Alþýðublaðið - 28.02.1945, Blaðsíða 6

ALÞÝDUBLAÐtÐ
MiSvikndagtir 28. ifebrúar 1M&
Torino
.StíiS.

Torino er önmur ihinna tveggja stónu iðnaðarborga á Norður-Ítalíu,
sem enn eru í hönduim IÞjóðverja; hin er Milano. í þessum (borgum
eru miðstlöðvax lítölislku verkaiýðsihreyÆingarin n ar, enda eru þar
stserstu iðnaSarfyirtœkin, svo sena Fiatverksmiðjurnar í Torino.
Hve Jengi verðiur verkalýðiur Iþessara borga enn að baða lausnar-
innar undan oki nazismans?
Samtök byggingar-
iðnaðarmanna ræða
um hagsmunamál
stéifarinnar
Hlutverki gervismið-
anna er lokið
SVEEN ASAMB AND bygg-
byggingarmanna böðaði í
samráði við fonmenn mMturra
bygingaiðnfólaga í Reyikjavik
tii fundar í Kaiupþingssalnum 9.
janúar s, i. Fundinn sátu stjórn
ir etfirtaldra félaga: Sveinasam
baficLs bygimgarmanna, Tré-
smiðafélalg® iReykjaviííkur, Múr-
arameistarafélags Reykjavólcur,
Múrarafélags Reykjavikur, Fé-
lags vegigffóðrarameistara á
Reykjavík, Veggfóðrarafélags
Reykjavfkur, Félags löggiitra
rafvirkj ameistar a í Reykjavák,
Rafvixkjafélags Reykjavíkur,
Félags píipulaigninigameistara í
Reykjavík, Sveinafélags pípu-
Iiagm.nigiama.nna, MáLarameist-
arafélags Reykjavffikur og Mál
arasveinafélags Reykjavákur.
Forseti Sveimasamjbandls
byggingarmanná, Gunnar Leó
Þorsteinsson setti fundinn og
kvað íhann boðaðanm til þess að
taka afstöðu til óiðniærðra
manna í bygingariðnaði ag finna
leiðir til að fullmægja vinnuþörf
iðnaðarmanna með iðmliærðum
mönnum.
Fundárstjóri vor kiosinn Júl-
íús Björnsson rafvirkjaimeistari
og fundarritari Guðjón Bene-
diktsson múxari.
OEftir . ýtarlegar umræður fól
fundu^inn bytggingaiðnlfólögun
um d hænum að rannsaka vinnu
þörfina, hVerju í sinni iðn og
leggja niðurstöður sínar fyrir
annan fund sörnu aðila, sem
haldinn yrði sáöar.
Sá fundur var haldinn á sama
stað 21. febrúar s. ]. Fundar-
stjóri var kosínn Sæmundur
Sigurðsson málarameistari og
fundarritari Ársœll Sigurðsson
trésmiður
Á •fundinium skýrðu ÆuIItrúar
hinna ýimsu iðngreina frá niður
stöðum þeim, isem náðst höfðu.
Höfðu félögin snúið isér að þvá,
sem fundurinm 9. jan, fól þeim
að rannsaka afkastaþörf iðnanna
og á þeirn niðurstöðum, sem
fenjgizt höfðu var reiist sam-
komulag um nemendafjölda í
múraraiðn, málaraiðn, hú'sa
smíðaiðn og veggfóðraráiðn. í
pípulagninigaiðn var enn ekki
fuOIgengið tfrá samkbmulagi, en
umræður ium það standa yfir
og ilátur út fyrir að samkomulag
náist eimnig á þeirri iðn.
Það var einróma álit fundar-
manna, að leiðin til að fá ólærða
menn út úr iðnunum væri. sú,
að Ifijölga nemum íhæfilega.
Að loknum umræðum sam-
þykkti fundurinn eftirfarandi á
lyktanir:
Sameiginlegur fundur stjórna
bygginigariðnfélaiganna í Reykja
vffik IhaMinn 21. flebr. 1945 sam
þykikir:
1. Að iðnaðarmenn sjálffir og
Æélög þeirra ákveði tölu iðn-
nema á éri hverju, og lýsir van
iþóknun sinni á nemendaútlboði
Vinnuveitendafélags íslands, er
fram kom á síðasta ári.
2. Að skora á a'lþingi og rákis
stjóm að breyta ekki 1. gr.
lagna nr. 100 frá' 1938, svo og
4. igr. laga nr. 43 frá 12. febrúar
1040 <sem er viðauki við 10.
gr. laga nr. 100 frá 1938).
