Morgunblaðið - 05.08.1917, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
1. gr. Landsstjórninni skal heim-
ilt að greiða úr landssjóði ait að
helmingi verðhækkunar þeirrar, sem
orðið hefir siðan styrjöldin hófst
eða verða kann meðan hún stend-
ur og þar til friður er saminn, á
vörum þeim, er nú skal greina:
Rúqmjöl, þar með talið brauð.
Hveiti, þar með talið brauð.
Steinolia til heimilisnotkunar.
Kol til heimilisnotkunar, þar með
talin kol til gasframleiðslu til hetm-
ilisnotkunar.
2. gr. Enn fremur skal lands-
stjórninniheimilt, meðansvo stend-
ur á er í i. gr. segir, að verja fé
úr landssjóði til atvinnubóta, svo
sem til að undirbúa stórhýsi, er
gera þarf, hafnir, brýr og vegi,
matjurtarækt i stórum stiL námu-
gröft eða önnur nauðsynjáíyrirtæki.
3. gr. Nú veita hreppsfélög eða
kaupstaðir einstökum mönnum, er
eigi standa nú í skuld fyrir þeg-
inn sveitarstyrk, lán þeim til fram-
færis, frá þvi er lög þessi öðlast
gildi og þar til 2 mánuðum eftir
að friður er saminn, og skulu slík
lán eigi talin styrkur, en endur-
greiða skal þau sem aðrar skuldir,
og fyrnast skulu þau á 10 árum
frá tíma þeim, er hér er áður
greindur.
4. gr. Landsstjórnin setur nán-
ari fyrirmæli um framkvæmd á
ákvæðum 1. og 2. gr. laga þessara.
5. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi.
2. Bcejarstjórn i Akureyri.
Allsherjarnefnd Ed. ræður til að
fram gangi frv. Magnúsar Kristjáns-
sonar um breyting á lögum um bæj-
arstjórn á Akureyri, sem getið hefir
verið áður hér í blaðinu, en leggur
þó til að frv. verði breytt í nokkrum
atriðum.
Magnús Torfason er framsögum.
3. Sampyktir um heyásetning of
fóðurhati.
Björn Stefánsson flytur breytingar-
tillögu við frv. landbúnaðarnefndar
Nd. um samþyktir um kornforðabúr
til skepnufóðurs.
Vili hann að frv. heiti frv. um
samþyktir um eftirlit með heyásetn-
ingu og fóðurbæti handa búpeningi
og heimila sveitastjórnum eins eða
fleiri hreppa að gera samþyktir um
slikt eftirlit, er ráðuneytið staðfesti
og löggildi. Þeir hreppar er fengið
hafi ráðuneytisstaðfestingu á þesskon-
ar samþykt, skuli undanþegnir ákvæð-
um forðagæzlulaganna.
Úr etri deild í gær]
5 mál á dagskrá.
1. Frv. um mœli 0% vigtartaki.
2. umr.
Framsm., Hannes Hafstein, gerði
grein fyrir breytingartillögum alls-
herjarnefndar. Eru þær nærri allar
orðabreytingar. Sagði hann að frv.
væri sett í stílinn af skrifstofu stjórn-
arráðsins i Khöfn, en þó að þar
væri vel mönnum skipað, þá treysti
hann háttv. efri deildar mönnum
betur til að koma þvi á nokkurn-
veginn sæmilega islenzku. Nefndin
hefði leitast við að lagfæra málið
eftir föngum, en margt mundi þó
standa til bóta.
Ræðum. taldi mikla réttarbót að
frumv. að efni til, og lagði til að
það yrði samþykt.
Allar breyttngartillögur nefndar-
innar gengu fram og heitir frumv.
þvi nú:
Frumv. um mælitæki og vogar-
áhöld.
Frv. vísað til 3. umr.
2. Frv. utn slysatryqqinq sjómanna;
2. umr.
Tekið út af dagskrá.
3. Frv. um breyting á lögum frá
1891, um að ýá útmaldar lóðir i
kaupstöðum og löggiltum kauptúnum
o. fl., 1. umr.
