Alþýðublaðið - 19.06.1944, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAPIO
Þingfundurinn á Lög-
bergi.
Frh. af 1. síðu.
komið á ótal styrjöldum í heim-
inum. Það voru trúarskoðanir
manna. Forfeður vorir höfðu
haldið fast við hina fomu trú,
Ásatrúna, sem flutzt hafði með
þcim til landsins. Nú var hoðað-
ur annar átrúnaður, kristin-
dómurinn. Lá við fullkominni
innanlandsstyrjöld milli heið-
inna manna og kristinna.
Alþingi tókst að leysa þetta
mikla vandamál hér á Lögbergi.
Um þetta segir svo í Njálu:
„Um daginn eftir gengu hvór
irtveggja til Lögbergs, ok
nefndu hvórir vátta, kristnir
menn ok heiðnir, ok sögðust
hvórir ór lögum annara. Ok
varð þá svá mikit óhljóð at
Lögbergi, at engi nam annars
mál. Síðan gengu menn í braut
ok þótti öllum horfa til inna
mestu óefna.“
Forustumaður kristinna-
manna fól nú andstæðingi sín-
um hinum heiðna höfðingja
Þorgeiri Ljósvetningagoða að
ráða fram úr vandræðunum.
Hann gerhugsaði málið. Um
málalok segir m. a. svo í Njálu:
„En annan dag gengu menn til
Lögbergs. Þá beiddi Þorgeir sér
hljóðs og mælti: „Svá lýst mér
sem málum várum sé komit í ó-
nýtt efni, ef eigi hafa ein lög
allir. En ef sundur er skift ,lög-
unum, þá mun sundur skift
friðnum, og mun eigi við þat
megu búa“ “.
Heiðinginn Þorgeir Ljósvetn
ingiagoði segir þvínæst svo:
„Þat er upphaf laga vorra at
menn skuli allir vera kristnir
hér á landi“.
Undu allir þessum málalok-
um með þeim árangri, að af
leiddi hlómaöld íslands, uns
sundurþykikið varð þjóðveld-
inu að fjörtjóni.
Nú á þessum fornhelga stað
og á þessari hátíðarstundu hið
ég þann sama eilífa guð, sem
þá hélt vemdarhendi yfir ís-
lenzku þjóðinni, að halda sömu
vemdarhendi sinni yfir íslandi
og þjóð þess á þeim jtímum,
sem vér nú eigum framundan.
Þégar hinn nýkjörni forseti
hafði lokið máli sínu, var þing-
fundi slitið. — Því næst hófust
ávörp hinna fimm fulltrúa er-
lendra ríkja, sem mættir voru
sem sérstakir fulltrúar stjórn-
arvalda sinna við stofnun lýð-
veldisins og vöktu þau mikinn
fögnuð mannfjöldans, en þó
engin eins mikinn og ávörp
hins norska og sænska fulltrúa,
enda mæltu þeir báðir á ís-
lenzka tungu. Ávörpin eru öll
birt á öðrum stað í blaðinu.
Þegar ávörp hinna erlendu
fulltrúa voru á enda, var at-
höfninni lokið.
Kl. 4.30 á laugardaginn, hóf-
ust hátíðahöld á völlunu
ur með Almannagjá, niður af
Öxarárfossi og var þar enn
geysilegur mannfjöldi saman-
kominn á gjárbarminum, og í
brekkunni niður að vöi1”'----- ,
Flutti formaður
nefndar, dr. Alexander Jóhann-
esson, prófessor, þar fyrst stutt
ávarp, en því næst dr. Richard
Beck, prófessor, skörulega ræðu
fyrir hönd Vestur-íslendinga.
Að henni lokinni kvaddi for-
sætisráðherra sér hljóðs, utan
dagskrár, til þess að flytja
mannfjöldanumi heillaóska-
skeyti Kristjáns konungs, sem
þegar hefir verið frá skýrt.
Ríkisstjóri og biskup ganga á Lögberg í fararbroddi þingmanna og ráðherra þangað.
Þá fór fram fánahylling. Þá
voru bæði verðlaunakvæði
þjóðhátíðarnefndar af tilefni
dagsins, flutt. Benedikt Sveins-
son, fyrrv. forseti neðri deildar
flutti ræðu, en því næst tók við
hljóðfærasláttur, söngur, iþrótt-
ir og dans, sem stóð fram á
nótt.
