Tíminn - 30.05.1962, Blaðsíða 8

Egiisbiíd
C • ál * * a >» Íb (i i
bmromutonleikar
- nýtt féSags
Neskaupstaö
Fjórtándu tónleikar hljómsveitar
innar voru haldnir í Háskólabíói
17. maí s.l. undir stjórn Olav Kiel-
land. Efnisskráin var samsett af
norrænni tónlist eingöngu, og bar
tónleikana upp á 17. maí, þjóðhá-
tíðardag Norðmanna, svo að úr
iþessu varð sannkallaður hátíðis-
dagur. Tónleikarnir hófust á Past-
oral-svítu op. 19 eftir sænska höf-
undinn Lars-Erik Larsson. Þetta er
verk í klassísk-rómantískum anda,
létt og aðgengilegt, og því fyrir-
hafnarlítið fyrir hlustandann að
njóta þess til fullnustu.
Leikur hljómsveitarinnar var
þarna hreint afbragð, felldur og á-
ferðarfallegur, og óvenjulega glögg
ur og eðlilegur skilsmunur í styrk
leikahlutföllum, svo að heildarsvip
urinn varð óvenjulega jafn.
Þá var næsta verk nokkuð ó-
venjulegt að heyra á Sinfóníutón-
leikum, eða „Bergljót", ljóð eftir
Björnstjerne Bjömson og fylgir
því músík eftir Edv. Grieg. Guð
björg Þorbjarnardóttir flutti ljóðið
í snilldarþýðingu Matthíasar Joch-
umssonar, og gerði það afburðavel,
var flutningur hennar þróttmikill,
lifandi og náði og hún mjög sann-
færandi tökum á innihaldi þessa
hádramatíska kvæðis. Tónafylgd sú
er Grieg hefur lagt þessu verki til,
er heldur léttvæg, og gerir kann-
ske lítið annað en að undirstrika
sum atriði ljóðsins gagnvart hlust-
anda.
Kjarnmesta verkið var sinfónía
stjórnandans, Olav Kielland. Verk-
ið var flutt hér í fyrsta sinn, enda
svo til nýsamið (1961). Er þetta
kröftugt og skemmtilegt verk, sem
gefur hlustanda nóg um að hugsa,
þótt það sé mjög aðgengilegt við
fyrstu heyrn. Verkið blátt áfram
iðar af lífi, þar skiptast á stemm-
ingar af ýmsu tagi, sem koma fram
í gullfallegum stefjum. Höfundur
notfærir sér Öll hljóðfæri hljom-
sveitarinnar til hins ýtrasta og hlíf
ir þar engum, og liggja málmbi'íst
urshljóðfærin þar ekki á liði sínu.
Túlkun höfundar og stjórnanda á
þessu verki var frábær, það er því
líkast sem Kielland hafi töfrurn
gæddan tónsprota, honum virðist
takast að gera það ótrúlegasta
mögulegt, og ná fram svo marg-
breytilegum blæbrigðum, að undr-
un sætir, sterkur vilji, föst skap-
gerð og miklir hæfileikar orka
sjálfsagt miklu hér um.
Kielland hefur átt sinn mikla
þátt í að móta hljómsveitina á
hennar fyrstu starfsárum, og er
sem hann lyfti henni hærra í hvert
sinn, sem hann stendur á konsert-
pallinum og á hann óskiptar þakk-
ir hlustenda fyrir sína aðild að svo
mörgum ánægjulegum sinfóníutón-
leikum. U. A.
Söngur Geysis
Karlakórinn Geysir frá Akur
eyri hefir verið í söngför hér
syðra að undanförnu og haldið
tónleika víðs vegar og að síð-
ustu í Austurbæjarbíói þ. 22. maí
s.l.. Kórinn hefir nú starfað á Ak-
ureyri um 4 áratugi, svo hann
stendur nú orðið á gömlum merg,
í þeim skilningi þótt eðlileg end-
urnýjun söngkrafta hafi farið
fram innan kórsins svo sem vera
ber. Söngstjóri undanfarna ára-
tugi hefir verið Ingimundur Arna-
son, en er nú Árni Ingimundarson
tekinn við.
