Tíminn - 28.04.1964, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriöi
G. Þorsteihsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jómas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíösson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.simi 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — f lausasölu kr. 5,00 eint. — Prontsmiðjan EDDA h.f.
Ríkisstjórnin hefur
verið aðvöruð
Af hálfu stjórnarblaðanna er nú kappsamlega rekinn
sá áróður að það sé stjórnarandstæðingum að kenna,
hvernig komið sé í efnahagsmálum landsins. Þeir hafi
knúið fram kauphækkanir, sem hafi sett allt úr skorð-
um.
Þessari staðhæfingu er bezt svarað með því að vísa
til þeirra staðreyndar, að síðan 1960 hefur verðlag vöru
og þjónustu hækkað um 84%, en dagkaup verkamanna
aðeins um 55%. Þessar tölur sýna bezt, að það er ekki
kaupið, r.em hefur sprengt verðlagið upp, heldur öfugt.
Hinar miklu verðhækkanir á þessum tíma rekja fyrst
og fremst rætur til stjórnarstefnunnar, til hinna hóf-
lausu gengisfellinga og hækkana á neyzlusköttunum, til
vaxtaokursins og lánsfjárhaftanna.
Stjórnarandstæðingum verður síður en svo kennt um
þetta. Þeir hafa þvert á móti varað stjórnarflokkana við
og sagt rétt fyrir um afleiðingarnar.
Framsóknarmenn aðvöruðu ríkisstjórnina mjög ræki-
lega, þegar hún felldi gengið 1960. Þeir sýndu fram á,
að sú gengisfelling væri alltof mikil og hlyti að leiða til
kollsteypu í efnahagsmálum landsins.
Framsóknarmenn aðvöruðu stjórnina ekki minna, þeg-
ar hún réðist í hina ótímabæru og tilefnislausu gengis-
fellingu 1961, sem kom nýrri, stórfelldri dýrtíðarskriðu
af stað.
Framsóknarmenn hafa aðvarað ríkisstjórnina, þegar
hún hefur verið að leggja á nýja söluskatta eða hækka
þá, sem fyrir voru. Þeir hafa sýnt fram á, að þessir
skattar væru ekki aðeins óþarfir, heldur hlytu þeir að
leiða til stóraukinnar dýrtíðar og glundroða í efnahags-
málum. Þessum aðvörunum hefur ekki verið skeytt, held-
ur lagðir á svo gífurlegir skattar, að umframtekjur rík-
isins hafa numið mörgum hundruðum millj. kr. sein-
ustu árin. Þessar óþörfu skattaálögur hafa að sjálfsögðu
stórmagnað dýrtíðina.
Framsóknarmenn hafa á sama hátt varað stjórnina við
afleiðingu vaxtaokursins og lánsfjárhaftanna fyrir at-
vinnuvegina. Þeir hafa sýnt fram á, að þetta gerði at-
vinnuvegunum örðugra fyrir að rísa undir nauðsynlegum
kaupgreiðslum og verja jRfnframt eðlilegum framlögum
til að auka framleiðni sína og afköst.
Ríkisstjórnin hefur ekki viljað hlusta á þessar né nein-
ar aðrar jákvæðar aðvaranir Framsóknarmanna. Þess
vegna er nú komið, sem það er.
Ríkisstjórnin hefur í blindni fylgt þeirri stefnu, að
verðhækkanir yrðu alltaf að vera mun meiri en kaup-
hækkanir því ella yrði kaupgeta almennidgs of mikil.
Þessi blindni hennar hefur valdið því, að hér hefur verið
fylgt allt annarri stefnu en annars staðar á Norðurlönd-
um, þar sem stefnt hefur verið að því að kaupmáttur
launa ykist alltaf heldur meira en verðlagið, og launa-
fólki og bændum þannig tryggð eðlileg hlutdeild í vax-
andi þjóðartekjum.
