Alþýðublaðið - 28.02.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIP
MíðviStadagjLij*,- 285. idkúar-1945
%v
!ubla5i5
Útgefandi Al|»ýSuflokkUJriim
í
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al-J
þýðuhúsinu við Hverfisgötu ,
gímar ritsjórnar: 4901 og 4902 1
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Jón S. Jónsson;
Allar gjafir þiggja sín laun.
Of dýr aðgöngumiði
TVÖ RÍKI bættust rétt fyrir
belgina enn í hóp þeirra,
sem eru í stríði við Þýzkaland
og Japan; eru það Tyrkland og
Egyptaland, sem lengi hefur
verið eftir beðið, að skærust í
leikinn með bandamönnum og
á sínum tíma, þegar Þjóðverjar
óðu með her sinn suður á Balk-
anskaga og austur yfir eyði-
merkur Norður-Afríku, ^ hefðu
_getað haft mikil áhrif á gang
styrjaldarinnar, en verða nú,
þrátt fyrir stríðsyfirlýsingar
sínar, varla nema að nafninu
til talin með 1 röðum hinna
stríðandi og sigrandi samein-
uðu þjóðá.
*
Hér norður á íslandi myndu
þessar stríðsyfirlýsingar Tyrk-
lands og Egyptalands á síðustu
stundu ekki hafa vakið neina
sérstaka athygli, ef í sambandi
við þær hefðu efcki komið fram
einkennilegar upplýsingar, sem
jafnframt snerta ísland.
Því var yfir lýst af utanrík-
ismálaráðherra Tyrklands, að
honum hefði verið tilkynnt sú
ákvörðun, sem tekin hefði
verið á Krímráðstefnu hinna
„stóru þriggja“, Stalins, Churc-
hills og Roosevelts, að þær
þjóðir, sem hingað til hefðu
staðið utan við styrjöldina,
skyldu ékki fá sæti á ráðstefn-
unni í San Francisco í vor, þar
sem leggja á grundvöll að nýju
þjóðabandalagi eftir stríðið,
nema því aðeins, að þær segðu
Þýzkalandi og Japan stríð á
hendur fyrir 1. marz; og jafn-
framt gat utanríkismálaráð-
herra Tyrklands þess, að sam-
kvæmt þeirri tilkynningu, sem
honum hefði borizt, hefði á
Krímráðstefnunni verið ráð-
gert að bjóða, auk Tyrklands
og Egyptalands, íslandi, Chile
ITruguay, Paraguay, Equador
og Venezuela sæti á ráðstefn-
unni í San Francisco með
þessu skilyrði.
*
Frá íslenzkum stjórnarvöld-
um hefur ekkert heyrzt um
siíkt tilboð eða slíkt skilyrði
enn sem komið er; enda er
það sannast að segja, að enda
þótt ólíklegt verði að teljast,
að utánríkismálaráðherra Tyrk
lands hafi farið með algert
fleipur við svo alvarlegt tæki-
færi, mun íslendingum þykja
það ennþá ótrúlegra, að til
nokkurs slíks sé ætlazt af þeim,
vopnlausri þjóð.
Það hefur aldrei leikið á
tveimur tungum, hver hugur,
íslenzku þjóðarinnar er í þeim
hildarleik, sem nú hefur verið
háður í heiminum um hér um
bil fimm og hálft ár og' borizt
hefur alla leið upp að ströndum
hennar. Hún hefur aldrei farið
dult með það, að hún óskaði
hinum sameinuðu þjóðum af
heilum hug fullkomins og var-
anlegs sigurs í styrjöldinni á
villimennsku nazismans, sem
búin er að kosta einnig hana
stórkostlegar mannfórnir úr
hópi friðsamra sjófarenda, svo
Eggert þorbjarnar-
SON hinn nýbakaði fram-_
kvœmdastjöri Sósialitaflokks
ins og Æyrverandi niðursatning-
ur á skkBstoífiu Dagsbrúnar, var
nýlega að minna verkamenn
á veturinn 1940 — 1941 í sam-
bandi við svik og hvítt man-
sal sem ég á að bafa framið á
bonum og félögum hans. Ekk-
ert væri mlér kærkomnara en
að E. Þ. vidi taka þetta mál
upp að nýju og sanna á mig
skkan vierknað; og skora ég á
hann hér með að finna orðum
sínum frekari stað, ef hann viil
ekki auðvirðurlegur rógberi
r.eha.
Hér skal hinis vegzi brugðið
upp nokkrum myndurn af vinnu
brögðum jþessa manns fyrir
verkalýðinn veturin-. 1940 —
1.941 og raunar fyrr og
siðar.
