Alþýðublaðið - 15.06.1956, Blaðsíða 5

Föstudagi^r 15. júní 3 958.
AlþýfSublafÉ 13
5
UM FÁTT er nú meira rætt,
í sambandi við væntanlegar al-
Jþingiskosningar, en hið sjúklega
ástand í efnahagsmálum þjóð-
arinnar, og fátt eða ekkert ligg-
ur nær að taka til skjótrar úr-
lausnar, ef ekki á enn verr af
að hljótast. Hagfræðideild
JLandsbanka íslands gefur út
tímarit um efnahagsmál, þar
sem þessi viðfangsefni eru kruf
in til mergjar frá fræðilegu
sjónarmiði. í síðasta hefti þessa
tímarits, sem út kom nýlega
segir svo um þetta:
„Höfuðeinkenni ástandsins
á peningamarkaðinum er
hinn gífurlegi lánsfjárskortur,
sem annars vegar stafar af ó-
seðjandi hungri í lánsfé, en
hins vegar af vantrausti á
framtíðargildi peninganna.
Þrátt fyrir það, að útlán bank-
anna hafa undanfarin ár verið
hættulega mikil, hafa þeir í
rauninni beitt harðvítugri
lánsfjárskömmtun, sem óhjá-
kvæmilega hefur haft í för
með sér margvíslegt misrétti
og ýtt undir okurstarfsemi.“
Þetta er ekki pólitískur
sleggjudómur, heldur niður-
staða þjóðbankans, sjálfsagt að
vandlega athuguðu máli. Harð-
vítug Iánsfjárskömmíun . . .
Jneð margvíslegu misrétti . . .
sem hefur ýtt undir okurlána-
starfsemi. Er ekki einmitt í þess
tim fáu, en greinilegu orðum
þankans falinn kjarni málsins?
Skal nú hér á eftir leitast við
að gera nokkra grein fyrír hin-
um helztu sjúkdómseinkennum.
Verðbólgan
Á síðastliðnum 6 árum, hefur
verðbólgan vaxið gífurlega, eft-
ir að Sjálfstæðisflokkurinn tók
að móta stefnuna í þessum mál-
urn. Verðlagsvísitalan hefur
hækkað um 81 % og koma þó
þar ekki öll kurl til grafar. Til
samanburðar má geta þess að
verðlagsvísitalan hækkaði
næstu þrjú árin þar á undan, í
stjórnartíð Stefáns Jóh. Stef-
ánssonar, aðeins um 7V2%, enda
var þá markvíst unnið að því
að halda dýrtíðinni niðri. Álls
staðar erlendis, þar sem um
þessi mál er hugsað af festu og
alvöru, er það skoðað sem hin
mesta ógæfa, og bera vott um
óheilbrigt efnahagsástand ef
verðlag hækkar bara um örfáa
hundraðshluta. En hér hefur
það á 6 árum hækkað um 81%!
íslenzka ríkisstjórnin hefur
hvergi spyrnt við fótum í þess-
um málum og látið berast með
straumnum mótspyrnulaust.
Meira að segja hefur verið ýtt
undir þessa þróun með afnámi
laga um hámarksálagningu og
húsaleigu, en í báðum þessum
lögum var fólgin veruleg tak-
mörkun á verðlagshækkunum á
hinum brýnustu nauðsynjum al
mennings. Afleiðingarnar af
þessari stjórnarstefnu eru aug-
ljósar. í fyrsta lagi verðfelling
sparifjár til tjóns fyrir menn, er
kunna að hafa safnað einhverju
saman á langri ævi, en til hags
bóta fyrir þá sem hafa fengið
féð að láni til langs tíma, og
þannig eru losaðir við að skila
aftur nema hluta þess er þeir
fengu lánað. í öðru lagi vantrú
á peningagildið, og þar af leið-
andi minnkandi tilhneiging til
sparnaðar, sem þó er hverju
þjóðíélagi nauðsynleg. í þriðja
lagi gífurleg eftirspurn eftir
lánsfé, með þeim fyigikvillum,
sem lýst er í Fjármálatíðind-
um Landsbankans og skýrt er
frá í upphafi þessarar greinar.
