Alþýðublaðið - 13.04.1944, Blaðsíða 6

mmmM-

a

Fimmtadagur 13. apríl 1944.'-
Hattur vorsim:
Vorið er að koma og sólin að hækka á lofti. Að sama skapi
verða kvennhattarnir barðastærri eins og sjá má á þessari
mynd af hatti vorsins í New York.
Ný skáldsaga:
Póstarinn hringir
"C'ÁAR SKÁLDSÖGUR full-
*• nægja jafn vel þeim kröf-
um, er menn gera til læsilegra
og skemmtilegra skáldsagna
sem þessi. Atburðarás sögunnar
er hröð og hnitmiðuð. Efnið
stórbrotið og áhrifamikið: Ást-
ir, villtar ástríður, fjörráð morð
og afleiðingar þess. Lýsingar
sögunnar kunna að hneyksla
einhverja, enda er hún „hrwin-
skilnisleg og blessunarlega ber-
orð“, eins og merkur erlendur
ritdórnari hefur komizt að
orði. Stíllinn er stuttorður en
þó áhrifamikill og stórbrot-
inn, efnismeðferð með ágæt-
um' persónulýsingar listrænar
og samfelldur heildar svipur
yfir sögunni, sem er afburða
spennandí aflestrar.
Að lestrinum loknum standa
aðalpersónur sögunnar ljóslif-
andi fyrir hugskotssjónum les-
andans: Frank Chambers,
Grikkinn Papadakis og Cora,
sem er kona Grikkjans en ást-
mey Franks. — Þessa sögu
leggur lesandinn trauðla frá
sér fyrr en lestri hennar er
lokið, og hún líður honum seint
úr minni.
Höfundur þessarar snjöllu
skáldsögu er amerískur. Hefir
sagan verið gefin út í fjölda
mörgum útgáfum í Bandaríkj-
unum og Bretlandi og átt ó-
skiptum vinsældum að fagna.
Má bezt marka það álit, er hún
nýtur, af því, að þegar brezka
bóksalafélagið hóf samkeppni
við „Penguin“ bækurnar al-
kunnu, þá valdi það þessa
skáldsögu sem fyrstu útgáfu-
bókina. Það mun og óskiþt álit
allra þeirra, er þessa bók hafa
lesið, að það val hafi vel tekizt.
Saga þessi er nýkomin út í
xslenzkri þýðingu eftir frú
Maju Baldvins. Útgefandi er
Bókaútgáfa Pálma H. Jónsson-
ar, Akureyri. Verð bókarinnar
er kr. 15.00 og fæst hún hjá
bóksölum.
Ad.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
H'rh aí 4 sjðu
að ræða við Dani, þegar tæki-
færi gefst, og ættum þegar af
þeirri ástæðu að varast allan
oflátungshátt í sambandi við
sambandsslitin, jafnvel þótt við
værum svo illa siðaðir, að
ímynda okkur, að við þyrftum
ekki að sýna sömu kurteisi og
aðrir í alþjóðaviðskipturn.
1 heimspekilegum hugleið-
ingum um íslenzk stjómmál í
aðalritstjórnargrein Þjóðvilj-
ans í gær, getur að lesa eftir-
farandi uppta’lningu á því,
hvað til afturhalds teljist hér á
landi:
„Með afturhaldi er átt við
þessa aðilja: 1) Vísisliðið, — 2)
Jónas frá Hriflu og nánustu fylgi-
fiska hans — og 3) þá steinblindu
klíku við Alþýðublaðið, sem ekk-
ert sér í heiminum, nema „vofu
kommúnismans“.
Þá geta menn nú séð, hver
framfaraöflin eru, eða hinir
róttæku, hér á landi, að dómi
Þjóðviljans: Það eru þeir, sem
að honum sjálfum standa og —
Morgunblaðsliðið!
129 þósnndir hafa safn
ail fi! danikra
manna.
EFTIRTALDAR gjafir hafa
borizt undanfarið til skrif-
stofunnar: Frá starfsfólki eftir-
greindra stofnana og fyrir-
tsékja: Kolaverzlun Guðna og
Einars kr. 340,00, Efnagerð
Reykjavíkur kr. 335,00, Effgert
Krisíjánsson h/f kr. 500,00,
Víkingsprent kr. 130,00 Verð-
andi kr. 550,00, Pósthúsið kr.