3. Fiundurinn ályktar að beina
•þeim tilmælum til hæstvirtrar
riíkisstjómar, að hún Mutist til
um, að þeir menn, sém uppvás
ir kunna að verða að brotum á
iðnlöggjöfinni, verði látnir sæta
fu'llri ábyrgð
•5. Fundurinn lítur svo á, að
viðkomandi iðnfélög ha'fi sýnt
fullan skilning á hiLutverki sínu
hvað snertir nauðsynlega f jölg-
un í byiggingadðgreinunum,
og lýsir yfir ánægju sinni yfir
því samstartfi, sem tekið hetfur
verið upp um nemendatölu.
Fiumdurinn telur nauðsyn að
fraimhald verði á þessu sam-
starfi og beinir þeirri áskorun
til byggingariðnfélaganna, að
þau kjósi hvert um sig þriggja
manna nefnd, eigi isíðar en í
maí þ. á., er iiafi það hlutverk
að athuga raunverulega aukn-
i,ngar og viðhaldsþörf hverri iðn
grein fyrir sig og uaidirbúi sams
konar fund um ‘ málið fyrir
næstu áramót.
Fulltrúar ratfvárkjameistara
Júlíus Björnsson og Eirákur
Ormsson báðu þesis getið, að þar
sem félag þeirra hatfði tekið
aðra afstöðu í þessum málum
en iþá, sem ií tiillögunum felst,
og þeir teMu.sig buoMna aif sam
þykktum iþess, rnundu þeir ekki
greiða atbvæði •uim tillögurnar.

hvað fræðsiumálin snertir. —
Fyrir hundrað árum síðan voru
svo að segja engir skólar í
landinu. Ef Búlgari tók Múha-
meðstrú, lét hann börn sín á
múhameðskar fræðslustofnan-
ir; sömuleiðis var algengt, að
börnin dveldust við klaustrin
og lærðu þar. En sú fræðsla
var að jatfnaði mjög úrelt á
þeirra tíma mælikvarða, hvað
þá í okkar augum, sem lifUm
á tuttugustu öldinni. í Búlgar-
íu var ekki prentuð nein bók
i'ýrr en árið 1806!
Þegar ég virti fyrir mér ný-
tízku landbúnaðarskóla í Búlg-
aríu, átti tal við búlgarska
mennin^arfrömuði urn ókom-
inn tíma og hafði jafnframt í
huga riiðurlægingartímabil und
ir hinni tyrknesku stjórn,; undr-
aðist ég, hversu margt og mik-
ið hafði verið gert á tiltölulega
mjög stuttum tíma.
Þeir, sem setja einna mest-
an svip á hið búlgarska sveita-
þorp, eru þeir menn, sem far-
ið hafa til Ameríku og ætlað
sér að dvelja þar til lengdar,
en síðan komið aftur. Þetta eru
menn, sem fyrir tuttugu árum
fóru að leita sér vinnu í Banda
ríkjunum, varð mörgum hverj-
um mjög vel ágengt og snéru
síðan heim aftur með það, sem
þeir höfðu sparað saman, og
geta nú lifað áhyggjulitlu lífi.
Eitt sinn sem oftar hitti ég að
máli mann, sem var „óðals-
bóndinn“ í þorpi sínu. Hann
hafði áður fyrr ekið kolavagni
í Vancouver og unnið eins og
þræll.
Áhugamál þessarra manna
eru ekki ætíð bundin við fjár-
mál. Þeir tflytja nýjar hug-
sjónir og hugsanagang heim
með sér í litlu búlgörsku
sveitaþorpin. Ef til vill koma
þeir með uppástungur um auk-
in þægindi, sem mörgum í-
haldssömum, gömlum bónda
finnast óþörf; sumt eru ný-
mæli, sem áður eru algjörlega
óþekkt í landinu.