í fjórða lagi yfirdrifin ásókn
í fjárfestingu, ýmiskonar, þarfa
og óþarfa, og vörukaup, sem í
mörgum tilfellum er eingöngu
ráðizt í vegna vantrúarinnar á
peningagildið. og þess álits sem
nú er að verða almennt. að allt
sé batra að eiga en peninga.
Gjaldeyrisskortur
Þetta síðastnefnda atriði hef-
ur aftur í för með sér óeðlilega
eftirspurn eftir erlendum gjald
eyri til kaupa á ýmiss konar
varningi, þörfum og óþörfum.
Verzlunarfrelsið svokallaða,
sem Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur verið að guma af, hefur
reynzt þannig í framkvæmdinni
að einungis hæst tolluðu gjald-
ey risvör urnar, bátag j aldeyr is-
vörurnar, sem margar hv+^ar
ekki heyra til nauðsynjavarn-
ings, vægast sagt, eru nokkurn
vegin frjálsar, en ýmsar nauð-
synjavörur fást alls ekki. Álagn
ingin á þessar frjálsu vörur er
mjög há og innflytjendur þeirra
græða vel, en nauðsynjavörur
almennings fást ekki.
Vöruskiptajöfnuðurinn við
útlcnd varð síðastliðið ár 6-
hagstæður um 416 milljónir
króna. Sjá allir hvert stefnir
með slíku áframhaldi — út í
beinan voða. Skuldasöfnun er-
lendis vex og tregða eða getu-
leysi bankanna að yfirfæra
gjaldeyri fyrir nauðsynlegustu
vörur eykst nú dag frá degi.
Verzlanir skortir 1 dag fjölmarg
ar vörutegundir vegna þess að i
bankarnir geta ekki yfirfært |
gjaldeyri, til þessara kaupa. i
r
Alffafjörður samvinnunnar við kommúnisfa
SUÐVIKINGAR kunna
smellna sögu af frænda
Hannibals Valdimarssonar.
Hann tók sér fyrir hendur
að fara á tunnu skemmíisigl
ingu út á Álftafjörðinn og
vildi láta binda lóð við fæt
|ir sér til að verða stöðugri
á þessum viðsjála og tiitekt
arsama farkosti. Vinir hans
og félagar höfðu vit fyrir
honum, þó að erfitt væri að
telja um fyrir mannirmm
vegna sérkennilegra og ó-
þjálla skapsmuna. Jafnframt
vildu þeir hnýta kaðal um
sæfarann miðjan, en það
tók Hannibalsfrændinn ekki
í mál, kvað bersýnilegt að
draga ætti sig í land og sagð
ist treysta tunnunni að bera
sig heilu og höldnu yfir
fjörðinn. Svo lagði hann af
stað, en siglingin fékk skjót-
an -endi. Sviptivindur ofan
úr fjöllunum skar fjörðinn,
tunnan valt í stjórnleysh og
maðurinn skall í sjóinn.
Álftfirðingum tókst þó að
þjarga honum með því að
iraga hann á land styrkum
en ómjúkum höndum.
TVEIR Á FERÐ.
Nú hefur Hannibal Valdi-
marsson ráðizt í feigðar-
flan svipað því sem henti
frænda hans á Álftafirði
vestra. En hann er ekki
einn síns liðs. Förunautur
hans heitir Alfreð Gíslason
og er sízt ófúsari til ævin-
týrsins. Þeir ætla að sigla á
tunnu, sem kallast Alþýðu-
bandalag, yfir Álftafjörð
samvinnunnar við komrnún
ista og vilja láta binda lóð
einþykkninnar og sérlundar
innar við fætur sér í and-
legum skilningi til að verða
stöðugri, en hafna því, að
fyrri samherjar þeirra hnýti
kaðal um þá miðja til að geía
dregið kempurnar aftur að
landi, ef illa fer. Þannig tví
menna þeir á tunnunni og í-
mynda sér, að þetta muni far
sæll og glæsilegur farkcst-
ur.
EFTIRMINNILEG
VONBRIGÐI.
Kommúnistar standa hin-
um megin við fjörðinn með
Einar Olgeirsson og Fmn-
boga Rút í broddi fylkir.gar,
kalla til Hannibals og AI-
freðs og fullyrða, að aUt sé
í stakasta lagi. Leiðið á aö
vera hið ákjósanlegasta, þó
að sviptivindar ofan úr fjöll
unum skeri fjörðinn óðru
hvoru og ógni traustum skip
um, hvað þá stjórnlausri
tunnu. Félagarnir syngja við
raust, baða út höndunum og
skipa tunnunni að bera sig
fljótt og vel yfir fjörðJnn.