255,00, Viðtækjaverzlun ríkis-
ins kr. 120,00, skrifstofa verð-
lagsstjóra kr. 1175,00, Sund-
höllin kr. 655,00, Skömmtunar-
skrifstofa ríkisins kr. 230,00,
Lýsi h/f kr. 480,00, Landsbank-
inn kr. 1510,00, Heildverzlun
Garðars Gíslasonar kr. 850,00,
Ríkisprentsmiðjan Gutenberg
kr. 740,00, Magnús Th. S.
Blöndahl kr. 215,00, Trygging-
arstofnun ríkisins kr. 2080,00,
nokkrir menn af Slökkvistöð-
inni kr. 500,00, Electric h/f kr.
300,00, kennarar í Mið'bæjar-
bamaskólanum kr. 1050,00, 11
ára bekkur G, Miðbæjsr1-
skólanum, kr. 75,00, Halldór
Kjartansson stórkaupmaður kr.:
2500,00, safnáð áf Morgunblað-
inu kr. 5460,00, V. í. kr. 300,00,
Gagnfræðaskóli Reykvíkinca
kr. 1500,00, Lýsi h/f kr.
1000,00, próf. Águst H. Bjarna-
é
09
Fraxnhald af 4. síðu.
er ekki líka raunin sú, að lærðir
menn skrifa lof um slíkar ljóða-
bækur sem þessar? O, jú, jú. . .
Annars vil ég taka það fram,
að ég læt mér alls ekki til hug-
ar koma, að allir, sem kynnu að
hugsa til að gefa út eftir sig
ljóð, sem eru lítilvæg eða eins-
kisverð, séu jafnilla haldnir af ;
þeim „eiginleika,“ sem höfund-
ur rithandarsýnishornsins „fær-
ir út,“ eins og okkur virðist
hann munu vera. Mörgum þeirra
ætti að mega forða — minnsta
kosti með bláköldum staðreynd-
um — frá ærnum kostnaði, mik-
illi fyrirhöfn og sárum von-
brigðum — og bókasöfnurum
og nokkrum öðrum frá leiðind-
um og fjárútlátum — og þjóð-
inni allri frá eyðslu á dyrmæt-
um starfskröftum og erlendum
gjaldeyri til einskisverðra hluta.
Það var einn morgun fyrir
svo sem viku, að ég var að lesa
skrá yfir bækur, sem út hafa
komið hér á íslandi síðan 1930.
Enn sá sandur af ljóðabókum!
Jú, ég kannaðist nú við þær,
hafði skráð þær í Bókasafn ísa-
fjarðar og lesið meira og minna
í þeim — nú, og sumar átti ég.
En skyldi það virkilega geta
verið, að almenningur, nei, segj-
um aðeins allur þorri bóka-
manna, svo mikið sem kannist í
"við nofn sumra þessara bóka?
Svona spurði ég sjálfan mig.
Mér, sem hafði þó handleikið
bækurnar, lesið nokkrar vand-
lega og gluggað í allar, komu
sum nöfnin ærið ókunnuglega'
fyrir. Nú datt mér dálítið í hug.
Ég skrifaði upp nöfn 25 létt-
vægra ljóðabóka, sem út komu
á árunum 1931—1940, og svo
spurði ég 25 menn hér á ísa-
firði, hver væri höfundur hverr
ar fyrir sig, hverjar af þessum
bókum þeir hefðu lesið og hver j
aí- af þeim þeir ættu, og svörin
skrifaði ég jafnóðum og svarað
var.
Bækumar eru efti-r 25 höf-
unda. Tuttugu þeirra kostuðu
höfundarnir sjálfir, fimm voru
gefnar út af öðrum, þar af tvær
á kostnað útgefenda, sem hafa
gefið út allmargt bóka. Bæk-
urnar komu út eins og hér seg-
ir:
2 árið 1931, 2 1932, 4 1933,
2 1934, 1 1935, 4 1936, 3 1937,
3 1938, 4 1940.
Þá skulu talin nokkur atriði,
sem frekar ættu að hafa áhrif í
þá átt, að menn minnist þess,
hverjir eru höfundar þessara
bóka:
1. Engin af bókunum er pési
eða lítið kver.
2. Allar bækurnar heita meira
og minna sérkennilegum nöfn-
um, og eru sum þeirra mjög
smekkleg og líkleg til að laða
menn til að forvitnast um þær
bækur, sem þeim heita.
3. Tvær af bókunum eru mjög
vandaðar og jafnvel sérstæðar
að ytra frágangi.
4. Níu af höfundunum kenna
sig við bústao eða bernskuheim-
ili.
5. Fjórir bera ættarnöfn, og
eru tvö þeirra gömul og flest-
um kunn.
6. Sjö hafa gefið út fleiri en
eina ljóðabók, einn jafnvel fjór-
ar.
