Alþýðublaðið - 01.02.1958, Blaðsíða 8

s
AlþýðublaSiS
Laugardagur 1. fébr. 1958'
Leiðir allra, sem ætla að
kaupa eða selja
Bf L
liggja til okkar
Bílasalan
Klapparstíg 37. Sími 19032
önnumst allskonar vatns-
og hitalagnir.
Hifalagnir s.f.
Síman 33712 og 12899.
Húsnæðis-
miðlunin,
Vitastíg 8 A.
Sími 18205.
ty'-
Sparið auglýsíngar og
hlaup. Leitið til okkar, ef
þér hafið húsnæði til
leigu eða ef yður vantar
húsnæðl.
KAUPUM
prjóratuskur og vað-
malstuskur
hæsta verði.
Áki Jakobsson
og
hæstaréttar- og héraðs
dómslögmcnn.
Málflutningur, innheimta,
samningagerðir, fasteigna
og skipasala.
Laugaveg 27. Sími 1-14-53.
Samúðarkort
Slysavarnafélag fslands
kaupa flestir. Fást hjá slysa
varnadeildum um land allt.
í Reykjavík í Hanny ‘ðaverzl
uninni í Bankastr. 6, Verzl.
Gunnþórunnar Halldórsdótt
ur og í skrifstofu félagsins,
Grófin 1. Afgreidd í síma
14897. Heitið á Slysavamafé
lagið. — Það bregst ekki. —
Ötvarps-
vlðgerðír
viðtækjasaía
RAÐÍÓ
Veltusundi 1,
Sími 19 800.
Mngholtstræti 2.
SKINFAXI h.f.
Klapparstíg 30
Sími 1-6484.
Tökum raflagmr og
breytmgar á lögnum.
Mótorviðgerðir og við
geðir á öllum heimilis—
tækjum.
Minningarspjöld
D. A. S.
fást hjá Happdrætti DAS,
Vesturveri, sími 17757 —
VeiðarfæraVérzl. Verðanda,
sími 13786 — Sjómannafé
— Jónasi Bergmann, Háteigs Sunkist appelsíRur
vegi 52, sími 14784 — Bóka
verzl. Fróða, Leifsgötu 4,
sími 12037 — Ólafi Jóhanns
synl. Rauðagerði 15. sími!
3309« — Nesbúð, Nesvegi 29
----Guðm. Andréssyni gull
smlð, Laugavegi 50, sími
13769 — f Hafnarfirði í Póst Þingholtsstræti 15
húsinu. sími 50267 Sími 17283
Mið-Evrópa
Perur. Grapealdin. Sítrcn
ur. Döðlur og gráfíkjur í
lausu og í pökkum.
Framhald af G. siðu.
um og kaus Bohumil Lausman
í hans stað. Síðast sama haust
átaldi sósíaldernókrataflokkur-
inn opinberlega valdstjórnartil-
burði kommúnista í vérksmiðj-
unum og réðist á Zapotocky fyr
ir framkomu hans við óflokks-
bundna meðlimi verkalýðs-félag
anna. Blöð sósíaldemókrata
flettu og ofan af aðferðum lög-
reglunnar, sem var undir stjórn
kommúnista, en sósíalistar Ben-
esar gagnrýndu Gottwald harð-
lega fyrir að hafna Marshallá-
ætlun Bandaríkjanna af þægð
við Moskvu. Þegar matvælaráð
herra sósíaldemókrata, Vaclav
Majer, lagði til að hækka laun
opinberra starfsmanna, brá nú
einnig svo við, að Zkpotocky
lýsti sig andvígan því, en hafði
málið hins vegar að' yfirvarpi
til þéss að stefna 8000 fulitrú-
um verksmiðjuráðanna saman
til þings 1 Prag 22. febrúar
1948. Samtímis boðaði landbún
aðarmðherra kommúnis'ta sam
band bænda, sem flokkur hans
átti stéfk ítök í, til lancVsfundar
þar 28. febrúar.
5.
í janúar 1948 lét skoöana-
könnunarstofnun hins komm-
únistíska upplýsingamálaráðu-
neytis kanna hug kjósenda í
landinu á laun. Slík skoðana-
könnun hafði 1946 reynzt svo
örugg vísbending, að ekki mun-
aði einu sinni V2% á niðurstöð-
um hennar og úrslitum kosn-
inganan það ár. Nú sýndi hún
ekki aðeins, að kommúnistar
væru fjarri því að vinna meirí-
hluta, heldur og að þeir hefðu
tapað þriðjungi þess kjósenda-
fylgis, sem þeir höfðu 1946.
