Morgunblaðið - 06.09.1917, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Dr.P.J.OIafson
er fyrst um sinn að hitta í
Kvennaskólanum við Frikirkjuveg
kl. io—ii og 2—3
á virkum. dögum.
á vöruna á nokkrum stað, og gæti
langur timi farið í það. Ella yrði
verðið lagt á í blindni.
Ef fara ætti eftir tillögunni, þá
mundi pað hafa ýmsar miður góðar
afleiðingar í för með sér. Nú sem
stendur eru vörur landssjóðs aðallega
lagðar upp hér í Reykjavík, og flutt-
ar svo héðan á aðrar hafnir. Ef nú
saöa verð væri sett á það af vör-
unni, sem selt er hér og það, sem
hefir verið flutt víðsvegar til hafnar-
staða á landinu, þá hlyti það sem
hér væri selt, að verða talsvert dýr-
ara en ella. En af þessu leiddi
það aftur, að kaupmenn hér gætu
selt samskonar vöru á sama tíma
ódýrar en landssjóður. En þetta
muadu kaupmenn að visu eigi gera,
heldur mundu þeir setja sína vöru
upp, algerlega að óþörfu, og öllum
almenningi í Reykjavik og öllum
héruðum í kring til stórskaða. Um
* 30 þúsundir af landsmönnum (Reykja-
vík, Gullbringu- og Kjósarsýsla, Ár-
ness- og Rangárvallasýslur) mundu
þá tapa fé eigi iitlu, sem að nauð-
synjalausu færi í vasa kaupmanna.
En utan Reykjavíkur hefði þetta
gagnstæðar verkanir. Þar yrðu vör-
ur landssjóðs seldar Iægra verði en
ella mundi, ef vöruverðið skyldi als-
staðar jafnt vera. En afleiðing þess
yrði sú, að kaupmenn á þeim stöð-
um mundu verða að gera eitt af
tvennu: selja sinar vörur undir verði
eða að hætta verzlun.
Nú er það álit voit, að lands-
stjórnin eigi að vinna í félagi við
kaupmenn og kaupfélög um tilföng
öll til landsins, eftir því sem unt er.
Er það álit á þvi bygt, að ekkert
skuli ónotað látið, sem í þá átt horf-
ir að afla landinu forða meðan heims-
styrjöldin stendur. Þessvegna viljum
vér ekki, að neinar ráðstafanir verði
gerðar, er lami þrótt eða áhuga kaup-
manna og kaupfélaga á því að birgja
upp landið.
Enn kemur sú ástæða, að ómögu-
legt yrði, ef stjórnin ætti að fara
eftir þingsályktunartillögunni, að á-
kveða verðið með nokkrum sanni.
Stjórnin getur aldrei vitað fyrirfram,
hversu mikið muni fara á hvern
stað, og þess vegna hlýtur hún að
renna blint í sjóinn um það, hver
lokakostnaður verði á vörunni. Ef
stjórnin hefði það að aðalatriði eða
verulegu atriði, að landssjóður tap-
aði ekki — og þessa atriðis teljum
vér stjórnina eiga að gæta svo sem
unt er — þá yrði hún að setja
verðið hátt, og hærra en raunveru-
leg þörf krefði, til þess að vera
nokknrn veginn viss um, að eigi
yrði fjártjón af þessu skipulagi. En
eí stjórnin gætti ekki þessa atriðis
fullkomlega, má búast við þvi, að
verzlunin sykki í skuldir.
Þá er það loks, að fullur jöfn-
uður kæmist aldrei á, þótt tillagan
yrði samþykt. Jöfnuðurinn yrði ein-
ungis milli þeirra, sem i sjálfum
kauptúnunum búa. Sveitirnar yrðu
ávalt að kosta flutninginn til sin.
Tökum dæmi: Eyrarbakki eða Stokks-
eyri fá flutt héðan 100 smálestir af
landssjóðsvörum á skipi til sln.
Þessar vörur fara svo til manna, sem
þar eiga heima og í grend, fyrir
jafnaðarverðið. En búendur víðsveg-
ar úr Rangárvalla- og Arnessýslum
yrðu að sækja sínar vörur á sinn
kostnað til Reykjavikur. Er eigi auð-
ið að sjá, hvers vegna hinir eiga að
sæta betri kjörum. Og mörg fleiri
dæmi þessu lík má taka.
Vér verðum því að telja tillöguna
alveg óaðgengilega, þar sem hún
1. gæti orðið hættuleg hag lands-
sjóðs eða ylli óþarflega háu vöru-
verði.
2. væri mjög erfið eða jafnvel lítt
framkvæmanleg,
3. ylli því, að kaupmenn sumstaðar
græddu að óverðugu, en að kaup-
menn annarsstaðar töpuðu að ó-
verðugu, eða legðu árar i bát um
birgðaöflun, og loks,
4. að ójöfnuður sá, er hún á að
aftaka, héldist að mörgu leyti og
yrði jafnvel enn sýnni en hann
er með því skipulagi, sem nú er.
Vér getum þó hugsað oss mögu-
leika á því, að leggja mætti upp
vörur úr millilandaskipum í kaup-
stöðunum, og mætti þá selja þær
þar því verði, er þær kosta þar
komnar, og viljum vér að sjálfsögðu
ráða til þess, ef þær mættu ódýrari
verða með því móti.
Eins og kunnugt er, þá er stjórn-
inni veitt heimild í lögum nr. 5, 1.
febr. þ. á., til ráðstafana í þá átt,
sem tillagan fer i. Þessa heimild
hefir stjórnin eigi séð sér kleift að
nota að nokkrn ráði. Og kemur
það auðvitað af þvi, að hún hefir
mætt þeim örðugleikum og vand-
kvæðum, sem hér er áður greint.