Söngskrá þeirra félaga er ekki
hlustanda, sem skyldi, og einstaka
þeirra eiga varla erindi í
konsertsal. — Söngur kórsins er
yfirleitt góður og þróttmikill —
tenorarnir ágætir og hljóma vel,
væri óskandi að svo ágætur kór
glímdi við virðulegri verkefni, og
væri þá varla að spyrja um árang-
urinn. Einsöngvarinn Jóhann Kon-
ráðsson stóð sig prýðilega svo og
einfaldur kvartett, sunginn af fé-
lögum úr kórnum.
Undirleik annaðist Guðrún Krist
insdóttir, og er hún ekki einungis
dugandi einleikari, heldur búin
öllum þeim kostum, sem góðan
frábrugðin því sem tíðkazt hefur undirleikara me.ga prýða. Kór, söng
síðustu tvo áratugina, mörg ágæt i stjóra og undirleikara var fagnað j
lög — en því miður orðin svo út- j mjög ákaft, og hlutu að lokum mik j
þvæld að þau ná naumast eyrum1 ið lófatak. U. A.
Lúðrasveit drengja
Lúðrasveit drengja frá Akur-
eyri hélt tónleika í Tjarnarbæ
þann 14. maí s. 1 undir stjórn
Jakobs Tryggvasonar. Þessi hóp-
ur ungra pilta hefur verið á ferða
lagi um Suðurland, og látið menn
heyra árangur af 4 ára starfi
flokksins. Þessi viðleitni barna-
skólanna til að stuðla að kennslu
á blásturshljóðfæri er sannarlega
til fyrirmyndar, og þær drengja-
lúðrasveitir, sem starfa bæði hér
í Reykjavík og á Akureyri hafa
áreiðanlega oft skemmt þeim
eldri og þá ekki sízt ungu kyn-
slóðinni með sínum blæstri. Má
því gera rág fyrir að innan þess-
ara drengjahópa leynist verðandi
sinfóníumeðlimir, því að þarna
er grundvöllurinn og undirstaða
að blásturshljóðfærakennslu.
Akureyrarsveitin er þegar búin
að ná furðu góðum árangri, dreng
irnir eru röskir og öruggir og
blása af þvílíkri músíkgleði, að
það eitt gerir kannske meira en
efni standa til. Annars er þessi
vísir sannarlega þess virði að
honum sé gaumur gefinn og ótví-
rætt að þarna er undirstaðan fyr-
ir komandi sinfóníuhljómsveitir
landsins. — U. A.
Samsöngur norska kórsins
Norskur karlakór hefir heimsótt
ísland og hélt tónleika úti um land
í s.l. viku en efndi að lokum til
samsöngs í Gamla Bíói þ. 22. maí
s.l. Þeir söngfélagar nefna sig
„Den norske Studentersangforen-
ing“ og eru að því leyti ósvikinn
stúdentakór.
Raddirnar eru nokkuð svipaðar
þótt 1. og 2 bassi hafi þar allt nokk
uð fram yfir tenórana að styrk
leika. Söngur þeirra er hressandi og
fjörlegur og stundum allrútíner-
aður. Verkefnin voiu að mestu
leyti norræn og gætti þar talsvert
norskra þjóðlaga, sem eðlilegt er,
þar eð slíkur urmull er til af þeim.
Eru þau allbreytileg eftir því frá
hvaða byggðarlagi þau koma, og^
skemmtilegt að heyra svo margar.
mállýzkur í einu. Tókst þeim fé-:
lögum vel að túlka þau mismun-
andi blæbrigði og hraðabreyting-j
(Framh. á 15. síðu) 1
Fyrra laugardagskvöld var
vígt nýtt télagsheimili í Neskaup
stað. nefnist það Egilsbúð eftir
Agli rauða landsnámsmanni, sem
þarna settist að endur fyrir löngu.
Til vígsluhátíðarinnar var boð
ið öllum bæjarbúum, og var þar
samankomið mikið fjölmenni, eða
um 800 manns. Stefán Þorleifs-
son stjórnaði samkomunni og
flutti vígsluræðu, og lýsti hann
gangi byggingaframkvæmda.
