður meðal al-
mennings, ber prófessor Schmid
langt af andstæðingum sínum. Á
kjörmannasamkundunni, sem kýs
forsetann, eru 1038 fulltrúar, og
eru kristilegir demókratar þar í
meirihluta, en þegar teknar eru
með í reikninginn vinsældir Sch_
mids prófessors ■— sem eru miklar
einnig meðal kristilegra demó.
krata; svo og afstaða Þýzka flokks
in.3 gegn Lúhke, er augljóst, að
kosningarnar geta orðið mjög
spennandi og úrslitin tvísýn.
Ýmislegt þykir þó benda til, að
það sé aðeins af hragðvísi, sem
Þýzki flokkurinn rís nú upp á
afturfæturna gegn Adenauer. Er
talið, að þeir séu að reyna að
tryggja sér bætta aðstöðu við
næstu þingkosningar, og ætli að
fá fleiri fulltrúa i næstu s'tjórn
Adenauers.
Framsóknarflokkwinn og launamálin
Réttlátur launagrundvöllur
ÞaS er réttur og skylda
verkalýðssamtakanua að ná
eins hagstæðiun kjarasamn-
ingum og unnt er fyrir vinnu-
stéttirnar. Stjórnarvöldum
þjóðarinnar ber áð sjá til
þess, að atvinnuvegirnir séu
reknir ineð það fyrst og
fremst í huga, að þeir skapi
verkafólkinu sem allra bezt
lífskjör, en gróðasjónarmið
fárra manna séu látin víkja
fyrir þeim liöfuðtilgangi.
Sjálfra sín vegna og þjóð-
arheildarinnar verða verka-
lýðssamtökin þó alltaf áð hafa
það liugfast, að aflafé þjóðar-
innar allrar er það, sem til
skipta getur komið á hverj-
um tíma. Ef meira er skipt
meðal þegnanna, — ef lifað
er um efni fram, — og þjóðin
safnar skuldum umfram það,
sem þarf til þess að standa
undir stofnkostnaði nýrra
framleiðslutækja, er voði fyr-
ir dyrum.
Þess vcgna er það nú eitt
stærsta mál verkalýðssamtak-
anna að koma á fót sinni eig-
in stofnun til þess að fylgjast
með þjóðarbúskapmun í lieild,
stofnun, sem verði þess megn-
ug að leggja gnindvöll að bar-
áttú launastéttanna fyrir bætt
um lífskjörimi méð réttmæt-
um kröfum þeirra á hendur
atvinnuvegum þjóðarinnar.
Franisókuarflokkurinn vill
fyrir sitt leyti stuðla að því,
að slík stofnun komist á fót,
og að ríkisvaídið veiti til þess
þá fjárhagslegu aðstoð, er
nauðsynleg verðiur talin.