Þessir víðförlu Búlgarar
koma fram með hvers konar
spurningar, sem engum öðrum
dettur í hug að koma fram
með: „Hvers vegna skýldi
búlgarskur verkamaður -leggja
7harðar að sér, heldiur en ame-
rískur verkamaður, en fá svo
miklu rýrari ávöxt iðju sinnar
og minni laun?“
Enn sem komið er, hafa hin
amerísku áhrif í landinu til-
tölulega lítið þróazt. Sáratfáir
Búlgarar meta hin amerísku
nýmæli þess, að hugleiða þau
að ráði eða taka þau upp. Samt
sem áður verða þeir fyrir á-
hrifum frá Ameríku og öðrum
löndum, t. d. í gegnum kvik-
myndirnar, en til Búlgarím
flyzt mikið af erlendum kvik-
myndum. Rússnemkar kvik-
myndir eru einna algengastar
og hafa flutt með sér allmikil
áhrif á þjóðlífið. Reyndar fór
svo, að búlgarska stjórnin
skarSt í leikinn, áður en í óefni
var ikomið. , y
Mér líkaði jafnan ágætalega
við búlgörsku bændurna. Þeir
hafa sína galla, samt sem áðnr,
rétt eins og við hinir. Það ér
jafnvel hægt að rekja orsakir
ýmissa galla beirra aftur til á-
hrifa þeirra, sem hin tyrkneska
stjórn í landinu hafðí á þjóð-
ina. Einkenni heillar þjóðar
verða ekki afmáð á einum
degi. Og ekki á hundruðum
ára. Búlgarinn finnur mikið til
sm, og honum finnst, er hann
Ennfremur óskaði Einar
Gíslason málaraméistari bókað,
að hann gæti ekki tefcið Iþátt í
tillögju nr. 2., vegna þess að
hann á sæti í miliiþinigainefnd,
sem ifjallar um það mál.
athugar söguna, sem flestar
aðrar þjóðir hafi verið óþarf-
lega óvinveittar hans eigin
þjóð. Hann er fastur fyrir á
kröfum sínum, er hann semur
við aðra, hvort heldur er í
smáu eða stóru, og hgnn er
hagsýnn mjög. Áftur á móti
mun hann gegna skyldum sín-
um sem samningsaðili út í yztu
æsar, svo lengi sem hinn samn-
ingsaðilinn ekki bregzt. Búlg-
arinn. er frekar þrálátur, jafn-
vel í smáatriðum hins daglega
lífs og hann er jafnvel of-
dirfskufullur á stundum. En
það er eins og manná sé ofur
auðvellt að fyrirgefa honum
þessa bresti hans, sökum þess,
að maður ffinnur jafnan hinn
beiðarlega mann á bak við
barnalegar þrætur eða tor-
tryggni. Búlgarinn tekur öllum
öðrum mönnum á Bahcanskaga
fram, er hann segir frS feða talar
um fyrir einhverjum. Hann
lætur sér fátt í léttu rúmi
liggja að öllui leyti. Jafnvel á
tylíidögum er hann miklu hæg-
látari og heldur meira aftur af
sér heldur en Slafinn, frændi
hans. Búlgarinn er hófsamur,
og hefur aldrei haft efni né á-
stæður til þess að vera annað.
Venjulegt verkamannakaup er
á að gizka tveir shillingar á
dag. Maður í opinberu emb-
ætti hefur hér um bil 1 ster-
lingspund á viku. Forsætisráð-
herrann hefur aðeins 600 ster-
lingspund í árslaun. Þess
vegna er engin furða, þótt
Búlgarinn kunni að fara með
peninga. Venjulega er hann
kallaður „Skoti Balkanskag-
ans.“
Þátttaka Búlgaríu í yfirstand
andi styrjöld var óhjákvæmi-
leg. Þjóðverjar gerðu allt, sem
þeir gátu til þess að fá hana í
stríðið, en bandamenn gerðu
ekfeert til þess að halda henni
utan við það. Viðskiptaleg ítök
Þjóðverja ,í landinu, hinn á-
kafi derringur „umbótasinn-
aðra manna“ meðal þjóðarinnar,
sarnhliða örvæntingarffullum
hugsanagangi alþýðunnar,
hjálpaðist að til þess að leiða
þjóðing út í þær ógöngur, að
hún átti efeki að lokum nema
um eirm kost að velja. Á sama
tíma var búlgarski herinn alls
ekki undir það búinn að fara í
stríð, heldur var hann einungis
til þess hætfur að halda uppi
lögum og reglu innanlands, ef
með ' þyrfti. Hugtakið „lög-
gæzla“ hefur mikla þýðingu
fyrir Balkanþjóðirnar. Því hef-
ur verið skákað, jafnan þegar
reynt hefur verið að sýna mót-
þróa gegn ranglátum stjórnar-
aðferðum valdhafanna. En ekki
er hægt að segja, að slíkt sé til
þess að auðvelda á nokkurn
hátt samkomulagiB meðal Balk-
aniþjóðanna innbyrðis eða út á
við. Þrisvar sinnum á undan-
förnum þrjátíu árum, hafa
Búlgarar ráðizt á Júgóslava.
Þegar bannig stendur á, hugsa
menn frekar. um orsakir heldur
cn afleiðingar. Og það er ekki
snannúðlegt að ætlast til þess að
Júgóslavar gleymi þessu að
TÖrmu spori.