Næst fluttu ávörp Bjarni Þórð
arson bæjarstjóri og Þórunn
Jakobsdóttir. Karlakór Norðfjarð
ar söng undir stjórn Haralds Guð
mundssonar prentara, en Kristján
Gissurarson annaðist undirleik.
Einnig lék Lúðrasveit Neskaup-
staðar.
Framkvæmdastjóri félagsheimil
isins Valur Sigurðsson flutti ræðu
vig vígsluathöfnina, og lýsti hann
byggingu heimilisins. Húsið hefur
verið í smíðum í liðlega 6 ár, og
er nú lokið smíði anddyris, stiga
húss, samkomusalar og samliggj-
andi veitingasalar. Einnig er ætl-
unin, að í húsinu verði rúm fyr-
ir skrifstofur, fundarsal og hús-
næði fyrir tómstunda- og félags-
starfsemi, en vinnu við það er
ekki að fullu lokið. Heildar
kostnaður við bygginguna er orð
inn röskar fimm milljónir, og af
því hefur bæjarsjóður lagt fram
mestan hluta, þá félagsheimila-
sjóður og eigendafélögin, en eig-
endur Egilsbúðar eru bæjarsjóð
ur Neskaupstaðar, Iðnaðarmanna
félag Neskaupstaðar, Kvenfélagið
Nanna, Kvennadeild Slysavarnar
félagsins og Fjáreigendafélag
Neskaupstaðar.
Húsig er talið hið fallegasta.
Samkomusalurinn rúmar 200
manns í sæti, og í því er 80 fer-
metra leiksvið. Búningsherbergin
sem ekki eru enn fullgerð, verða
þannig útbúin, að nota megi þau,
sem gistiherbergi yfir sumartím
ann, ef nauðsyn krefur
Að ræðu Vals lokinni fluttu
ýmsir kveðjur til heimilisins og
færðu því góðar gjafir, Dráttar
brautin h.f. Samvinnufélag útgerð
armanna og Síldarvinnslan h.f.
gáfu konsertflygil af fullkomn-
ustu gerð. Sparisjóður Norðfjarð
ar afhenti félagsheimilinu 100
þúsund kr. ávísun, og Kaupfélag
ið Fram gaf 25 þúsund krónur.
Einnig gaf ónefndur maður mál-
verk. Fjöldi heillaskeyta barst
við þetta tækifæri, m. a. frá
menntamálaráðherra og Eysteini
Jónssyni, en gestir voru fáir
við vígsluathöfnina utan íbúa Nes
kaupstaðar vegna samgönguörðug
leika.
Á mánudagskvöldið bauð félags
heimilið öllum börnum staðarins
til skemmtunar, og var þar glatt
á hjalla.
Á sunnudagskvöldið hafði leik
félag Neskaupstaðar frumsýningu
á Gullna hliðinu eftir Davíð Stef-
ánsson. Leikstjóri er Gunnar Ró
bertsson Hansen, en með aðal-
hlutverk fara; Guðný Þórðardótt
(Framh. á 15. síðu)
Konráð Vilhjálmsson gefur
heimasýslu Þingeyingaskrána
HÚSAVÍK, 15. maí. — Sýslufund-
ur Suður-Þingeyjarsýslu var hald
inn á Húsavík dagana 24. til 27.
apríl s.l.
Þessar voru ákveðnar
fjárveitingar sýslusjóðs:
Til menningarmála íci.' í3B!ÓÖÖ,00'
Til heilbr.mála — 156.000,00
Tii búnaðarmála — 77.000,00
Til vega — 330.000,00
Sýslunefndin samþykkti hlut-
deild í stækkun sjúkrahússins á
Húsavík og ákvað að hefja undir-
búning að töku héraðskvikmyndar.
Fundurinn barst gjafabréf frá
Konráði Vilhjálmssyni fræðimanni
'á' Húsavík og konu hans, Þórhöllu
Jónsdóttur. Þau gáfu sýslunni Þing
'éýingaskrá, mikið ritverk, sem
Konráð hefur unnið að í síðustu
15 ár. Þar eru taldir allir þeir,
sem búsettir voru í Suður-Þing-
eyjarsýslu árið 1800 og þeir, sem
þar fæddust á 19. öld, eða fluttu
þá inn í sýsluna. Getið er foreldra
hinna innfluttu, helztu dvalarstaði
aðfluttra og innfæddra og fleira
fram tekið.
