Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 01.05.1938, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐU»LA©»
hljómelsk og músikölsk. Það
getur verið að hið fyrra sé
satt, að nokkru leyti. En mér
er sama hvað sagt er um hið
síðara. Ég held því fram, að
Danir séu ekki músikalskir. —
Þótt ég hafi ekki verið lengi í
Danmörku, hefi ég svo mörg ó-
brigðul dæmi um hljómlistar-
gáfu þeirra, að ég veit hvað ég
er að segja. En þeir eru að
vissu leyti hljómelskir. Þeir
elska nýtízku dansmúsik, en ef
það kemur klassisk músik eða
létt lög í útvarpinu, eftir höf-
unda , eins og Beethoven
Brahms, Mozart, Schumann o.
fl(, lo’ka þeir fyrir með það
sama. Þótt merkilegt megi virð-
ast, er undantekning frá regl-
unni, með músik Schuberts.
Hún er „moderne“ í Danmörku
eins og stendur og þessvegna
hlustar fólk á hana. En komi
nú lög í útvarpinu, eins og t. d.
„Dit Hjerte er i Fare, And-
reasen,“ eða „Hen til Kommod-
en og te‘bavs igen,“ lyftast
Danirnir í sætinu af ánægju,
andlitið verður eitt ánægju-
bros, þeir slá taktinn með öðr-
um fætinum og blístra hátt og
skerandi með. (Vitanlega í allt
annari tóntegund.)
Ef til vill er nú líkt farið með
alþýðuna heima á íslandi, enda
yfirdríf ég kannske lítilsháttar.
Því ber ekki að neita, að þótt
mikill hluti dönsku alþýðunn-
ar sé eins og ég hefi lýst, eru
þó margar undantekningar.
En eitt er ábyggilegt. Og það
er, að íslendingar hafa meiri
bókmenntasmekk en Danir. —
Mér er óhætt að segja, að 85—
90% af öllum þeim bókum,
sem danska alþýðan les, er það
sem við íslendingar köllum
eldhúsreyfara. Ef maður ber
saman innihaldið í bókaskáp
einhvers lestrarfélags upp í
sveit á íslandi og í Danmörku,
er mismunurinn vægast sagt
mjög mikill.
Ég kom inn í lítið sveitar-
bókasafn á Jótlandi fyrir nokkr
um dögum, og leit fljótlega yfir
innihald bókaskápanna. í þrem
ur eða fjórum hillum, voru
bækur sem svöruðu til bókanna
sem lestrarfélögin heima
kaupa. En 8/9 hlutar allra
bókanna, báru nöfn eins og
„Kærlighedens Luner,“ „En
Mand, to Kvinder," „Et; Skrig
i Natten“ o. s. frv. Svonarbóþ>
menntir eru ekki sérlega upp-
byggilegar að mínum dómi.
Og kvikmyndirnar, sem þeir
eru mest hrifnir af og sérstak-
lega þær, sem þeir framleiða
sjálfir gefa glögga skýringu á
Sverrir Áskelsson:
if
ðl(. i
Útilegumaður.
EINN í helli upp til f jalla
á sér hæli griðlaus maður;
þar sem brúnn til beggja handa
byltist jökulstraumur hraður.
Yfir staðinn gnæfir gnípa.
— Gömul tröll á verði standa,
horfa yfir hraun og gljúfur,
heiðadrög og eyðisanda.
Hér er frjálst og vítt til veggja,
vafið allt í sumarskrúða.
Fjöllin brött í blárri móðu,
blað hvert þakið daggar-úða.
Sólin gyllir gil og rinda,
geislum skrýðir brunaklungur,
vérmir hvönn og lyngið lága.
Ljóma slær á jökulbungur.
Kongur þessa klettaríkis
kemur þreyttur heim af veiðum.
Drepið hefir hann um daginn
hrút í gili niðri’ á heiðum.
Bak er lotið, loðnar brúnir,
lökkar hærðir. — Augun skína.
Gengur hann í hellisskútaiin,
heim með veiðibyrði sína.