Héi' þarf að verða alger stefnubrevting. Stjórnin verð-
ur að læra af aðvörunum Framsóknarmanna. Svo full-
komlega hefur reynslan staðfest þær. Annars verður
stefnt áfram í vaxandi kviksyndi dýrtíðar og verðbólgu.
Sú viðleitni stjórnarblaðanna að ætla að kenna Fram-
sóknarmönnum um öngþveiti efnahagsmálanna, er álíka
réttmæt og þegar drukkinn ökumaður, sem er valdur að
slysi, kennir þeim um, sem aðvöruðu liann.
Úvænt sameining í Austur-Af ríku
Flýttu deilur kommúnista fyrir sameiningu Tanganyika og Zanzibar?
LEYNIÞJÓNUSTA Bretlánds
og Bandaríkjamanna varð fyrir
miklu áfalli á sumardaginn
fyrsta, en þeir, sem eru ábyrgir
fyrir því, munu þó sleppa átölu-
laust. Ástæðan er sú, að mikil-
vægur atburður, sem brezka og
bandaríska leyniþjónustan sáu
ekki fyrir.mælist vel fyrir bæði
í London og Washington.
Atburður þessi er sameining
Tanganyika og Zanzibar. Til-
kynningin um hana kom nær
öllum á óvart. Svo leynilega
hafði hún verið undirbúin. Sú
r^ðagerð hefur að vísu verið
lengi á prjónunum, að fjögur
lönd Austur-Afríku, þ.e. Tang-
anyika, Kenya, Uganda og Zan-
zibar, ættu að sameinast, en
eftir uppreisnina í Zanzibar í
vetur þótti þessi ráðagerð fjær
því að rætast en áður. ,Nú hef-
ur þetta hins vegar breytzt að
nýju og fyrirætlunin um stórt
sambandsriki í Austur-Afríku
þykir nú nær marki sínu en
nokkru sinni fyrr.
EFTIR byltinguna, sem gerð
var á Zanzibar í vetur, hefur
verið mjög óttazt, að Zanzibar
ætti eftir að fá svipaða stöðu
í Afríku og Kúba í Suður-
Ameríku. Eftir byltinguna voru
þrír menn valdamestir á Zanzi-
bar, Karume, sem varð forseti,
Hanga, sem varð forsætisráð-
herra, og Babu, sem varð utan-
rikisráðherra. Karume hafði
stærsta flokkinn að baki sér,
en þeir Hanga og Babu höfðu
sig meira í frammi. Líklegt
þótti því, að þeir myndu brátt
ýta Karume til hliðar. Hanga
og Babu eru báðir eld-
heitir kommúnistar og því
þótti víst, að Zanzibar yrði
hreint kommúnistaríki undir
stjórn þeirra, enda stefndi öll
framvinda þar í þá átt.
Með sameiningu Tanganyika
og Zanzibar virðist þessari
hættu hafa verið bægt frá, a.m.
k. í bili. Tvennt virðist hafa
ráðið þar mestu. Annað er það,
að Karume hefur reynzt slyng-
ari en búizt var við. Hann hef-
ur bak við tjöldin tekið upp
samninga við Nyerere, forseta
Tanganyika, um sameiningu
landanna. Hitt er það, að þeir
Hanga og Babu voru ósammála
um afstöðuna til Rússa og Kín-
verja. Hanga fylgdi Rússum að
málum, en Babu Kínverjum.
Hanga mun hafa óttazt, að
Babu kynni að verða sér yfir-
sterkari. Þegar til úrslita kom
■ - ■■■'
KARUME
stóð hann með Karume og var
einn þeirra, sem undirritaði
samninginn um sameiningu.
landanna. Babu var hins vegar
víðsfjarri og vissi ekki neitt.
Hann var staddur í Pakistan og
mun hafa verið á leið til Kína.
Vafasamt er, hvort hann fær
að koma til Zanzibar aftur.