Þar sem vér viljum eigi koma i veg
fyrir, að stjórnin noti áður nefnda
lagaheimild, þar sem vera mætti
þess kostur án þess óhagræðis, sem
vér höfum talið, þá leggjum vér til,
að þingsályktunartillagan verði af-
greidd með svo feldri rökstuddri
dagskrá:
I því trausti, að landsstjórnin
noti, þar sem við verður komið,
heimildina í síðustu málsgrein 2.
gr. laga nr. 5, 1. febr. 1917, um
heimild fyrir landsstjórnina til
ýmsra ráðstafana út af Norðurálfu-
ófriðnum, tekur deildín til með-
íerðar næsta mál á dagskrá.
Alþingi, 4. sept. 1917.
Einar Arnórsson, Bj. Jónsson f. Vogi
form. og frsm. skrifari.
Pétur Jónsson. Pétur Ottesen.
Jör. Brynjólfsson. Sig. Sigurðsson.
Þorsteinn M. Jónsson,
(með fyrirvara).
VORCJHUSIÐ
s3
>
-p
m
+3
m
Þrátt fyrir ófriðinn höfum vér sem
áður stærsta úrval af allskonar fata-
efnum, svo sem 8 teg. blá Chevi-
ot, 4 teg. svört sparifataeÍDÍ, frakka-
efni, fjölbreytt úrval, röndótt buxna-
efni, stök vestisefni, silki, drengja-
fataefni — margar tegundir —
verð 4,73 — 9 kr. pr. meter.
O
c-f-
C
02
(Th
SD
r-h
OQ
©
O
02
£0
ódýrast!
DAGBOK
T al simar Alþ in g i s:
854 þingmannasími. Um þetta númer
fiurfa þeir að biðja, er œtla að
nd tali af þingmönnum i Alþingis-
húsinu i síma.
411 skjalaafgreiðsla.
61 skriístofa.
Gestir í bænum. Guðm. læknlr
Guðmundsson í Stykklshólml og Óskar
Clausen kaupm. dvelja i bænum þessa
dagana.
Lækjartorg. Nú er sem óðast veriö
að »tjörupúkka« Lækjartorg og miðar
verkinu hratt áfram. Verður eftir á
miðju torginu nokkuð stór blettur, sem
eigi þarf til gatna, og þegar söluturn-
inn hefir verið tekinn burtu, mætti
gera þennan blett að bæjarpr/ði með
þvf að afgirða hann, rækta þar tró og
blóm og hafa fallegan gosbrunn i miðju.
Mönnum virðist nú ef til vill að með-
ferðln á Austurvelli hafi eigi verið sú,
að leikur sé til þess gerandl að hafa
fleiri »skemtigarða« í borginni. En það
er vonandi að einhverntíma komi hór
sú bæjarstjórn, sem eitthvað hugsar um
hið ytra útllt borgarinnar.
Útilegumaðurinn, sem Einar Jóns-
son myndhöggvari hefir gert og D.
Thomsen ræðismaður gaf Reykjavík
(eða landinu?), er nú enn einu sinni
svo illa farinn að eigi verður það þolað
þegjandi lengur. Það er engin gleði
að því að eiga fagra gripi og fara illa.
með þá, — miklu fremur er það ævar-
andi skömm. Og Reykvíkingum verð-
ur það aldrel til sóma hvernig þeir
hafa farið með útilegumanninn. Þeim
væri sæmra að fela hann í einhverju
Bkúmaskoti heldur en hafa hann leng-
ur í anddyri íslandsbanka, eins og haun
er nú leikinn.
Dagskrá efri deildar í dag kl. 1.
1. Frv. um slysatryggin sjómanna;
ein umr.
2. Frv. um breyting á lögum um
bæjarstjórn á Akureyri; ein umr.
3. Frv. um breyting á tolllögum; éin
umr.
4. Frv. um rekstur loftskeytastöðva
á Islandl.
Dagskrá neðri deildar í dag kl. 1
1. Frv. um bæjarstjórn á ísafirðl; 3.
umr.
2. Frv. um afnám lagaákvæða um að
sveitarskuldir tálmi hjónaböndum;
3. umr.
3. Frv. til merkjalaga; frh, 2. umr.
4. Frv. um hækkun a yfirdómara-
launum; 1. umr.
5. Þingsál.till. um uppeldismál; ein
umr.
íslenzk uppfunding.
Þjóðólfur getur um bað nýlega
að Sigurður nokkur Tómasson úr-
smiður hafi nýlega fengið einkaleyfi
(patent) á mikilsvarðandi endurbót á
»cylinder« i úrum og er fregn sú
höfð eítir »Statstidende« 25. júni.
Sigurður þessi kvað nú dvelja í Þýzka-
landi — fluttist þangað fyrir rúmn
ári.
Flotinn gagnslaus.
Samkvæmt fregn sem svissnesk
blöð flytja, hefir Tyrkjastjórn ákveð-
ið að leggja flestum herskipum sin-
um upp, þar eð þeir »þurfi eigi á
flota að halda«.
Skipverjar allir hafa verið gerðir
að hermönnum á landi og fallbyss-
urnar teknar úr skipunum.
Peningar keisarans.
Tengdamóðir þýzka rikiserfingjans
kom nýlega snögga ferð til Genf í
Svisslandi. Erindi hennar þangað
kvað hafa verið það, að koma fyrir
miklu fé í svissnesk verðbréf fyrir
keisarann og rikiserfingjann. Er
sagt að þeim þyki betra að vita af
auði sinum i Svisslandi en heima -
fyrir.