Tíminn - 09.06.1963, Blaðsíða 8

f
Verndum siálfstæðið
Ræða Kristjáns Thorlacius, |>riðja manns B-listans
kosningafundinum í Garala Bíói
I
Kristján
Góðir áheyrendur!
Á næsta ári verða liðin 20
ár frá því að ísland öðlaðist
fullt sjálfstæði og lýðveldið
var stofnað á Þingvöllum.
Barátta forfeðra okkar fyr-
ir sjálfstæði landsins var oft
hörð, og stundum olli það
mestum erfiðleikum, að menn
greindi á um leiðir.
Máltækið segir, að eigi sé
minni vandi að gæta fengins
fjár en afla þess, og þetta á
ekki síður við um sjálfstæði
smáþjóðar.
Af því hafa' Islendingar
bitra reynslu.
En það á einnig við um
varðveizlu sjálfstæðisins, að
menn greinir á um leiðir.
Þegar þjóðin háði sína sjálf
stæðisbaráttu skiptust menn
í tvær fylkingar. Annars veg-
ar þá, sem kröfðust fulls sjálf
stæðis þjóðinni til handa þeg
ar í stað og hins vegar þá,
sem vildu fara sér hægar og
ekki slíta að fullu böndin við
Dani, a.m.k. ekki í fljótu
bragði.
Bjarni Benediktsson, dóms
málaráðherra, flutti á s. 1.
ári erindi í útvarpið, er hann
nefndi: Sáttmálinn 1262 og
einvaldsbyltingin 1662. í
þessu erindi sagði hann m.a.:
„Þegar á allar aðstæður er
litið, verður að viðurkenna,
að sáttmálinn 1262 var ekki
saminn af mönnum, sem
vildu Island feigt, þó að þeir
hefðu sjálfir gefizt upp, held-
ur hugðust þeir búa svo um, að
sem minnstur skaði yrði af.
Þeir gerðu það, sem þeir
fremst treystu sér til í því
skyni ,að þjóðin yrði sem bezt
búin í þeirri viðureign, sem
þeir sáu, að fram undan var“.
Líklegt er, að skoðun
Bjarna Benediktssonar um
þetta falli mörgum vel i geð.
íslendingar hafa enga löng
un til að trúa því, að sam-
landar þeirra hafi ætlað sér
eða vilji af ráðnum hug tor-
tíma frelsi þjóðarinnar.
Hitt sýnir reynslan okkur,
að sagan hefur dæmt þá
menn hart og óvægilega, sem
fylgt hafa undansláttarstefnu
í frelsismálum þjóðarinnar,
af hvaða hvötum, sem slíkt
hefur verið gert.
En því er ég að rifja þetta
upp hér, ag einmitt nú er á
döfinni mál, sem sjálfstæði
landsins getur oltið á, hvernig
við verður snúizt, og á ég þar
við afstöðu íslands til Efna-
hagsbandalags Evrópu.
Framsóknarflokkurinn hef-
ur lýst því yfir skýrt og ótví-
rætt, að hann vilji enga aðild
íslands að Efnahagsbandalagi
í Reykjavík, á
Evrópu, nema viðskipta- og
tollasamninga.
Bn hvað ætlast stjórnar-
flokkarnir fyrir í þessu máli?
Þeir hafa lýst því yfir, að
einnig komi til greina auka-
aðild að bandalaginu. En
hvað er átt við með auka-
aðild?
Um það eru engin ákvæði
til, en ríkisstjórnin hefur lýst
því yfir, að í sambandi við
aukaaðild verði að taka upp
samninga um viðkvæm mál,
eins og atvinnuréttindi út-
lendinga og flutning erlends
fjármagns inn í landið.
Afstaðá ríkisstjórnarinnar
í þessu máli og öðrum utan-
ríkismálum hefur hins veg-
ar veriö öll á sömu bókina
lærð. Þar er um að ræða
hreina undanhaldsstefnu —
stefnu manna, sem hafa gef-
ist upp, eins og Bjarni Bene-
diktsson lýsir höfundum
Gamla sáttmála.
Samkvæmt lýðræðisreglum
á þjóðin heimtingu á því, að
fá vitneskju fyrir kosningar
um afstöðu stjórnmálaflokk-
anna í stórmálum.
Ríkisstjórnin og stuðnings-
fiokkar hennar hafa hins veg
ar kosið að dylja afstöðu sína
til Efnahagsbandalagsins, eft
ir að þeir urðu þess varir, að
aðild að Efnahagsbandalag-
inu mætir mikilli andstöðu
kjósenda.
Af ýmsu má þó ráða, hvað þeir
hyggjast gera í þessu máli eft
ir kosningar, ef þeir halda
völdunum.
Sá ráðherrann, sem mest
hefur fjallað um Efnahags-
bandalagsmálið, Gylfi Þ.
Gíslason, lýsti greinilega hug
sínum i ræðu 24. febrúar s.l.