7. Nafn eins er mjög þekkt af
caupsýsluauglýsingum hans í
útvarpi og blöðum.
8. Einn hefir oft auglýst í út-
varpi og blöðum fyrirlestra um
sérstætt og jafnvejl furðulegt
efni.
9. Tveir hafa birt talsvert af
erfiljóðum og öðrum tækifær-
iskvæðum í blöðum útgefnun/
í Reykjavík.
. 10. Einn er kunnur sem emb-
ættismaður og frambjóðandi til
þings.
son í minningu próf. Haralds
Höffdings kr. 600,00, frá Fríðu
og Trausta kr. 100,00, frá Guð-
laugu Narfadóttur kr. 50,00.
Samtals hafa þá safnazt kr.
120.000,00.
11. Eiren hefir skrifað fjölda
af greinum í blöð og tímarit um
eftirtektarvert mál og mörgum
hjártfólgið og verið ritstjóri
blaðs, sem fjallar um það mál,
12. Einn hefir gefið út fjölda
bóka og bæklinga um ýmis
efni, skrifað urmul af greinum
í blöð og tímarit, víðsvegar á
landinu, flutt ræður og fyrir-
lestra í útvarp og á mann-
fúndum og haft á hendi rit-
stjórn blaðs sem er gefið út af
mj ög stórum félagsskap.
13. Einn er þekktur fyrir af-
skipti af opinberum málum,
einnig fyrir margs konar rit-
störf — og enn fremur rit-
stjórn blaðs, sem er mjög víð-
lesið.
Allt bað fólk sem ég spurði, er
mjög bókhneigt, allt á það
margar bækur, og pnmt allstórt
bókasafn. Af 17 karlmönm
eru 3 háskólaborgarar, 2 kenn-
arar, hafa báðir tekið gagn-
fræðapróf við gamalkunna
gagnfræðaskóla — auk þess,
sem þeir hafa tekið kennara-
próf, 3 í þjónustu viðskinta-
lífsins, 3 sjómenn, 3 iðnaðár-
menn, 3 verkamenn við almenna
vinnu. Áf 8 konum eru 4 hús-
mæður og 4 ungfrúr.
Spurningarnar orðaði ég
þannig:
1. Veizt þú, hver er höfund-
ur ljóðabókar, sem heitir ....
(nafn bókarinnar) ?
2. Hefirðu lesið þá bók?
3. Áttu þá bók?
Þar sem ég spurði 25 menn
og bækurnar voru 25, var hugs-
anlegt, að ég gæti fengið 625
jákvæð svör við hverri spurn-
ingu — eða alls 1875 já.
Útkoman varð þessi:
1. sp. 35 já, 590 nei
2. sp. 18 já, 607 nei
3. sp. 21 já, 604 nei
; Samtals 74 já, 1801 nei.
Eitt hundrað og þrjátíu og
þrem sinnum var svarið: Kann-
ast nú eitthvað við þennan bók-
artitil — eða: Mér finnst ég nú
eins og kannast eitthvað við
þéssa bók. Þá nefndi ég nafn
höfundarins og spurði: Hefirðu
kannske lesið bókina, þó að þú
kæmir því ekki fyrir þig eftir
hvern hún er? En svarið var
ávallt neitandi. Þremur af 21
jái við 3. spumingu fylgdi: En
ég hefi ekki lesið hána. Það
tróð henni bara einhver upp á
mig. . . . Fimm af 18 jáum við
2. spumingu íylgdi: Ekki hefi
ég nú víst reyndar lesið í henni
hvert einasta orð.
Eins og áður er getið, er það
fólk, sem ég spurði, mjög bók-
hneigt og allt les það mikið og
er meira en í meðallagi greint,
en meðal þess er þó engirm,
sem safnar ljóðabókum, en hins
vegar er í hópnum einn maður
— starfar í þágu viðskiptalífs-
iús — sem er með afbrigðum
ljóðhneigður og hefir óvenju-
lega gott vit á Ijóðum, og hon-
um þykir mjög gaman að skriri-
lega vitlausum kveðskap. ITann
hefir sem sé alveg sérlega ríka
kímnigáfu, og frá honum eru
komin 9 já af 35 við fyrstu
spurningunni, 9 af 18 við ann-
arri og 8 af 21 við þeirri þriðju.