Það var Eggert Þorbjarnar-
son, sem laug að Dagsbrúnar-
mönnum á fundinu’n í Iðnó í
janúar 1941. Hann laug því, að
setuliðið byðist til að borga
hærra kaup, en þá var frá
skýrt á þeim fundi. Það var
Eggert Þonbjarnason, sem narr
áði 500 verkamenn til þess að
segja nei við því samningsupp-
kasti sem fulltrúi hans, Sig-
urður Guðnason hafði gert.
Það var E. Þ. sem varð því
valdandi, að saklausir og ein-
faldir flokksbræður hans voru
settir í fangabúðir hjá brezka
setuliðinu. Það var þessi sami
E. Þ„ sem ætlaði að koma Dags
brúnanstjórninni. í þetta fang-
elsi, en gat það ekki. Það var
E. Þ, sem ætlaði að koma á
stað uppþoti í þessum bæ.
Það var E. Þ., sem ætlaði að
láta hei'mennina verða þátttak
endur í þessu verkfalli með því
að ifiá jþá til að meita að vinna
þau störf, sem þeim var fyrir-
skipað af yfirmönnum sínum
áf því, að ekki. fengust hérlend-
ir verkamenn í bili. Það var E.
Þ., sem ætlaði að láta hina bylt
ingasinnuðu hermenn, einS og
hann orðaði það, verða verk-
færi í sínum höndum til þess
að (herja á þeim samlöndum
hans úr hópi verkamenna, sem
ekki vildu verkfalil, en það var
meira en helmingur allra félags
manna, sem vildu enga stöðvun
á vinnu sinni þá.
Það var þessi E. Þ., sena lét
verkamennina tapa um þrjú
undruð þúsund krónum í vinnu
launum, þegar hann, með lyg-
um, fékk þá til að hætta að
vinna í meira en vikutíma.
Það var E. Þ., sem þá kom til
stjórnar Dagsbrúnar með vinar
koss á vörum eins og Júdas
forðum, en fékk ekki bæn-
heyrslu, og gekk af þeim fundi
og hengdi sjálfan sig og félaga
sína í sinni eigin snöru,
Það var þtíssi saimi E. ÍÞ., sem
sveik alþýðuna á ísafirði,, þegar
eftir að hann varð oddamaður
í bæjarstjórninni þar; þá gerði
E. Þ. Jón A. Jónsson að bæjar-
stjóra, en Jón var einn mesti
andstæðingur verkamanna á
íslafirði um þær mundir. Þess
um manni seldi. Eggert Þor-
bjarnarson bæjarstjórnaem-
bættið í hendur, þótt hann hefði
Æyrir fcosningar lofað kjósend
u'm sínum að fylgja málstað
alþýðunnar, ef hann yrði kos-
inn ibæjai'fulltrúi, sem og gert
var í það eina sinn.
iSvo byrjar þessi nýi bæjar-
fulltrúi verkalýðsins á þvi að
selja sig þannig á víxl, að bæj-
arstjórnin ver^ur óstarfhæf, og
öll velferðarmál bæjarins
Standa i slað, enginn meiri
hluti fæst í neinu iriáli. Þannig
launaði E. Þ. kjósendum sín-
um á ísafirði það traust sem
þeir sýndu honum við kjörhorð
ið. Sáðan flúði hann frá sómma
eigin svikum hingað til bæjar-
ins, og héfur upp frá því gegnt
trúlega hlutverki Marðar -Val
garðssonar í röðum verka
manna og skrifað róg og tííð um
alla þá, sem ekki bafa látið
blekkj'ast af baktjaldavinnu-
brögðum hans, af því að þeir
þekktu eyrnamarkið á hinum
a'fdankaða bæjarfulltrúa frá ísa
firði,.
Þetta er sá sami Eggert Þor
bjarnarson, sem sveik alla Dags
brúnarmenn um að segja upp
sammingi Dagsbrúnar á réttum
tíma og skapa verkamönnum
viðunandi lífs'skilyrði fyrir 8
stunda vinnudag. Þetta er sá
sami E Þ ., sem setti fram með
Siigurði Guðnasyni samminigs-
uppkast í 16 liðum, sem al'lir
áttu að vera til hagbóta fyrir
Dagsbrúnarmenn, en sveik það
í 15 liðum, þannig að aðeins
eimn, hin margumtöluðu 16%
á tímakaupið, urðu eftir. Það
var þessi E. Þ., sem setti, fram
í sama samningsuppkasti kröf
ur um það, að Eimskipafélag
íslands héfði allt að 150 verka
menn í þjónustu sinni milli
þess, sem skip væru til af-
greiðslu, en sveik þá ki'öfu, þeg
ar hann fór að semja og hefur
ekki minnst á hana síðán; en
verkamenn fá‘ fyrir bragðið að
ganga iðjulausir, þegar ekki em
sfcip við ibryiggjur til losunar.