Lífið á Þingvelli.
Frh. af 2. síðu.
fyrir ofan pallinn og í kringum
hann. Og áreiðanlega hefir
þjóðkór Páls ísólfssonar aldrei
tekið almennar undir, né með
meiri tilfinningu en þá, er hann
hóf söng ættjarðarlaganna.
Klukkan á níunda tímanum
fór fólk svo almennt að taka
niður tjöld sín og fara heim.
Fólk utan af landi og úr sveit-
um hér sunnanlands, sem fjöl-
mennti mjög á hátíðina, var og
flest farið eða á förum um þetta
leyti.
Á meðan verið var að taka
niður tjaldbúðirnar, eða frá því
klukkan að ganga níu og fram
undir miðnætti, er fólk var að
búa sig til heimferðar, lék hljóm
sveit danslög á pallinum.
Það má segja,-að hátíðahöld-
in í heild hafi farið mjög vel
fram, vín sást varla á nokkrum
manni, og fólk var prúðmann-
legt og frjálslegt í framgöngu.
Þegar tekið er tillit til hinna
óhagstæðu veðurskilyrða, sem
voru allan daginn, og hafa að
vonum dregið mjög mikið úr
gleði fólksins, er næstum undra-
verð sú almenna ánægja, sem
ríkti meðal þeirra, sem staddir
voru á Þingvelli. Og fullyrða
má, að þrátt fyrir óhreina skó
og rennvotar yfirhafnir, hafi
fáir, sem á Þingvelli voru 17.
júní, séð eftir komunni þangað,
og eins víst er það, að dagurinn
mun verða þjóðhátíðargestum
ógleymanlegur, ekki fyrir veð-
ur og vosbúð, heldur fyrir hina
innri gleði og hamingju, sem
ríkti og þann hlýhug, sem fólkið
bar í brjóstum þennan dag.
Það er sannmæli, sem kona
ein, sem var á Þingvelli sagði
í gær: „Það fór allt betur en á-
horfðist, af því að fólkið var svo
gott.“
í Reykjavík I gær.
Frh. af 2. síðu
Austurstræti, að Pósthússtræti
— Hafnarstræti að nr. 21,
Kalkofnsvegur að Vörubíla-
stöðinni Þrótti, Hverfisgata upp
að Alþýðuhúsi og Arnarhólstún,
allt þetta svæði var fullskipað
fólki. Á stjórnarráðsblettinum
var fánum og fánaberum skip-
að annars vegar, en börnum
hins vegar. Uppi á stéttinni
voru forseti landsins, ríkis-
stjórnin og fulltrúar erlendra
ríkja annars vegar við tröpp-
urnar, en hinum megin voru al-
þingismenn. Fyrir dyrum húss-
ins var ræðupalli fyrir komið.
Börnin vöktu sérstaka hrifn-
ingu í þessari glæsilegu skrúð-
göngu. Var fjöldi stúlknanna
klæddur skrautlegum upphluts-
búningum og sumar voru jafn-
vel í möttlum og peysufötum.
Öll, eða nær öll báru börnin ís-
lenzka fána, sem þau fengu
flest á íþróttavellinum.
I göngunni sungu þátttak-
-endur ýmis ættjarðarlög — og
var fylkingin öll hin glæsileg-
asta.
Er fóilk hafði staðnæmzt um-
hverfis stjórnarráðshúsið gekk
forseti íslands í ræðustól, en
mannfjöldinn fagnaði honum á-
kaflega. Forseti talaði í tæpar
30( mínútur, og mun ræða hans
verða birt hér í blaðinu á morg-
un. Að ræðunni lokinni fluttu
formenn þingflokkanna, Ólaf-
ur Thors, Eysteinn Jónsson,
Einar Olgeirsson og Harald-
ur Guðmundsson, ávörp, en lög
voru leikin eftir ræðu forseta
og milli ávarpa formanna þing
flokkanna, en að lokum var
þjóðsöngurinn leikinn.
Klukkan 3.40 var athöfninni
við stjórnarráðshúsið lokið, en
í sama mund söng þjóðhátíðar-
kór sambands ísl. karlakóra
í Hljómskálagarðinum að við-
stöddu fjölmenni. Nokkru síðar
hófst íþróttamótið á íþróttavell-
inum — og í gærkveldi hafði
ríkisstjórnin boð inni að Hótel
Borg fyrir ýmsa gesti — og lauk
þar með þessari sögulegu og
mikilsverðu hátíðahöldum ís-
lenzku þjóðarinnar.