Framsm. sjávarútvegsnefndar deild-
arinnar, sem flytur frumv., Kristinn
Daníelsson, gerði- stutta grein fyrir
efni frv. og nauðsyn.
Frv. vísað til 2. umr.
4. Frv. um bæjarstjórn ísafjarð-
ar; 2. umr.
Framsögumaður allsherjarnefndar,
Magnús lorjason, fór nokkrum orð-
um um breytingartillögur nefndar-
innar, sem flestar eru sprotnar af
þvi að frv. um sameining ísafjarðar
og Eyrarhrepps er fallið, en við þá
samsteypu voru miðuð ýms ákvæði
í bæjarstjórnarfrv., eins og það kom
frá flutningsmanni.
Magnús Kristjánsson gerði nokkr-
ar stuttar athugasemdir.
Breytingartillögur allsherjarnefndar
voru allar samþyktar og málinu vís-
að til 3. umr.
5. Frv. um eignarnám eða leigu
hrauðgerðahúsa (komið frá Nd.); 1.
umr.
Afbrigði frá þingsköpnnum (of
skamt liðið frá útbýtingu) leyfð og
samþykt í e. hlj.
Atvinnumálaráðherra óskaði þess,
að málinu yrði flýtt svo sem unt
væri.
Frv. var þó sett í nefnd — bjarg-
ráðanefnd, og vísað til 2. umr.
Fréttir úr Nd. koma í mánudags-
blaðinu.
Símfregnir.
Steinum undir Eyjafj. i gær.
Rokið hefir staðið í hálfan mánuð.
Engar hirðingar nema súrhey. Mest
af töðnnum liggur fyrir eyðilegging
á túnum. Nú síðustu dagana rignt
allmikið og rignir enn. Á einum
bæ, Berjanesi, eru allar engjar undir
vatni og er vatn þetta mestmegnis
úr Svardælisá, er flóir þar yfir allar
engjar og haga. Fólk, sem þar er
við hcyvinnu, liggur í tjöldum, en
varð nú að flýja til bæja. Var
vatnið þá svo mikið, að varla varð
varist sundi á hestum, er til bæja
var haldið. Alt laust hey, um 100
hestar, flotið og að fljóta burt.
A engjum þessum töpuðust í
fyrra 200—300 hestar af heyi vegna
vatns og veðra.
Kafbátahættan —
Viðfangsefni Ameriku.
Bandaríkjablaðið »Evening Mail«
sem út er gefið í New York segir
svo hinn 7. júlí:
Sögur þær, sem sjómenn hafa að
segja af kafbátahernaðinum, eru nokk-
uð skorinorðari heldur en hinar op-
inberu skýrslur. Sjómaður nokkur,
Brown að nafni, kom til Baltimore
hinn 5. júlí til þess að leita sér at-
vinnu. Hann sagðist hafa verið á
Nessian, skipi Leyland-félagsins er
það var skotið i kaf suður i Mið-
jarðarhafi i marzmánuðl. Þá fór hann
á italska skipið Calermo, og það var
lika skotið i kaf á sömu slóðum.
Hann er nýkominn hingað frá Eng-
landi og voru þrjú skip í för með
skipi því er hann var á. Hjá ír-
landsströnd réðst þýzkur kafbátur á
skipin og skaut á þau öll samtimis.
Skip Browns komst undan; hinum
þremur var sökt.
Kol kosta nú 60—80 dollara
smál. i Frakklandi (225—300 kr.)