Samkvæmt skoðanakönnuninni
gátu þeir ekki búizt við að fá
riema 28% greiddra atkvæða
vorið 1948. Hinn þjóðlegi sós-
íalistaflokkur Benesar var orð-
inn stærsti flokkur landsins,
eins og hann hafði verið á árun-
um 1918—1938. Og vel gat svo
farið, að kosningarnar kostuðu
kommúnista forustuna í ríkis-
stjórn.
Skömmu eftir þessa' skoðna-
könnun komst ríkis'stjórnin á
snioðir um það, að innanríkis-
ráðherra kommúnista, Vaclav
Nosek, hefði annaðhvort rekið
eða flutt til þá átta fylgismenn
lýðræðis'flokkanna, sem eftir
voru í foringjastöðum innan
lögreglunnar í Prag. En nokkr-
um vikum áður höfðu þjóðlegir
sósíalistar ljóstrað því upp á
þingi, að Nosek hefði fjöigað
lögregluþjónum í Slóvakíu um
1500 manns, sem allir væru
kommúnistar. Meirihluti ríkis-
stjórnarinnar krafðist þess nú,
að Nosek tæki lögregluforingj-
ana átta í Prag aftur í þær stöö
ur, sem þeir hefðu haft: en Gott
wald og Nosek fóru undan í
flæmingi, og leið svo heil vika,
að ekkert gerðist í máiinu. í
þei'rri viku kom nýr senáiherra
ráðstjórnarinnar, Valerian Zo-
rin, til Prag; eri samtímis bár-
ust fréttir af miklum liðssafn-
aðj Rússa við landamæri Tékkó
slóvakíu.
Þegar kominn var 20. febrú-
ar á'n þess að Nosek heíði orðið
við krcfu ríkisstjórnarmeiri-
hlutans, báðust r'áðherrar þjóð-
legra sósíalist, kaþólska alþýðu
flokksins og lýðræðissinna í
Slóvakíu lausnar; en með því að
þeir voru meirihluti st.jórnar-
inriár væntu þeir þess, að Benes
bæðj þá að mynda nýja stjórn,
sem síðan myndi svipta komm-
únistá yfirráðum yfir lögregl-
unni. En k'Ommúnjstar svöruðu
með því að saka þá um sam-
særi gégn lýðveldinu og tilraun
til þess að hindra „heiðariegar,
frjálsar kosningar“; og þeir
skoruðu á þing verksmiðjuráð-
anna, sem átti að koma saman
22. febrúar, og, landsíund
bæridásambandsins, sem aug-
lýstur hafði verið viku síðar,
að koma í veg fyrir slíkar „bylt
ingarfyrirætlanir aftu-rhalds-
ins“.
Utsala. KAPUR 1 Kaffi, nýbrennt o'g malað. Ufsa- og þorskalýsi (í Vi flöskum) beint úr kæli.
Kvenfatnaðyr Sanasol.
Allt að 50% afsláttur. Indriðahúð Þingholtssti'æti 15 Sími 17283
Kápu- og dömubúðin, Laugavegi 15
Nýir bananar
kr. 17,50 kg,
Góðar kartöflur,,
gullauga og rauðar
íslenzkar.
Hornafjarðargulrófur
Þingholtsstræti 15
Sími 17283
Strax sama kvöld, 20. febrú-
ar, tók Jögregla kommúnista
pósthúsið, útvarpsstöðina og
aðrar op'inbarar byggingar í
Prag á sitt vald samtímis því,
að kommúnistískar „baráttu-
nefndir“ vóru fluttar tfl borg-
arinriar í mesta flýti, frá Bæ-
heimi og Súdetahéruðunum.
Leynilegar baráttusveitir kom
múnista gripu og tíi vopna í
Prag og fylktu liðí í úthverfum
borgarinnar. Dáginn eftir fór
kommúnistísk sendinefnd á
fund Bénesar og krafðist þess,
að ráð'herrar lýðræðisílokk-
anná yrðu leystir frá störfum
! og trúnaðarmenri vekalýðssam-
, bands Zapotockys látnir taka
| sæti þeirra í ríkis'stjórri. Þing
i verksmiðjuráðanna var sett
22. febrúar, eins og til stóð, og
kölluðu blöð koiri'múriista það
„fjölmennasta og voldugasta
yerkalýðsþirig, sem haldið héf-
ur verið í Tékkóslóvakíu“.
Dáginn eftir tóku „baráttuefnd
ir“ kommúnista fjögur þeirra
riáðuneyta, sem lýðræðisflokk-
arnir höfðu farði með, á sitt
vald, en 'lögregla Noséks lagði
hald á skri'fstofur þjóðlegra
sósíalista og handtók flokksrit-
ara þeirra, Vladimir Krajinu.