Mannfjöldinn á leið til Löghergs. Tjaldborgin mikla í baksýn.
Mánudagur 19. júní 194Í,
Ávörp hinna erlendu
fulllrúa.
Frh. af 3. síðu.
alþingis, íslendingar! Mér hefir
verið falið, á þessum þýðingar-
mikla degi fyrir íslenzku þjóð-
ina, að flytja eftirfarandi orð-
sendingu frá ríkisstjórn Sví-
þjóðar til ríkisstjórnar íslands
og þjóðarinnar:
Sænska ríkisstjórnin hefir
fengið hefir vitneskju um, að
hið íslenzka lýðveldi verði sett
á stofn í dag, viðurkennir hér
með lýðveldið ísland og lætur í
ljós vonir sínar um hamingju-
ríka framtíð íslenzku þjóðarinn
ar.
Sænska ríkisstjórnin hefir
með gleði og ánægju kynnt sér
hina einróma samþykkt alþing-
is hinn 10. marz 1944, þar sem
segir, að alþingi telji sjálfsagt,
að íslenzka þjóðin kappkosti að
halda hinum fornu frændsemi-
og menningaihöndum, er tengt
hafa saman þjóðir Norðurlanda
og að ísland muni taka þátt í
norrænni samvinnu að stríðinu
loknu. Alþingi hefir með þessu
látið í ljós hugsanir, sem endur-
speglast hjá sænsku þjóðinni.
Mætti hin norræna sameining
blómstra á ný, þegar öll Norð-
urlönd .geta aftur mætzt sem
frjáls ríki.
Þetta var orðsending sænsku
ríkisstjórnarinnar í dag til rík-
isstjórnar Islands og þjóðarinn-
ar allrar.
Voillery, fulltrúi
frönsku þjóðfrelsis-
nefndarinnar:
Herra forseti íslands,
herra ráðherrar, háttvirtir
þingmenn, íslendingar, konur
karlar, vinir mínir! Það er með
hrærðum huga að ég stíg í þenn-
an ræðustól. Lengi 'hef ég dval-
ið meðal yðar, og ég skil hverja
þýðingu þessi dagur hefir fyrir
yður, því að um leið og þér
stofnið lýðveldið, rætist gömul
þrá langrar og þolinmóðrar bar
áttu fyrir þjóðfrelsi yðar. Stað-
ur þessi, helgidómur þjóðarinn-
arT þar sem yðar fyrsta þing'
var kvatt saman fyrir meir en
þúsund árum, dagurinn, sem
valinn hefir verið fyrir þessa
athöfn i minningu mikilmenn-
is í sögu yðar, hetju í þjóð-
frelsisbaráttu yðar, hin virðu-
lega samkoma, allt hjálpast
þetta að því að setja þann glæsi
brag á það, sem fram fer í dag
og þann sess, sem því er ætlað-
ur í framtíðarsögu lands yðar.
Þekking mín á andlegu lífi
yðar, tilfinngingum þeim, er
gagntaka yður, ásamt vináttu
þeirri, sem ég ber í brjósti til
lands yðar, gera það að verkum
að ég finn til sérstaks stolts
yfir þvi að njóta þess heiðurs,
er bráðabirgðastjórn franska
•lýðveldisins hefir sýnt mér með
því að fela mér að færa yður
hér kveðju Frakklands.
I þeirri grimmdarraun, sem
Frakkland verður enn að þola
fyrir frelsi sitt, hefir franska
þjóðin þjáðst, en hefir þó reynzt
sjálfri sér trú og hugsjónum
sínum. Hún horfir nú með hlýj-
um hug á yngsta lýðveldið í
hópi systra sinna. Hún horfir
hingað með blíðu og innilegum
óskum um heill og hamingju ís-
lenzku þjóðarinnar, sem býr nú
við stjórnarskrá þá, sem hún
hefir sjálf gefið sér, og hún
treystir góðvilja og stjórn hins
nýja ríkis.
Þetta eru þær tilfinningar og
þær óskir af Frakklands hálfu,
sem ég læt hér í ljós, hæstvirtu
ráðamenn og þér konur og karl-
ar, og bið yður að veita þeim
viðtöku.
Lifi lýðveldið ísland! Lifi
ísland!