Það er þessi Eggert Þorbjarn
arson, sem lýgur þv*í, að stjóm
Dagsbrúnar hafi afnumið þræla
lög gerðardómsins. Það voru
nefnilega verkamenn sjálfir sem
gjörðu það með því að hefja-
skæruhernað, sem Dagsbrúnar
stjórnin lýsti hins vegar yfir að
Samkvæmskjólar
Ragnar Þórðarson & Co.
Aðalstcætí 9
væri henni óviðkomandi með
öllu og hún ætti engan þátt í.
Það er þessi sami E.. Þ., sem
fer með þá staðlausu stafi, að
Dagsbrúnxirstj órn i,n háfi gjört
orlof verkamanna að veruleika.
Það voru Alþýðuflokksþing
mennirnir, sem fluttu frumvarp
ið um sumarfrí allra vínnandi
stétta; þingmönnium ,sósíalista‘
datt ekki í hug að flytja slíkt
hagsbótamál fyrir verkalýðinn.
Formanni Dagsbrúnar hefur
ekki diottið ennþá í thuig að bera
fram eitt einas.ta friUímvarp til
hagsbóta fyrir þá félagjsmenn,
isem hann er íörimaður fyrir.
Það er ékki hivað siist þessum
E. Þ. að kenna, að verkamenn,
eru látniir vinna eiris lengi og
vdnnuveitanda hentar 'bezt í
hvert sinn, án þetss að minnsita
tillit isé tekið til þess, að með
þvá er verið að eyða iMfisorku
vterkaimannisSins fyrir aldur
fram.
Þaðí er þesssÉ E’. p. og Dags-
brún arstjórniln,. sem hefiur svik
ið verkamenn um að gjöra 8
stundia vimiudaginn að menn-
inigaríegum og heilsusamlegum
aflgjafa ifyrir iþá og ibörn þeirra,
noeðan ibezt var tækifiærið tií
Qg það er þessi sami E. Þ.,
isem .nú, eiftir að verkamienn
höfðu fcolsið Ihann í stjórn fé-
lags síns hefur. skilið við
stjórnarstörfini og ísezt í fram-
kvamxdarstjórastöðu hjá Sósiía-
listaflokknum. En sjálfsagt
muna samstarfsmenn hans íi
Dagsíbrún þó eftir að bera það-
umdir hanis dóangreinid ,hvort.
ekki tsíé. rétt að selja vinnuveit-
anda liífsorku verkamanna eitt-
hvað ifratm eftir rióttinmi, eins
og hinigað til, ef nýsköpuninni
slkyldi reynast hætta ibúin af of
stuttúím vinnutíma.
Jón S. Jónsson.
að ekki sé talað um annað tjón,
sem hún hefur orðið fyrir af
völdum ófriðarins. Hún hefur
kappkostað, að hafa sem vin-
samlegust viðskipti við hinar
sameinuðu þjóðir í styrjöldinni,
enda land hennar verið tveim-
ur þeirra hin þýðingarmesta
bækistöð í bai'áttunni við
þýzka nazismann. Hún hefur
einnig látið í ljós ótváræðan
vilja sinn til þess, að eiga þátt
í friðsamlegu viðreisnarstarfi
og alþjóðlegri samvinnu, sem
hinar sameinuðu þjóðir hafa
boðað, að styrjöldinni lokinni,
enda þegar tekið þátt í fleiri
en einni ráðstefnu með slíkt
yiðreisnarstarf og slíka al-
þjóðasamvinnu fyrir augum.
*
Hitt hefur áreíðanlega að
engum hugsandi íslendingi
hvarflað, að við, vopnlaus
snxáþjóð, sem engin áhrif get-
um haft á gang ófriðarins, fær-
um að blanda ökkur í hann
með því að segja hinum aðila
hans, tveimur stórveldum, stríð
á hendur. Og ef það skyldi
vera satt, að svo ótrúleg skil-
yrði hefði verið sett íslenzkum
stjórnarvöldum fyrir þátttöku í
því alþjióðasamstarfi, sem nú
á að fara að undirbúa að stríð-
inu loknu, þá þykir okkur það
of dýr aðgöngumiði að hinni
fyrirhuguðu ráðstefnu í San
Francisco.
íslendingar hafa öldum sam-
an verið friðsöm og vopnlaus
þjóð og aldrei verið þátttak-
andi í neinni styrjöld. Og það
viljum við heldur ekki verða
nú né síðar meir, svo mikla
áherzlu, sem við leggjum hins
vegar á það, að eiga þátt í
friðsömu viðreisnarstarfi og
friðsamlegri samvinnu þjóð-
arma að þessu stríði loknu.