Sýslunefndin færði gefendunum
fyllstu þakkir fyrir þennan ein-
stæða dýrgrip, sem þeir gáfu sýsl
unni. Nefndin óskaði eftir leyfi
Konrá'ós, ,til að láta gera af hon-
um mynd, sem geymd verði í
myndasafninu á Laugum.
— Þormóður.
Páll H. Jónsson frá Laugum:
Hin nýja kvern
í Snorra-Eddu er þessi frásögn:
„Fróði hét konungur, er réð fyrir
Danmörku. Hann sótti heimboð tii
Svíþjóðar til þess konungs, er Fjöln
ir er nefndur. Þá keypti hann amb
átti tvær, er hétu Fenja og Menja.
Þær voru miklar og sterkar. í þann
tima fannst í Danmörku kvern-
steinar tveir svo miklir, að engi
var svo sterkur að gæti dregið.
En sú náttúra fylgdi kvernunum,
að það mólst í kverninni, sem sá
mælti fyrir er mól. Sú kvem hét
Grótti. Hengikjöftur er sá nefndur,
er Fróða konungi gaf kvernina.
Fróði konungur lét l'eiða ambátt-
irnaj- til kvernarinnar og bað þær
mala gull, og svo gerðu þær, mólu
fyrst gull og frið og sælu Fróða. Þá
gaf hann þeim eigi lengri hvíld eða
svefn en gaukurinn þagði eða hljóð
mátti kveða”,
f meir en sjö hundruð ár hefur
sagan um Grótta varðveitzt til
handa þeirri þjóð, sem Snorri
kenndi íslenzka tungu forðum.
Kvernin Grótti var um margar
myrkar aldir draumkvern og ósk-
kvern févana þjóðar, sem trúði og
vonaði til þess tíma, er hin góða
kvern gerði að fullsælu með gulli
sínu.
En sagan um Grótta hefur reynz.t
vera meira en draumur og von.
Hún hefur reynzt spásögn og spá-
dómur hennar að nokkru rætzt
Nú er svo komið, að kvernin Grótti
malar guli handa niðjum þess fólks
sem sagan var draumur og von
Hinir miklu kvernsteinar hafa tek-
ið á sig gervi margs konar véla.
Stórvirkra veiðiskipa, sem moka
upp síld og fiski við strendur lands
ins, jötunefldra aflvéla, sem breyta
mýrum og móum í bleikan akur og
gróin tún, jarðbora, sem grafa
gullsígildi úr undirdjúpunum,
orkustöðva, sem „draga frjómögn
iofts að bl'ómi og björk” og „ljósið
tendra í húmsins eyðimörk” með
því að nota „máttinn rétt í hraps-
ins hæðum”. Kvernin Grótti malar
töðuna af túni bóndans og hleður
heyi í hlöður, á einum degi nú,
sem tók vikur að afla áður fyrr.
Landið allt milli fjalls og fjöru
og allt í kringum strendur þess,
kveður við af kvernhljóðinu, þegar
hinir reginþungu kvernsteinar
mala — mala gull og gullsigildi og
unna ambáttum sínum engrar hvíld
ar, eigi meiri en gaukurinn þegi.r
eða hljóð má kveða.
Ambáttirnar Fenja og Menja
höfðu einar orku til að draga kvern
steina Fróða konungs. Hafa þær
reynzt vera sögnin ein, eða spá-
dómur eins og kvernin? Má finna
líkingu þeirra í nútíma þjóðfélagi,
svo sem kverna.rinnar Grótta?
Stórfengleg og glæsileg er sú
reginbreyting, sem orðið hefur á
högum þjóðarinnar, með vélvæð-
ingu síðustu ára. Sú breyting má
vera gleðiefni hverjum þeim, sem
heyrir og sér, skynjar og finnur til
á maniilegan hátt. Mestri gjörbyit-
8
T í M I N N , miðvikudaginn 30. maí 1962