Þrátt fyrir það, þótt bændur
séu í yfirgnæfandi meirihluta
í landinU, hefur félagsleg sam-
heldní þeirra hingað til verið
svo léleg, að þeir hafa haft til-
tölulega mjög lítil áhriff á gang
málanna í landinu. Sundurlyndi
þeirra og innbyrðis deilur hafa
valdlð því, að fámennar klíkur
hafa þróazt sem valdhafar í
landinu með herinn sér til
stuðnings. En það eru til tak-
mörk fyrir því, hvað einræðis-
herrar geta boðið þjóðunum upp
á, þrátt fyrir allt. Enginn kon-
ungur eða einræðisherra væri
fær um að leiða Búlgaríu ut í
styrjöld, hetfði hann ekki all-
2 2 6 6
er símanúmer okk-
ar í nýju verzluninni
HÁTEIGSVEGI 2
Sigurgeir Sigurignsson
, 'hœstaréttarmáldfÍutningsma^ur- C .
' ■ : ;
Skrifstofutími 10-12 bg 1>-6.
. Aðalstrœti 8 . Sími 1043:
stóran hóp bændanna, fjöl—
mennustu stéttarinnar í land-
inu, á bak við sig. Með ein-
dregnum samhug állrar þjóðar-
innar tókst Búlgörum að fá
aftur Þrakíu og Suður- Do-
brudja. Hver einasti Búlgari á-
leit þjóð sína eiga verulegt til-
kaH-til þeirra héraða, og vann
að því, að þaU væru innlimuð
í Búlgaríu. Aftur á móti hefur
enginn konungur eða einræðis-
herra, enn sem komið er, getað
att Búlgörum út í stríð við
Rússa. Sérhver Búlgari hefur
mikla samúð með Rússum og
hetfur alltaf haft, — þjóðina,
sem hjálpaði þeim undan yfir-
ráðum Tyrkjans.
Þetta viðhorf til Rússa er
jafnt af hálfu Búlgara, hvort
sem Rússland er ‘undir stjórn
Zarsins eða Stalins. Jafnvel hin-
ir búlgörsku einræðlsherrar
hafa staðið «ppi í hárinu á
Þjóðverjum, þegar nazistar
hafa banvtað þeim að sýna
Rússum hinn minnsta vinarhug.
En hefðu Búlgarar ákveðið að
fara í þetta stríð af frjálsum
vilja, hefðu þeir ekki lengi:
hugsað sig um. Þeir hefðu bar-
izt með Rússum.
HVAÐ SEGJA HIN BLtelN
Fih. al 4. <si0a.
wrður ósanngjarn, þar sem Þjóð-
/erjar höfðu safnað saman úrvals
iði sínu til sóknar á vesturvíg-
itöðvunum og styðjast þar einnig
við hin beztu náttúruskilyrði til
varnar og virkjabelti, sem þeir
hafa unnið að árum saman. ÞaS
skiptir meginmúli fyrir úrslitin,
að hernaðarlegt tjón þeirra þar
hefur sízt orðið minna en á aust-
ur vígstöðvunum.
Sé aðilinnn, sem sennilega hef-
ur þó unnið mest að því í vetur að
veikja viðnám Þjóðverja, er hvorki
landher bandamanna að vestan né
rauði herinn að austan. Flugher
bandamanna hefur vafalaus't nnni©
drýgstan þáttinn á því sviði. Loit-
árásirnar á þýzkar borgir og sam-
gönguæðar hafa aldrei verið jafn
stórfelldar og í vetur né tjönið
jafn gífurlegt. Vegna loftárásanrua
hafa hernaðaráætlanir Þjóðverja
orðið fyrir stórfelldum truflunum
og hergagnaiðnaður þeirra er nú
áreiðanlega miklu minni af völd-
um loftárásanna en hann væri ella.
Hefði hinna’miklu yfirburða banda
manna ekki notið við, myndi mót
spyrna Þjóðverja yera margfallt
harðari og vafasamt, hvort banda
mönnum og Rússum hefði enn tek
izt að nálgast þýzkt land.“
Engium, sem fylgzt hafa meö
hernaðarrekstrinnm á liðnum
mánuðum, getur dulizt, hversu
mikill þáttur flughersins er í
hinni hörðu og sigursælu sókn
handamanna gegn heimalandl
nazismans, þótt áróðurinn fyrir
honum sé engan veginn eins
mikill og fyrir sumum öðrum
aðilum hemaðarins gegn rító
Hitlers.
*