MORGUNBLAÐIÐ í gær
birtir þýdda grein um á-
rásirnar á stefnu brezku stjóm
arinnar í Grikklandsmálunum.
Er grein þessi þýdd úr brezka
tímaritinu „National Review“,
og kemst höfundur hennar
þannig að orði meðal annars:
,,En. tveir menn, sem, eins og
Papandrou, hafa sætt ómaklegum
árásum, þeir Scobie hershöfðingi
og Rex Leeper brezki sendiherr-
ann, höfðu fylgzt vel með þvi sem
var að gerast. Þeir spurðu sjálfa
sig: Hvers konar félagsskapur er
ELAS og EAM í raun og veru?
Vafalaust höfðu flokfcar þessir
fylgi mikils hluta æskunriar í borg
um landsins; vafalaust voru marg
ir meðal fylgismanna þeirra, sem
þráðu að sjá nýtt Grikkland rísa
upp ,og aðhylltust frjálsa lýðræðis
stjórn og vafalaust höfðu menn
þessir barizt vasklega gegn Þjóð-
verjum. Leiðtogarnir, hins vegar,
voru kommúnistar, sem ekki unnu
að því að koma á frelsi og lýðræði,
heldur kommúnistísku einræði.
í miðstjórn ELAS-flokksins eiga
aðeins 'þrír menn sæti og þeir eru
allir kommúnistar.
Öryggislögregla EAM er flokk-
ur ofbeldismanna og skipulögð eins
og slíkur félagsskapur í einræðis-
löndumum.
Scobie hershöfðingi og Rex Leep
er var ljóst, að tækist ELAS að ná
völdunum, þé hefðu Bretar svikið
meginatriði loforðs þess, er þeir
gáfu Gri'kkjum, þess loiforðs, að
gríska þjóðin skyldi sjálf fá að
velja sér stjórn. Jafnframt færi þá
með völd ríkisstjórn, sem þrtöngv-
að hefði verið upp á þjóðina af
minnihluta flokki.
Scobie ihershöfðingi og Leeper
vissu einnig, að meðal EAM-manna
voru margir sanngjamir menn,
sem ekki gerðu sér ljósar ætlan-
ir hinna kommúnistísku flokks-
bræðra sinna, og sem mundu segja
síkilið við flokkinn jafnskjótt ogí
til framkvaamdanna kæmi.
Eftir að brezka stjómin hafði
orðið alls þessa vísari, vatr aðeins
um eina leið að ræða: Það varð að
koma í veg fyrir, að ELAS-flokk
urinn næði völdunum. Þetta var
nauðsynlegt vegna loforðs Breta
við grísku þjóðina.41
Vissulega kveður mjög við
annan tón í þessari grein hins
merka brezka tímarits en hjá
áróðursmönnum kommúnista,
svo sem Sverri Kristjánssyni.
Og engum blandast hugur um
það, að mjög eru upplýsingar
„National Review“ á aðra lund
en hins „hlutlausa“ rikisút-
varps hér uppi á íslandi.
* •
Tíminn í gær gerir hinar
miklu sóknir hei'ja banda-
manna gegn Þjóðverjum að
umræðuefni, og kemst í því
sambandi þannig að orði:
„Ardennaorrustan mun í fram-
tíðinni verða talin ein örlagarík-
asta og harðfegnlegasta viðureign
in í þessari styrjöld. Mikið var
undir úrslitunum komið. „Alger
sigur eða algert niðurlag,“ sagði
Göbbels. Hinn ameríski Ðoughboy
með aðstoð hins brezka Tommy,
lét sigurinn bresta í höndum
Rundstedts. Hin hreystilega vörn
Bandaríkjamanna mun gera Ba-
stogne eins sögufræga í vestri og
Stalingrad í austri.
Afrek hins unga hers. Banda-
ríkjamanna í Ardennafjöllunum
stendur ekki að neinu leyti að baki
afrekum rússneska hersins. Sú
mikla þolraun, er Bandaríkjamenn
stóðust með óbilandi þrautseigju
og hreysti, mun hnýta böndin fast
arar miili þeirra og vopnabræðr-
anna.
Sú frásögn hins danska blaðs,
að herir bandamanna og Rússa hafi
i háð svo frækilega baráttu á víg-
stöðvunum í vetur, að ekki verði
á milli þeirra gert, mun elcki verða
dregin í efa. Afrekin verða ekki
metin af landvinningum einum
saman, enda væri slíkur saman-
Fraaah. á 6. si8u.