Sumir telja, að Rússar hafi
hvatt Hanga til að styðja sam-
eininguna. Þeir hafi óttazt, að
Kínverjar næðu undirtökunum
á Zanzibar og það væri Rúss-
um síður en svo æskilegt. Þá
hafi Rússar einnig talið það
hæpinn ávinning, að fylgis-
menn þeirra næðu yfirráðum
á Zanzibar. Kúba hefur reynzt
þeim dýr. Einangruð kommún-
istastjorn á Zanzibar myndi
ekki mega sín mikils í Afríku,
heldur jafnvel spilla fyrir.
ÞEIR Nyerere og Karume
hafa injög aukið álit sitt við
samningana um sameiningu
landanna. Nyerere hefur áður
unnið sér álit sem hygginn og
slyngur stjórnmálamaður og
þykir það hafa sannazt vel í
þessu máli: Karume hefur ver-
ið miklu óþekktari, en fram-
ganga hans í þessu máli þykir
bera vott um hygginn stjórn-
málamann. Líklegt þykir, að
hann verði varaforseti í hinu
sameiraða ríki, þegar það
kemst á laggirnar.
Karume er sagður fæddur í
Kongó 1905 en hafa flutzt ung-
ur til Zanzibar. Hann hlaut
litla menntun i uppvextinum
og var sjómaður um alllangt
skeið. Það er ekki langt síðan
að hann hóf afskipti af stjórn-
málum, en á því sviði vakti
hann brátt á sér athygli sem
snjall ræðumaður og laginn
málamiðlari. Hann var því kos
inn á þing Zanzibar, sem Bret-
ar settu á laggirnar, og varð
foringi blökkumanna þar. Aðr-
ir flokkar voru undir stjórn
Araba. í þingkosningunum sem
fóru fram í fyrra, fékk flokk-
ur Karume meirihluta atkvæða,
en flokkar Araba fengu hins
vegar meiri hluta þingsætanna
og fóru áfram með stjórn lands
ins. Þetta átti meginþátt í
byltingunni í vetur, en þó er
ekki talið, að Karume væri
aðalhvatamaður hennajr. Kar-
ume cr ekki kommúnisti, en
aðhyllist lýðræðislegan sósial-
isma, líkt og Nyerere. Nyerere
hefur mjög sótt fýrirmyndir til
Norðurlanda og telur m.a.
verkalýðshreyfinguna og sam-
vinnuhreyfinguna þar til mik-
illar fyrirmyndar.
ÞAU lönd, sem hér hafa sam-
einazt, eru mjög misstór, bæði
að flatarmáli og fólksfjölda.
Tanganyika er 363 þúsund
fermílur að flatarmáli, og
hefur um 9,1 millj. íbúa. Zanzi
bar er aðeins 1400 fermílur
að flatarmáli og hefur um
300 þúsund íbúa. Mjög hefur
verið efazt um, að Zanzibar
gæti verið efnahagslega sjálf-
stætt ríki, þar sem hún þarfn-
ast margvíslegra tengsla við
meginlandið. Bretar munu m.
a. hafa sleppt yfirráðum þar
vegna þess, að þeir óttuðust,
að Zanzibar yrði þeim fjár-
hagsleg byrði.
Það voru Portúgalar, sem
komu fyrstir Evrópumanna til
Austur Afríku, um aldamótin
1500. Á 17. öld hröktu Arabar
þá þaðan og komu þar upp all-
víðlendu ríki. Á seinustu öld
, hröktu Bretar og Þjóðverjar
þá þaðan, og gerðu Bretar
Kenya og Zanzibar að nýlendu
sinni, en Þjóðverjar lögðu
Tanganyika undir sig. Eftir
fyrri heimsstyrjöldina . komst
Tanganyika undir brezk yfirráð
Bretar veittu Tanganyika fullt
sjálfstæði 1961, en Zanzibar á
síðastliðnú ári. Arabar, sem
eru í miklum mininhluta á
Zanzibar, hafa ráðið þar öllu,
síðan byltingin var gerð á síð-
astl. vetri. Þ.Þ.

Nyerere og Karume undirrita samninginn um sameiningu Tanganyika og Zanzibar.
r \
T í M I N N, þrlðjudagur 28. apríl 1964. —