En þair munu verða fyrir eft
irminnilegum vonbrigðum.
Auðvitað hlekkist þeim á.
Hitt er spurningin. hvort
tekst að bjarga þeim til
sama lands aftur eða þeir
sökkva í djúpið. Kommún-
istar geta í skásta lagi
vænzt þess, að líkin rek' yf
ir til þeirra, og þá hafa þeir
það eitt upp úr krafsinu að
verða að borga útfararkostn
aðinn.
LÁNLEYSISFYLKING.
En Hannibal og Alfreð er
ekki nóg að flana út í þessa
feigðarsiglingu á Álftaíirði
samvinnunnar við kommún
ista. Þeir kalla hástöfum til
Súðvíkinganna í fjörunni,
skora á þá að verða sér úti
um tunnur til að tvímenna á
og lcoma í kjölfar þeirra fé-
laga. Örfáir velta farkostin-
um niður að sjó úr grænni
hlíð starfs og reynslu og bú
ast líka til ferðar. Fremst í
þeirri .lánleysisfylkingu
fara Sigríður Hannesdóttir,
Kristján Gíslason, Sólveig
Ólafsdóttir, Steingrímur
Pálsson og Magnús Bjarna-
son. en þau eru ekki í neinni
lífshættu. Hannibal og Al-
freð veroa komnir á kaf í sjó-
inn áður en þetta fólk kemur
tunnunum sínum á flot.
Herjólfur.
Óvissan í afvinnu-
I
rekstrinum
Með yaxandi verðbólgu og til-
kostnaði hefur bátaflotinn æ
ofan í æ orðið að stöðva veiðar
eða hóta stöðvun, ef ekki feng
ist nægileg aðstoð úr ríkissjóði
til að jafna metin. Þau eru nú
orðin ófá ,,bjargráðin“, sem rík-
isstjórnin hsfur reynt til bess
að halda veiðiflotanum gang-
andi. Fyrst var það gengislækk-
unin 1950, þegar erlendur gjald
eyrir var hækkaður í verði um
74%.. Síðan kom bátagjalcleyris-
álagið í ýmsum myndum, þar
sem kostnaðurinn við styrkinn
til bátanna var velt yfir á kaup
endur vissra vörutegunda. Nú
síðast komu svo beinir styrkir,
sem greiddir eru líka með álagi
á neyzluvörur almennings. Allt
hefur þetta verið leyst á kostn-
að almennings, sem ekki hefur
átt annað svar en að hækka
laun sín, með þeim árangri að
tilkostnaður við framleiðsluna
jókst á ný, meiri styrkja varð
þörf, þar af leiddu nýir skattar
og svo koll af kolli, öllum al-
menningi til óþurftar, en brösk-
urum og okrurum til hagsbóta.
Óíeysanleg með
íhaldinu
Framsóknarflokkurinn hefur
fyrir alllöngu komizt að þeirri
niðurstöðu og nú lýst henni yfir
opinberlega, að hann telji þetta
vandamál óleysanlegt í sam-
starfi við Sjálístæðisflokkinn.
— Innan þess flokks séu svo
margir, sem hagnist á hinu.sjúk
lega ástandi að við því verði
ekki hreyft, á skynsamlegan
hátt, af þeim flokki. Þetta er
ein meginástæðan fyrir sam-
vinnuslitum Framsóknar- og
Sjálfstæðisflokksins.
Urræði
Það er augljóst mál að hér
verður að koma breyting á, hér
verður að spyrna við fótum og
það strax. En eitt er rétt að
gera sér ljóst í upphafi og það
er það, að þetta mál verður ekki
leyst með neinni töfraformúlu.
Það er viðbúið að þær aðgerðir
sem nauðsynlegt þyki að beita
komi einhvers staðar niður. —
Hingað til hafa þessi mál verið
levs.t á kostnað almennings með
auknum sköttum og tollum, og
án samráðs við launastéttirnar
í landinu. Hér þarf að verða
breyting á. Alþýðuflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn hafa
komið sér saman um að svo
skuli verða ef þeir mega ráða.