Þegar sígur sól til viðar
sækir hann sér hrís í eldinn.
Kveikir upp er bregður birtu,
breiðir niður sauðarfeldinn.
Steikir kjöt við kræklótt sprekin,
kveður hátt, svo undir tekur.
Bætir á og æsir logann,
ornar sér og teininn skekur.
Bálið snarkar. — Senn er hann saddur
sig til hvíldar leggur niður.
Nú er komið niðamyrkur.
Nú er þögn — en enginn friður.
Yfir hellinn eins og draugar
óteljandi skuggar reika.
Dansa þeir í hverjum kima,
kring um logaskinið bleika.
Svo fær nóttin mál, og myrkar
myndir hvísla hásum rómi:
— Þú ert einn og yfirgefinn '
undir guðs og manna dómi.
Vei, þér afhrak! Örlög ferleg,
rHÍíTKi
ógnir fá þér gæfusnauðum.
Þú átt enga von né vini.
Vei þér bæði lífs og dauðum!
— Myrkravofur! Voðasvipir!
Víkið burt! Nú skal ég sofa.
Ei ég þrái sveitasælu,
sultarlíf og moldarkofa,
þar sem ágjarn pokaprestur
píslarblóðið lýðnum selur.
Þar sem erlend yfirstéttin,
okkar gamla frelsi stelur. —
Senn er kulnuð kvista-glóðin,
kyrrist logadansinn bjartur.
Ömurlegur, ógnum búinn,
yfir fellur skugginn svartur.
Þá er hvíslað klökkum rómi:
Koip og tak mig sterkum armi,
vef mig, eins og áður fyrri,
upp að þínum hvelfda barmi.
JHúnjvar ung og æskufögur,
^ins )Og rós á sumardegi.
)Iann var ör og ástaleitinn
,ungur sveinn á frama vegi.
vÞá V<ar löngum kátt á kvöldin,
kysst og ævitryggðum bundizt.
Á þeim stundum hafði honum
himinsæla lífið fundizt.
Nú var dimm og daufleg setan,
döpur lund og enginn svanni.
Hún, sem áður lífið lýsti,
löngu gefin öðrum manni.
Vonir hans úr hjarta kaldar,
horfin blíða gæfumannsins.
Hann var eins og réttlaus refur,
rekinn burt úr sveitum landsins.
Þegar nóttin svala svæfir
svefni værum fólk til dala
má hann einn í eyðihelli
út í myrkrið svarta tala.
Samt mun hann ei þrekið þrjóta,
þó að vilji, bakið lotna, —
hvergi æðrast, aldrei guggna,
— eins og gamall fauskur — brotna.
Sverrir Áskelsson.
IV
því, sem ég á við, þegar ég segi
að þeir séu flatir.
En Danir eru óneitanlega
vingjarnleg þjóð. Og þeir eru
raungóðir. Dani svík,ur ekki vin
sinn, þótt miður gangi. En þeir
eru frægir fyrir hvað þeir eru
opinskáir. Ef maður talar í hálf
tíma við miðlungs Dana, hefir
maður heyrt æfisögu hans, frá
því hann var 15—18 ára gam-
all, til þessa dags.
Ekki er hægt að kalla Dani
gestrisna á íslenzkan mæli-
kvarða.
En í landi eins og Danmörku
þar sem þéttbýlið er svo mikið,
er erfiðara að vera gestrisinn
enn á íslandi. Ef danskur bóndi
byði öllum upp á kaffi, sem
fram hjá færu, eins og margir
íslenzkir bændur upp til sveita
gera, væri hann öreigi eftir 3
eða 4 daga, þótt hann ætti
heima í einni af afskektustu
sveitum Jótlands.
Fá tungumál hafa jafn marg-
ar mállýzkur og danska. Er
það mjög merkilegt, að heima á
íslandi finnast varla virkilegar
mállýzkur, þrátt fyrir hinar
örðugu sa,mgöngur c(g strjáll-
býli landsins. Því vestfirzka
getur alls ekki kallazt mállýzka
á ' danskan mælakvarða. En í
(Frh. á 6. síðu.)