Næsta dag, 24. febrúar, afhentu
vopnaðar sveitir kommúnista
Fierlinger og félögum háns
flokksskritfstofur sósíaldemó-
kratá, eftir að Vaclav Majer og
Vojta Benes, bróðir forsetans
og einn af elztu forustumönn-
um f'lókksins, höfðu verið
flæmdir þaðán. Ritstj órnarskrif
stofur og prentsrriiðjur lýðræð-
isflokkanna voru efnnig t.éknar
þann dag méð vopnavaldi.
Þegar 25. febrúar rann upp
var öll Prag á valdi kommún-
ista, lögreglu þeirra og vopn-
aðra sveita. Þann dag féllst
Benes á hið „hreinsaða“ ráðu-
neyti Gottwalds.
Tveimur vikum siðar fannst
lík Jans Masaryks í húsagarði
utanríki'smálaráðuneyti.sins. —
Einn af læknum lögreglunnar
lýsti yfir því, að hann hefði
framið sjálfsmorð. En fáum vik
um síðar fannst læknirinn dauð
ur á skrifstofu sinni og var
einnig sagður hafa framið sjálfs
morð. Eftir útför Masaryks
tóku kommúnistar að „hreinsa
til“ á rneðal forustumanna lýð-
ræðisflokkanna. Þeir byrjuðu
á því, að reka 78 af 300 kjörn-
um fulltrúum þjóðarinnar aí
þingi. Fyrrverandi dómsmála-
ráðherra, Drtinu, sem fannst
særður og meðvitundarlaus, var
varpað í fangelsi. Vaclav Maj-
er, Peter Zenkl og mörgum öðr-
um tókst að flýja land. í kosn-
ingunum, sem fóru fram 28.
maí, var aðeins einn list;,
,,stjórnarlisti“, í kjöri, ákveð-
inn af kommúnistum; enginn
ftökkur gat boðið fram á móti
honum. Að kosnignunum lokn-
um tilkynnti stjórnin að hún
hefði fengið 89,3% allra
gr.eiddra atkvæða. Aðeins mán-
uði síðar, 27. júní, var sósíal-
demókrataflokkurinn „samein
aður“ kommúnistum.
Þegar kommúnistar höfðu
söslað undir sig ■ öll völd í
Tékkóslóvakíu, sagði Nosek inn
arirí-kisráðherrra, að krafan um
fimm daga vinnuviku væri
„gagnbyltingarkennd krafa“.
Zapotocky, sem 1948 var for-
seti verkalýðssambandsins, en.
varð síðar forsætisráðherra,-
sagði í júlí 1952: „Fólk segir, að
sósíalisminn hafi barizt i’yrir
átta stunda vinnudegi og þvi
mégi ekki heimta það af nein-
um, að .hann vinní ler.gur. En
það er algerlegá rangt.“
Skáldog rithöfundar
Framhalcl af 4. síðu.
og Hreiðar 214, 12. Jón
Trausti 212, 13. Gunnar Gunn
arsson 196, 14. Árm. Kr. Ein-
arsson 195, 15. Jón Sveinsson
172, 16. Elínborg Lárusd. 171,
17. Viíhj. S. Vilhjálmsson 170,
18. Gunnar M. Magnúss 153,
19. Gils Guðm. 151, 20. Filipp
ía Kristiánsd. 140 bindi.
Þrjátíu höfundar, sem flest
bindi eru lesin eftir í kaup-
stöðum, kauptúnutn og sveit-
um, sem skýrslur riá til:
1. Guðrún frá Lundi 1776
bindi, 2. Guðm. Hagahn 1413,
3. Halldór Laxess 884, 4. Jón
Björnsson 879, 5. Ragnheiður
Jónsdóttir 791, 6. Kristmann
Guðmundssön 735, 7. .Guðm.
Daníélsson 702, 8. Jenna og
Hreiðar 618, 9. Þórunn Elfa
554, 10. Þórbergur Þórðason
531, 11. Jón Sy^jnsson 507,
12. Áém. Kr. Einársson 491,
13. Gunnar Gunnarsson 452,
14. Gils Guðmundsson 448, 15.
Jón Trausti 432, 16. Stefán
Jónsson 420, 17. Margrét Jón.i-
dóttir 401, 18. Elinborg Lár-
usdóttir 398, 19. Oscar Claus-
en 359, 20. Filippía Kristjáns-
dóttir 354, 21. Gunnar M.
Magnúss 353, 22. Vilhiálmur
S. Vilhjálmsson 335, 23. Stef-
án Júlíusson 303, 24. Sigur-
jón Jónsson 278, 25. Þórir
Bergso'ri 273, 26. Ól. Jóh. Sig.
272, 27. Davíð Stefánsson 270,
28V Jóharin M. Bjarnason 242,
29. Dágbjört Dágsdóttir 240,
30. Éinar Kvarairf 216.