Matvælaskortur er þar mikill og
óttalegar horfur með kjötbirgðir
næsta vetur. Um áhrif kafbátahern-
aðarins á aðflutninga Frakka, hefir
Mr. Fred. B. Pitney ritað eftirtekta-
verða grein í »Tribune« hinn 6.
júli og hefir þar eftir háttstandandi
manni i franska ráðuneytinu:
»1 Ameríku eru mörg hundruð
þúsund smálesta af stáli, sem franska
stjórnin hefir keypt, en vér getum
eigi náð því. Það eru engin skip
til þess að flytja það til vor. Kaf-
bátarnir hafa höggvið svo stórt skarð
i skipaflota heimsins, þann er í
flutningum getur verið, að vér get-
um ekkert flutt að oss. Og meira
að segja höggva kafbátarnir ný skörð
i þennan flota daglega. Með sama
áframhaldi og nú er, munu þeir
hafa komið öllum verzlunarflota
heimsins fyrir kattarnef eftir tiu
mánuði.«
Þátttaka Bandarikjanna í styrjöld-
inni verður að vera á tvennan hátt,
að minsta kosti fyrst i stað. Að ári
getum við haft fjölda flugvéla í
Frakklandi til þess að njósna fyrir
herinn. En áður verðum við að
leggja fram kaupför, ef það er unt,
og þó sérstaklega kafbáta-vegendur.
Kafbátahættan er viðfangsefni okk-
ar. Þær vonír, sem öðrum þjóðum
er skotið í brjóst með lituðum frá-
sögnum um það að kafbátahernaður-
inn hafi farið út um þúfur, mega
eigi hafa þau áhrif á okkur, að við
gerum of litið úr þessu viðfangs-
efni okkar. Hinn 4. júlí skýrðu þeir
von Capelle og Helfferich aðalnefnd
þýzka rikisþingsins frá þvi, að eng-
inn efi væri á þvi að Þjóðverjar
mundu sigra með kafbátum.
Bandaríkin fóru í stríðið vegna
kafbátahernaðarins. Við verðum að
inna bug á honum og viljum það
En það getum við því að eins að
við tökum hann eins og hann er.
Friðun.
í Morgunblaðinu frá 27. júli sé
eg undir »Fréttir frá Alþingi* að
komið er fram frumvarp um að
framlengja friðunartíma hreindýra til'
1. janúar 1926, og vona eg að
frumvarp þetta verði að lögum, sem
engum vafa mun vera bundið. Éu
það er önnur skepna til hér á landi^
(eða var til að minsta kosti) sem
einnig þarf að framlengja friðunar-
timann fyrir, og er það
ðrninn.
Við friðunarlög fugla frá 10. nóv.
1913 var örninn friðaður i næstu 5
ár, eða til 1. janúar 1919, að mínu
áliti er það of stutlur friðunartími
sem þá var tiltekið, þar eð svo fátt
er orðið af þeim fugli hér á landi.
Þess verður að gæta að ernir verpa
ekki nema 2 eggjum og sjaldan er
nema eitt eggið frjóvgað, og að
ungir ernir hafa ekki æxlunarmagn
fyr en þeir eru fullra 8 ára gamlir.
Það er því augljóst, að 5 ár eru of
stuttur friðunartimi. Hann þyrfti að
i hið minsta 10 ár, og helzt 15—20
ár ef verulegur árangur ætti að sjást,
sem þó var tilgangurinn.
Að örnum hefir fækkað hér á
landi á seinni irum kemur að lík-
indum meðfram af því, að þeir hafa
etið eitraðar rjúpur og önnur eitruð
hræ, sem munu hafa verið ætluð til
að drepa tóuna.
Annars er örninn (Haförn) líka að
fækka i öðrum löndum á seinni ár-
um. í Danmörku hefir talsvert af
honum orpið í skógunum fyrrum,
en fyrir 9—10 árum urpu þar að
eins 3 pör. Þau áttu öll heima á
Jótlandi. Nú eru þeir að Hkindum
drepnir lika.
Þar eð fullyrða má, að örnum sé
nú sem stendur útrýmt úr flestum
löndum, þá er þvi meiri ástæða
fyrir oss að friða þá fáu einstak-
lmga sem enn kunna að vera eftir
hér á landi.
Mundi ekki vera réttast að fram-
lengja friðunartíma arnarins fyrst um
sinn til 1. janúar 1926, eins og
hreindýra. Vonandi mundi útrým-
ingu verða afstýrt með þvi, um
lengri tíma.
Eyrarbakka, 30. júlí 1917.
P. Nielsen.
■ ..i iii n M