Þar vitnaði hann m.a. í er-
lendan mann, sem lét þau orð
falla, að helzta ráðið til að
efla sjálfstæði þjóðar væri að
fórna sjálfstæði hennar. Og
það leyndi 'sér ekki, að
menntamálaráðherrann var
hrifinn af þessari speki.
Síðan lýsti hann viðleitni
þjóða til að tengjast böndum,
mynda bandalög, og spurði:
Hvers vegna? Svar hans var:
„Vegna þess, að fjöldafram
leiðsla, stór markaður, kjarn-
orka og geimferðir kjefjast
stórra átaka, sterkra afla,
mikils valds".
Síðar í ræðunni viður-
kenndi ráðherrann, að banda
lög skerði sjálfsforræði þjóða
og sjálfstæði þeirra, en hann
bætti við:
„Auðvitað vinnst annað . . .
Og kemur ekki hlutdeild i
auknu sjálfstæði og vaxandi
öryggi voldugs bandalags í
stað minnkandi sjálfsforræð-
is hvers einstaks?"
Finnst ykkur, góðir áheyr-
endur, að menn þurfi að fara
í grafgötur um, hver verða
muni afstaða menntamálaráð
herrans til Efnahagsbanda-
lags Evrópu, þegar mesti ótt-
inn við háttvirta kjósendur
er liðinn hjá, ef nógu marg-
ir láta blekkjast til þess að
ríkisstjórnin haldi velli?
Og ekki lætur víst neinn sér
til hugar koma, að ráðherr-
ann hafi túlkað sínar sérskoð
anir í þeirri ræðu, sem hann
flutti í Þjóðminjasafninu 24.
febrúar s.l. Það er víst ,að þar
Thorlacius
hefur hann lýst skýrum orð
um stefnu flokks síns og
stefnu ríkisstjórnarinnar.
Það er engin tilviljun, að
efnahagsmálastefna rikis-
stjórnarinnar er nákvæmlega
sniðin eftir þeirri stefnu, sem
vitað er, að Efnahagsbanda-
lag Evrópu fylgir. En allir
vita, að þetta bandalag stefn
ir að þvi að styrkja og efla
hið hömlulausa peningaveldi.
Það dylst fáum, að aðild
okkar að Efnahagsbandalag-
inu yrði rothögg á flesta þá,
sem nú hafa með höndum at-
vinnurekstur á landi hér. —
Þeir gætu alls ekki keppt við
stórfyrirtæki Evrópu. En þeir
yrðu væntanlega ódýrt vinnu
afl fyrir útibú þessara fyrir-
tækja hér á landi.
Eftir margra alda undir-
okun og áþján hefur íslenzka
þjóðin á þessari öld fagnað
fjórum stórviðburðum.
Árið 1904 fluttist stjórnin
inn í landið.
Árið 1918 varð ísland full-
valda ríki í konungssambandi
við Danmörku.
Árið 1930 var haldin á Þing
völlum glæsileg þjóðhátíð í
minningu þess, að 1000 ár
voru liðin frá stofnun Al-
þingis.
Árið 1944 var lýðveldið end
urreist.
Eftir 37 ár verður 1000 ára
afmæli kristnitökumniar.
Hvernig verður umhorfs í
íslenzku þjóðlífi, þegar þeirra
merku tímamóta verður
minnzt?
Mun þá íslenzki þjóðfáninn
blakta við hún á Þingvöllurh,
eða verður hann þar við hlið
ríkisfána Bandaríkja Evrópu,
sem tákn eins af fylkjum þess
stórveldis?
Verður þá kominn fram
draumur menntamálaráðherr
ans um að ísland fái hlut-
deild í sjálfstæði voldugs
bandalags?
Við skulum vona, að slíkir
draumar rætist aldrei.
Ef til vill verður kosninga-
dagurinn 9. júní afdrifaríkari
en menn órar fyrir. Hann
sker úr um það, hverjir fara
með völd næstu árin, og ef
til vill verða á þeim árum
teknar ákvarðanir um, hvort
ísland á að halda áfram að
vera sjálfstætt ríki eða að
byrjað verður að feta inn á
þá braut, sem menntamálaráð-
herrann lýsti ,að Island fórni
sjálfstæðinu til þess að fá
hlutdeild í auknu sjálfstæði
og vaxandi öryggi voldugs
bandalags.
Var það ekki þetta sama,
sem Gissur Þorvaldsson var
að sækjast eftir 1262?
Eg vona, að sem flestir
verði til þess að mótmæla
skoðunum þeirra Gissurar
jarls og Gylfa ráðherra í kosn
ingunum 9. júní.
Ef íslendingar gæta sín í
þessum kosningum og þeim,
sem þar á eftir fara, mun ís-
lenzki fáninn blakta á stór-
hátíðum þjóðarinnar um ó-
komna framtíð.
8
T í M I N N, sunnudagurinn 9. júní 1963. —