Jæja, hvað skal svo segja
við útkomunni? Ég var í sam-
fleytt 10 ár daglega við útlán
í bókasafni, sem lániar út 20—
30 þúsund bindi á ári, og að-
eins einn einasti maður bað
um nokkrar af hinum léttvægu
ljóðabókum, en einstaka sinn-
um bað þessi eða hinn um ein-
hverja eina, og var það þá æv-
inlega af þeim orsökum, að
hann þekkti höfundinn eða
náin skyldmenni hans — eða
hann og höfundurinn vonx
kgrtn'Ske úr sörfm sveitinni. En
þó að ég hefði fengið þessa
reynslu — og þó að bóksalar
hefðu tjáð mér það, sem ég
hefí áður um getið, þá hafði ég
ekki gert /mér í húgárlund, að
ljóðabókaruslið ■ vekti svó
nauðalitla athygli hinna bók-
elskustu manna, sem þessi at>
hugun mín sýnir.
Iviundi það svo vænlegt til
fjár og frama að senda frá sér
léttvægá eða jafnvel einskis-
verða ljóðabók? Vildu nú ekki
einhverjir af þeim ökunnu ;
ljóðasmiðum, sem ekki eru
haldnir sömu ólæknandi sýki
og virðist þjá höfund rithand-
arsýnishornsins makalausa------
og hafa kynnu í hyggju að
kosta útgáfu ljóða sinna, at-
huga sinn gang, áður en þeir'
ráðast í fyrirtækið? Gæti ekkl
verið vit í að fá mann, sem
hefir til að bera þekkingu og
smekkvísi, einurð og góðvild,
til að renna augum á afkvæm-
in, áður en ráðið væri að senda
þau út í vonda veröld?
Ég vil svo að lokum taka það
fram, að ég tel sízt óæskilegt,
að menn fáist við ljóðagerð.
Slík tómstundaiðja eykur
leikni manna í að orðá hugsan-
ir sínar, eykur orðgnýtt og
hressir og þjálfar í senn, ef
ekki er þá um að ræða andlega
gikki eða stirðbusa, sem ekki
hafa neina möguleika til vaxt-
ar á sviði hugsuuar, smekkvísi
og orðfimi. Góðar ferskeytlur
verða alltaf hnossgæti, miðl-
ungsvísur geta oft skemmt í
hóp glaðra félaga, og svo er
einnig oftlega um kviðlinga
hreinna og beinna skáldfífla.
Þá eru og tækifæriskvæðin oft
og tíðum til aukinnar ánægju,
jafnvel þótt ekki hafi þau
skáldskaparlegt gildi, geta
verið dáindi í samkvæmum og
á samkomum og gleðja góðan
vin hins skáldmælta, bæði á
stund gleði og sorgar. Menn
ættu og ekki að brenna kveð-
skap sinn, þó að hann sé ekki
veigamikill, heldur búa svo um
hnúta, að hann komist í söfn í
læsilegu handriti. Slíkar syrp-
ur hafa menningarsögulegt
gildi og það oft á fleiri vegu en
séð verður í fljótu bragði.
En það er illt verk og fávís-
legt, að bera sín andlegu af-
kvæmi út á gadd þess tómlæt-
is, sem verður hlutskipti þeirra
ljóðabóka, sem lofa meira hug-
vit og snilli Jóhanns sálaða
Gutenbergs og arftaka hans-
hér á íslandi, heldur en anda-
gift og formsnilld síns höfund-
ar.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Aokning á v&rusöls
Borgfiriínga nenwr
Frá aSalfundi félagsins.
AÐALFUNDUR Kaupfélags
. Suður-Borgfirðinga,. var
haldimx á Akranesi 10. apríl.
Reilcningar félagsins fyrir s. I.
ár lagðir fram til samþykkíar.
Vörusala félagsins varð á árinu
929 þúsund krónur, en árið áður
526 þúsund, eða aukning 75%.
Ársarður. varð. 81,705,52,. og
lagði stjórnin til að af honum
yrði útborgað 7% af viðskipt-
um hvers félagsmanns er 4%
lagt í stofnsjóð, eða samtals
greiddur arður 11%.
Samþykkt að fela stjórninni
að gangast fyrir að deildaskipt-
ingu í félaginu verði komið á
fyrir næsta aðalfund félagsins.
Á árinu hafði félagsmanntal
aukizt um 52. nitilMl
Kosnir voru í stjórn: Sæ-
mundur Eggertsson, Akranesi
og Júlíus Bjarnason, Leirá. Fýr-
ir í stjórninni voru: Svavar
Þjóðbjörnsson, Akranesi, Half-
dán Sveinsson, Akranesi og Sig-
urður Sigurðsson, Stóra-Lamb-
haga. Kaupfélagsstj óri ér Sveinn
Kr. Guðmundsson.