Þeir hafa ákveðið að höfuðuppi
staðan í stefnu þeirra í efna-
hagsmálum skuli m.a. vera
þetta:
Þjóðarbúið verði gert upp,
þannig að fyrir liggi, óvéfengj
anlega, ýmsir þættir eínahags
starfseminnar, sem nú eru á
huldu.
Þjóðhagsáætlun verði sam-
in, þar sem fyrirfram verði
reynt að gera sér grein fyrir
öllum þáítum efnahagslífsins,
með fulltingi atvinnutækja og
vinnuafls, við þjóðhagslega
hagnýtan atvinnurekstur fyrir
augum.
Bankakerfið verði endur-
skoðað, með það fyrir augum
ið koma í veg fyrir pólitíska
misnotkun bankanna.
Seðíabankinn verði settm
undir sérstaka stjórn, er marki
heildarstefnu bankanna í land
inu og beini fjármagni ti:l
framleiðslu atvinnuveganna
og að öðrum bjóðnýtum fram-
kvæmdum. Oheilbrigð millí-
liða- og okurstarfsemi verði
upprætt.
Starfræksla þeirra fyrii-
tækia, er t inna úr sjávaraflu
landsmanna og útflutnings-
verzlun með sjávarafurðir skal
endurskipulögð þannig að
framleiðsluverðmætið rennl
að fullu til sjómanna og út-
vegsmanna, en ekki að neinu
leyti til óþarfa milliliða.
Samstarfs verði leitað viö
samtök launþega og bænda og
annarra framleiðenda um meg
inatriði kaupgjalds og verð-
lagsmála til að tryggja heil-
brigt fjármálakerfi, stöðva
verðbólgu og endurvekja ó
þann hátt traust manna á
gjaldmiðlinum.
Þetta eru þau meginatriði,
sem flokkarnir hvggjast leggja
til grundvallar stefnu sinni og
starfi.
Útfærsla á einstökum atrið-
um og árangurinn fer vitanlega
mjög eftir því hvernig tekst um
samvinnu við þá aðila, sem hér
er lýst eftir samstarfi við.
Flokkarnir treysta því að þaö
samstarf verði gott, því að fyrir
þeim vakir að trvggja þessurn
viðsemiendum sínum fullan af-
rakstur síns eríiðis og aci
tryggja að ekkert fari til spillis.
Flokkarnir trúa því að hér á
landi geti allir lifað góðu lífi,
og að hér geti þróazt heilbrigö
efnahagsstarfsemi, án þess að
neitt sé haft af neinum með
klækjum og brögðum. Og að þv.i
verður unnið.
S
S
S
S
\ B S & »■:# G'SE'j MS
S „VEGNA ÞESS að við vor- S
\um samsekir Stalin sálugaS
Sum einræði, kúgun, blekk-S
Singar, morð, pyndingar og^1
Salla aðra þá glæpi, sem við^
Shöfum „helgað“ minningu-
y.ians, Iiggur í augum uppi, að^
erum emu mennirmr,
Svið
Isem truancli er til að stjórna^
'lþjóðum samkvæmt lýðræðiC
^og af frjálslyndi, sannleika, C,
^umburðarlyndi og réttsýni“,s
^segja þeir Bulganin og Krú-v,
i^stjov. S
\ „Og vegna þess að við höf- S
\um áratugum saman gengiðS
Serinda erlendra einræðis-S
Sseggja, vegsamað ranglætiS
Sþeirra, glæpi og svívirðingar, 'S
Sýmist vitandi vits eða af ein-^
Sfeldni og sleikjuskap; vegna^
Sþess að við höfum ekki áttö
Saðra ósk heitari en að. kalla •
Siíkt vald yfir okkar eigin •
í'þjóð, — þá erum við vitan-c
^iega einu mennirnir, sem ý
^kjósendur geta treyst fyrir^
^ sjálfstæðisást, sannleiksást, s
frelsisást, ást á réttiæti —s
Sog friði. Og þó fyrst ogS
S fremsí fyrir óbrigðula skarp- S
Sskyggni og framsýni . . .“S
^segja íslenzku kommarnir. S
^ O-jæja, — fyrst það erS
^komið í tízku Iiiá þeim stóru*>
^austur þar að stæra sig af^
• skömmunum, er ekki að-
^undra þótt þeim litlu hérna^
^þyki sér það vel sæma. Enda^
af talsverðu að taka